Korunmasız cinsel ilişki sonrası planlanmamış gebelik oluşumunu engellemek için ertesi gün hapı en önemli acil koruma sağlayan yöntemlerinden biridir. Ertesi gün hapı, doğum kontrol haplarının aksine düzenli kullanım gerektirmiyor ve sadece cinsel ilişki sonrası kullanılabiliyor. Bu yüzden düzenli doğum kontrol yöntemleri arasında değil acil korunma yöntemleri arasında yer alıyor. Ertesi gün hapı içeriğinde yer alan etkin maddeler sayesinde yumurtanın döllenmesini engelliyor ya da henüz döllenmiş olan yumurtanın rahim duvarına tutulmasını önlüyor. Böylece gebelik oluşumunun da önüne geçilmiş oluyor. Ayrıca korunmasız cinsel ilişkiden sonra ne kadar kısa sürede alınırsa gebeliği engelleme oranı da o oranda yükseliyor.
Yazımızda özellikle kadınların en çok merak ettiği konulardan biri olan ertesi gün hapı ile ilgili en çok merak edilen sorulara kısa cevaplar vermeye çalışacağız.
Ertesi gün hapı nedir?
Ertesi gün hapı eczanelerde reçetesiz olarak satılan içeriğinde yüksek oranda progesteron hormonu bulunan bir ilaçtır. Acil bir doğum kontrol ilacı olan ertesi gün hapı, içeriğinde yüksek miktardaki progesteron hormonunun yanı sıra progesteron hormonu ile aynı etkileri oluşturabilen maddeler içerebilmektedir. Ertesi gün hapı temel olarak korunmasız cinsel ilişki sonrası planlanmamış gebeliğin oluşumunu engellemek için kadınlar tarafından ağızdan alınan bir ilaçtır. İlacın içeriğinde bulunan yüksek progesteron hormonu ya da progesteron hormonu ile aynı etkilere sahip özel maddeler kadın yumurtasının erkek üreme hücresi olan sperm tarafından döllenme ihtimalini azaltır. Eğer yumurtanın sperm ile döllenmesi gerçekleşmiş ise döllenen yumurtanın uterusa yani rahim içi duvarına tutunmasını engelleyerek gebelik oluşumunu önler.
Doğum kontrol haplarının aksine düzenli bir kullanım gerektirmez. Korunmasız cinsel ilişki sonrası bir ya da iki doz olarak alınır. Bu yüzden ertesi gün hapı bir doğum kontrol yöntemi olarak değil korunmasız cinsel ilişki sonrası ya da kondom yırtılması gibi durumlarda planlanmamış gebeliği önleyen bir ilaç olarak tanımlanır. Cinsel ilişki sonrası ilaç ne kadar erken kullanılır ise ertesi gün hapının gebeliği önleme şansı o kadar yüksektir.
Ertesi Gün Hapı Hakkında En Sık Sorulan Sorular:
Ertesi gün hapı hangi durumlarda kullanılır?
Ertesi gün hapı planlanmayan gebeliklerin oluşmasını önlemek için kullanılan yüksek oranda progesteron hormonu içeren bir ilaçtır. Bu özelliği ile ertesi gün hapları acil doğum kontrol yöntemi olarak düşünebilir. Eğer düzenli bir doğum kontrol yöntemi kullanmıyorsanız ve korunmasız bir şekilde cinsel ilişkiye girdiyseniz ertesi gün hapını kullanabilirsiniz. Ayrıca bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılan kadın ve erkek kondomlarının yırtılması gibi durumlarda da ertesi gün hapı planlanmayan gebeliğin oluşmasını önlemenize yardımcı olacaktır. Düzenli doğum kontrol yöntemi olarak doğum kontrol hapı kullanıyorsanız ve aylık döngünüzde en az 2 kere veya daha fazla doğum kontrol hapınızı almayı unuttuysanız koruyucu etkisini yitirmiş olacaktır. Bu durumlarda da planlanmayan gebelik için ertesi gün hapını kullanabilirsiniz. Ancak ertesi gün hapı ile doğum kontrol haplarının kullanım amaçlarının farklı olduğunu unutmamakta fayda var. Ayrıca ertesi gün hapı kullanımı bir aylık süre içerisinde sadece bir kere kullanılmalıdır. Aynı ay içerisinde bir kereden fazla kullanıldığı takdirde ciddi hormonal düzensizliklere neden olabilmektedir.
Ertesi Gün Hapı Nasıl ve Ne Zaman Kullanılır?
Ertesi gün hapı ismi nedeni ile korunmasız cinsel ilişki sonrası ertesi gün alınması gerektiği algısı oluşmaktadır. Ancak ertesi gün hapı korunmasız cinsel ilişkiden hemen sonra alındığında planlanmayan gebeliği önleme oranı çok daha yüksektir. Ertesi gün hapları genellikle korumasız cinsel ilişkiden sonra 72 saat içerisinde alınmalıdır. Bu 72 saat içerisinde ise ne kadar erken alınırsa gebeliği önleme oranı o kadar yüksek olacaktır. Ayrıca 72 saatin sonunda alındığı takdirde ise gebeliği önleme etkisi kalmamaktadır. Ertesi gün hapının korumasız cinsel ilişki sonrası planlanmayan gebeliği önleme oranlarına bakıldığı zaman ise, ilk 24 saat içinde alındığında %90- %98 oranında gebeliği önleme oranına sahip olduğu görülmektedir. İlk 48 saat içinde alındığı takdirde ise gebeliği önleme ihtimali %75’lere kadar gerilemektedir. Bu nedenle ertesi gün hapını korunmasız cinsel ilişkiden sonra ne kadar kısa sürede alırsanız gebeliği önleme şansınız o kadar yüksek olacaktır.
