Radyoterapi ( Işın Tedavisi ) Nedir?

Radyoterapi ( Işın Tedavisi )Nedir ? 

Radyoterapi Kim Tarafından Uygulanır ? 

Radyoterapi, radyoterapi ekibi tarafından uygulanır. Bu ekip, Radyasyon Onkolojisi Uzmanı (Uzman Doktor), Medikal Fizik Uzmanı (Radyasyon Fizikçisi), Radyoterapi Teknikerleri ve Radyasyon onkolojisi Hemşiresinden oluşur.

Radyoterapi Tedavi Bilgilendirme Onay Formu Nedir ?

Bu form radyoterapi süresince ve tedavi sonrasında karşılaşılabilecek yan etkilerle ilgili ayrıntılı olarak bilgilendirilmenizi sağlar. Kliniğimize yönlendirilen hastaların ilk başvuracakları yer poliklinik sekreterliğidir. Burada, SGK provizyon, ücret ve kliniğe giriş işlemleriniz yapılır. Uzman doktorumuz tarafından muayeneniz yapılır ve beraberinizde getirdiğiniz tetkiklerle birlikte değerlendirilir. Eksik veya radyoterapi planlaması için gerekli ek incelemelerin istemleri doktorunuzca yapılır. Bunlar tamamlandıktan sonra radyoterapi planlama randevusu verilir. Radyoterapi uygulanmasına karar verilen hastaların tedavilerinin hangi bölgeye ve ne şekilde verileceği doktorunuz tarafından belirlenmektedir. Belirlenen günlük tedavi seanslarınız radyoterapi teknikerince yapılmaktadır.

Radyoterapi Planlaması Nedir ?

Her tedavi planı kişiye özgüdür. Aynı hastalığa sahip farklı hastaların tedavi planları farklıolabilmektedir. Radyoterapi seanslarına başlamadan önce, simülatör (planlama odası, çizim odası) olarak adlandırılan yerde radyoterapiye hazırlık ve çizim işlemleriniz yapılır. Kliniğimizde bu işlem nükleer tıp bölümündeki PET-BT’nin tomografisinde veya radyoloji bölümündeki Tomografide veya MR cihazında yapılır. Simülasyon da tedavi boyunca vücudun sabit ve her gün aynı pozisyonda kalmasını ve böylece daha hassas doğrulukta radyasyon almanızı sağlamak amacıyla çeşitli özel araçlardan yararlanılabilir.

Radyoterapi alanlarını belirleyen işaretler, cildinizde yapışkan şeritler veya renkli boya ile belirlenir. Tedavi alanınızı belirlemek için radyoterapi teknikeri tarafından cildinize konulan işaretleri (yapıştırma şeritleri) çıkartmayınız. Silinme durumunda siz veya bir yakınınız çizgileri yenilemeye uğraşmayınız. Radyoterapi teknikeri dışındaki kişilerin yapacağı yenilemeler tedavi sahasında değişikliklere neden olacağından tedaviyi olumsuzetkileyecektir.

• Hastanın pozisyonuna uygun yerleştirilebilecek baş yastıkları
• Termoplastik başmaskesi
• Gövde için vakumluyatak
• Diz altıdesteği
• Meme/Akcigerboard(tahtası)

Radyoterapi Uygulamasında Koruyucu Ekipman 

Maske uygulama öncesinde belirli derecedeki sıcak suda yumuşatılır. Maske uygulanacak bölgenin ıslanmaması için cilde gazlı bez serilir. Hızla soğumaya başlayan maske ılık iken hastanın kafasına takılır ve istenilen şekli alması bir süre beklenir. Maske uygulaması ağrı ve acı vermeyen, hastanın nefes alması, yutkunması gibi fonksiyonlarını engellemeyen kolay bir işlemdir. Hasta, tedavisinin her seansını kendine özel bu sabitleyici maske ile alır.

Radyoterapi Nasıl Uygulanır ?

Tedavi masasına simülatördeki pozisyonunuzda olduğu gibi yatırılırsınız.

• Tedavi pozisyonu verme işlemi bazen tedavi süresinden daha uzun zaman alabilir, ancak tedavi başarısı için çok önemlidir.

• Cihaz tedavi uygulanacak alana göreyönlendirilir.
• Cihazınışınverenkısmıgenelliklecildinizdenbellibirmesafe uzaktaolur.
• Bazen bu aşamada da doktorunuzun istemi doğrultusunda belirli kontroller için tedavi doğrulama görüntülemesi yapılır.
• İlk tedavi seansı, doktor ve medikal fizikçi kontrolünde, teknikere belli bilgilerin aktarılmasını ve bazı kontrollerin yapılmasını gerektirdiğinden diğer seanslara göre daha uzun sürebilir.
• Hazırlık işlemleri tamamlandıktan sonra tedaviyi başlatabilmek için sağlık personelleri ve varsa refakatçiniz tedavi odası dışına çıkarılır.
• Tedavi süresince odada yalnız kalmanız güvende olmadığınız anlamına gelmez. Tedavi odalarında ses ve görüntünüzü dışarı aktaran cihazlar (mikrofon ve kameralar) mevcuttur ve tedavi süresince radyo terapi teknikeri tarafından bu cihazlar aracılığı ile takip edilirsiniz.
• İlk tedavide ve daha sonra tedavi protokollerine bağlı olarak aralıklı şekilde (her gün/haftada 2 veya 3 defa yada gerekli görüldüğünde) tedavi sırasında alan kontrolü için görüntüleme yapılmaktadır. Bu nedenle her tedavi seansı süre olarak farklılık gösterebilmektedir.
• Radyasyonu hissetmeniz mümkün değildir. Bu nedenle radyoterapi sırasında tedaviye bağlı ağrı, sızı, yanma ve ya benzeri şikayetleriniz olmayacaktır.
• Tedavi sırasında yutkunma ve nefes alma dışında kesinlikle kıpırdamamanız tedavi başarısı açısından çok önemlidir.
• Radyoterapi teknikeri, tedavi planı dahilinde gerekli durumlarda tedaviye ara vererek içeri girebilir.
• Tedavi tamamlandıktan sonra radyoterapi teknikeri, yanınıza gelerek sizi bilgilendirecek, masadan kalkmanıza yardımcı olacaktır.
• Uygulanan radyasyon tedavisi bulaşıcı değildir, tedavi sonrasında üzerinde radyasyon kalmaz.
• Merak ettiğiniz ve aklınızı Takılan her konuda sağlık ekibine danışmaktan çekinmeyiniz.

