Corona virüs enfeksiyonu (COVID-19) dünyada şimdiye kadar görülen en şiddetli pandemi olmuştur. Gebeler hali hazırda solunum yolu enfeksiyonlarına daha yatkın olduklarından bu süreçte daha da dikkat edilmesi gereken bir kesimi oluşturmaktadırlar. Gebeler de SARS-CoV-2 virüsünün hücre içine girdiği ACE2 reseptörlerinin artmış olması enfeksiyonun daha ciddi seyretme riskini arttırmaktadır. Ancak bu bilginin varlığına rağmen şimdiye kadarki tecrübelerimiz COVID-19 enfeksiyonun gebelerde ve gebe olmayanlarda benzer seyrettiğini göstermektedir.
Klinik, gebelerin yüzde 95’inde hafif, % 3’ünde şiddetli, binde 8’inde ise kritik seyretmektedir. Ciddi vakalarda, pnömoni, ağır akut solunum yolu enfeksiyonu, böbrek yetmezliği ve hatta ölüm gelişebilir. Vakaların çoğunda enfeksiyonun hafif seyretmesinin nedeni, anne vücudunun fetüsü kabul etmek için geliştirdiği immün toleransın virüse karşı aşırı reaksiyonu önlemesidir.
Covid 19 Gebelerde Bebeği Nasıl Etkiler ?
Her enfeksiyon gibi COVID-19 enfeksiyonu da fetusun anne karnında strese girmesine neden olabilmektedir. Şu ana kadarki vaka serilerinde sezaryen ile doğum oranı yüzde 69.4 iken normal vajinal doğum oranı yüzde 30.6 olarak saptanmıştır. Vakaların yüzde 67’si 36. haftadan sonra doğurmuştur. Bebeklerin yüzde 99’u canlı doğarken, ölü doğum binde 6 oranında görülmüştür.
COVID-19 tanılı gebelerde düşük ya da erken gebelik kaybının arttığına dair de herhangi bir bulgu yoktur. Enfekte anneden bebeğe olası geçiş yolları olarak plasentadan, doğum kanalından ya da emzirme ile geçiş düşünülmüştür. Ancak anneden bebeğe geçişe dair henüz bir kanıt yoktur.
COVID 19 Enfekte Gebelerde En Çok Görülen Semptomlar Nelerdir ?
Klinikte en sık görülen semptomlar ateş, öksürük, nefes darlığı, boğaz ağrısı, ishal ve kusmadır. Kanda görülen tablo ise beyaz küre artışı, lenfosit düşüklüğü, akut faz reaktanlarının artışıdır. Yüzde 85 vakada akut dönemde akciğer bulguları olabilir. Multilobar tutulumlu buzlu cam görüntüsü tipiktir. Ağır olmayan vakalarda tomografide herhangi bir bulguya rastlanmayabilir. RT-PCR testi negatif olan şüpheli vakalarda tomografi daha sensitif olabilirken COVID-19 enfeksiyonunu düşündüren bulgular diğer viral enfeksiyonlarla karışabilir.
Maternal ateş, kandaki oksijen saturasyonu, solunum oranı, nabız, tansiyon ve fetal kardiak aktivite sıkı takip edilmelidir. Şüpheli ya da tanı konmuş gebelerin erken izolasyonu, SARS-CoV-2 ve ek enfeksiyon testleri, oksijen tedavisi, fazla sıvı yüklemesinden kaçınılması, ampirik antibiyotikler, fetal ve uterin kontraksiyon monitorizasyonu, progresif solunum yetmezliği durumunda mekanik ventilasyon ve bireysel doğum zamanlaması önem taşımaktadır.
Covid 19 Şüpheli ve Kesinleşmiş Vakaların Takibi Nasıl Yapılmalıdır ?
Şüpheli ve kesinleşmiş vakalar, uygun şartları olan bir hastane ortamında negatif basınçlı izole odalarda multidisipliner ekip tarafından takip edilmelidir. Hafif bulguları olan tanı konmuş gebelerin hastane takibi yerine evde takibi daha uygundur. Şüpheli ya da tanı konmuş asemptomatik ve hafif vakalar iyileştikten sonra 2-4 haftada bir ultrasonografi gerekirse doppler ile takip edilmelidir. COVID-19 pandemisi ile birlikte kalabalık ortamlarda artan bulaştırıcılık riski nedeniyle antenatal takip sıklığının olabildiğince azaltılması gebelerin korunması için büyük önem taşımaktadır.
Covid 19 ve Doğum
Doğum eyleminin spontan başlayıp aktif ilerlediği hastalarda normal vajinal doğuma izin verilmelidir. COVID-19 hastalarında vajinal doğum kontrendike değidir. Ancak 2. evre aktif ıkınmayı engellemek için kısaltılmalıdır. Acil C/S septik şok, akut organ yetmezliği ya da fetal distres varlığında gereklidir. Vajinal doğumda süre daha uzun ve damlacık çıkışı daha fazla olsa da COVID-19 tek başına sezaryen doğum endikasyonu değildir ve her hastada hastanın kliniğine, gebelik haftasına ve fetal duruma göre doğum şekline karar verilmelidir. Şüpheli veya doğrulanmış COVID-19’lu gebelerde epidural veya spinal blok ile bölgesel anestezi tercih edilmelidir. Kordonun geç klemplenmesi ise önerilmemektedir.
Fetal akciğer gelişimi için steroid yapımı kritik hastalarda hastalığın seyrini kötüleştirebileceğinden önerilmemektedir. Acil erken doğum gereken durumlarda steroid yapımına hastaya göre karar verilmelidir. Her hasta erken doğum açısından değerlendirilmeli ve acil doğum gereken hastalarda geciktirilmemelidir.
Covid-19 Enfekte Anneler Emzirebilir Mi ?
COVID-19 enfekte annelerin emzirmesi yasaklanmamalıdır. Anne sütü ile bebeğe geçiş gösterilemediğinden bebeğin anne ile bağ kurması ve anne sütünün bebek için faydaları düşünülerek desteklenmelidir. Bu açıdan anne ve bebeğin bir arada tutulması önerilmektedir. Ancak anne bebeğe, biberonlara veya sağma pompalarına dokunmadan önce mutlaka ellerini yıkamalı ve maske takmalıdır. Her kullanımdan sonra pompalar temizlenmeli ve hastaya özel bir pompa kullanılmalıdır.