Ertesi gün hapını nasıl kullanacağınız için ise mutlaka ilacın prospektüsünü okumanız gerekmektedir. Çünkü ertesi gün hapının nasıl kullanılacağı ilaç markalarına göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bazı ertesi gün hapları tek doz olabilirken bazıları iki doz şeklindedir. Fazla doz almanın hormonlarda dengesizliğe neden olabilmesi gibi az doz almanın da hapın etkisini kaybetmesi gibi durumlar oluşabilir.
Ertesi gün hapı nasıl koruma sağlar?
Korunmasız cinsel ilişki sonrası planlanmayan gebeliği önlemek için alınan ertesi gün hapı içeriğinde bulunan yüksek miktardaki progesteron hormonu sayesinde gebeliğin oluşumunu önler. Gebeliğin oluşması için erkek üreme hücresi olan spermin kadın üreme sistemi organlarından biri olan fallop tüplerinde döllenmeyi bekleyen yumurtayı döllemesi gerekmektedir. Erkek üreme hücresi olan sperm kadın vücudunda yaklaşık 2 gün kadar canlı kalabilmektedir. Böylece fallop tüplerine ulaştıktan sonra döllenmeye hazır yumurta yoksa bile 2 gün içerisinde yumurtlama olur ise bu durumda da sperm yumurtayı dölleyerek gebeliğin oluşmasını sağlayabilir. Ertesi gün hapı içerisinde yer alan yükse miktardaki progesteron hormonu ise yumurtlamanın gecikmesini sağlayabilir. Ayrıca yumurta sperm tarafından döllenmiş olsa bile döllenen yumurtanın rahme tutunmasını sağlayan rahim iç duvarlarının kalınlaşmasını engelleyerek gebelik oluşumunu önler.
Ertesi Gün Hapının Yan Etkileri/Zararları Nelerdir?
Ertesi gün hapı içerisinde bulunan yüksek dozda progesteron hormonu yüksek dozda alındığında ya da yanlış şekilde kullanıldığında yan etkilere neden olabilmektedir. Bu yüzden bir aylık bir süre içerisinde sadece bir kere kullanılmalıdır. Ertesi gün hapının bilinen yan etkileri ve neden olduğu zararlar ise şu şekildedir;
- Adet düzensizliği,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Ara kanama,
- Baş ağrısı ve baş dönmesi,
- Artan meme hassasiyeti,
- Halsizlik ve yorgunluk hissi,
- Karın bölgesinde şişlik ve karın ağrısı.
Bu belirtilerden en sık görülenler ise adet düzensizliği ve mide bulantısı ile kusmadır. Özellikle ilacı aldıktan birkaç saat sonra kusan kadınların ilacın etkisini kaybetmesi nedeniyle tekrar alması gerekmektedir.
Ertesi gün hapı ilişkiden kaç gün sonra kullanılır?
Planlanmayan gebeliğin önlenmesini sağlayan ertesi gün hapı korunmasız ilişkiden sonra ne kadar kısa sürede alınırsa o kadar etkili olacaktır. Bazı ertesi gün hapları ilk 72 saat yani 3 gün içerisinde bazıları ise 5 gün içerisinde alınmalıdır. Bu yüzden ertesi gün hapını almadan önce mutlaka prospektüsü okumalısınız. Korunmasız cinsel ilişkiden sonra ne kadar kısa sürede ilacı alırsanız gebeliği önleme oranı da o kadar yüksek olacaktır.
Ertesi gün hapının etkisini düşüren durumlar nelerdir?
Ertesi gün hapı gebeliği önlemekte her ne kadar oldukça etkili bir ilaç olsa da bazı durumlarda ertesi gün hapının etkisini düşüren durumlar olabilir. Bu durumlardan bazıları ise şunlardır;
- Ertesi gün hapı içeriğinde yer alan maddelerden birine karşı alerji durumu olması,
- İlacın etkinliğinin azalmasına neden olabilecek başka ilaçların kullanımı. Örneğin epilepsi ilaçları ya da rifampicin ve griseofulvin gibi antibiyotikler,
- Vücut kitle indeksinin 30’un üzerinde olması yani aşırı kilolu olmak.
Eğer sizde bu durumlardan bazılarına sahipseniz ertesi gün hapının etkisi vücudunuzda daha az olacaktır.
Ertesi gün hapları adeti geciktirir mi ya da kanama yapar mı?
Ertesi gün hapları kullanılan ilacın türüne bağlı olarak adet düzensizliğine, adet döngüsünün kısalmasına ya da adet dönemleri arasında lekelenmelere neden olabilmektedir. Bu yüzden ertesi gün hapları bazı durumlarda adeti geciktirebilir ya da kanamaya yapar diyebiliriz.
Koru Hastanesi ekibi olarak yazımızda ertesi gün hapı hakkında en çok merak edilen sorulara cevaplar vermeye çalıştık. Umarız faydalı bir yazı olmuştur. Ertesi gün hapı ile ilgili daha fazla bilgi almak ya da randevu alarak konusunda uzman doktorlarımıza muayene olabilmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.