Çocuk Hastalarda Radyoterapi Uygulaması 

5 yaş altı çocukların, işlem sırasında hareketsiz kalmasını sağlamak amacıyla anestezi uygulanmasına ihtiyaç duyulur.

• İdeal anestezi ile çocuğun hareketsizliği için yeterli kas gevşemesi sağlanmış olur.

• Damar yolu kullanılarak uygulanan anestezi, en yaygın kullanılan yöntemdir.
• Bazı çocuklarda konuşarak, anlatarak, tedavi odası tanıtılarak alıştırma sağlanabilir.
• Hasta simülasyon işleminealınır.
• Radyoterapi uygulaması, tedavi süresince her gün anestezi eşliğinde, radyasyon onkoloğu, hemşire, anestezi doktoru ve tekniker eşliğindeyapılır.
• Tedavi uygulaması sonrasında çocuk, yakınları ile birlikte müşahede odasında bir süre gözlendikten sonra ayrılmasına izin verilir.

Radyoterapi Ne Kadar Devam Eder ?

Planlamanız yapıldıktan sonra doktorunuz tedavinin ne kadar süreceğini ve tedavi detaylarını size anlatacaktır. Size uygun yapılan tedavi şemasında farklılıklar varsa bu tedavi başında doktorunuz tarafından size ayrıca belirtilecektir. Hastalığın türüne ve yapılan tedavi planına göre tedavi süresi 1 gün ile 7 hafta arasında değişmektedir. Radyoterapi genellikle günde 1 seans, haftada 5gün olacak şekilde hafta içi her gün uygulanır. Kalan iki gün ise normal dokuların kendisini yenilemesi amacıyla tedavi uygulanmaz. Bazı farklı uygulama protokolleri kullanılacaksa doktorunuz tarafından bilgilendirileceksiniz.

İlk seans sonrası, radyoterapi teknikeri tarafından size bir randevu saati verilecektir. Randevu saatinin mümkün olduğunca sizin için uygun bir saatte olmasına dikkat edilecektir. Hasta yoğunluğu nedeniyle randevu saatine uygun davranmayan hastalar sunulacak hizmeti aksatabilmektedir.

Radyoterapi Tedavisi Bittikten Sonraki Aşama Nedir ?

Radyoterapi tedaviniz bittikten sonra size yapılan tedaviyi özetleyen bir rapor (epikriz) verilecek ve hekiminizin size verdiği tarihte kontrole gelmeniz gerekecektir. Tedavi etkisini ve oluşabilecek muhtemel yan etkileri kontrol altında tutabilmek açısından bu kontrollere gelmeniz önemlidir. Kontrol sırasında bir sonraki kontrole kadar dikkat etmeniz gereken hususlar, beslenme ve yıkanma gibi konularda size bilgi verilecektir. Yaptırmanız gerekenkanveyaradyolojiktetkikleristenecektir.

Radyoterapinin Yan Etkileri Nelerdir ?

• Radyoterapi sadece ışınlanan alan içerisindeki hücreleri etkiler.

• Radyoterapiye bağlı gelişen yan etkiler, tedavi bitiminde veya tedavi sonrası birkaç hafta içinde azalarak sona erecektir. Tedavi sırasında ve sonrasındaki erken dönemde iyi beslenme ve dinlenmenizönemlidir.

• Uygulanan her radyoterapi yan etki oluşturmaz. Özellikle tek başına radyoterapi uygulanıyorsa çoğu hasta tolere edebilir. Fakat günümüzde bir çok protokol tedavi etkinliğini artırmak için kemoterapi ile birlikte verilmektedir. Tedavi etkinliğini artırırken normal doku reaksiyonlarında da artış görülmektedir. Doktorunuz tarafından bu konuda dabilgilendirileceksiniz.
• Doktorunuza ve tedavinize duyacağınız güven sizin daha başarılı ve rahat bir tedavi dönemi geçirmenizi sağlayacaktır.

Radyoterapiye Bağlı Gelişebilicek Yan Etkiler Nelerdir ? 

1- Yorgunluk ve Halsizlik

• Genellikle radyoterapi tedavisinin 2.haftasında görülebilir. Yorgunluk ve halsizlik hastalığınız ve içinde bulunduğunuz psikolojik durumdan kaynaklı olabilmektedir.

• Her gün yapılan uzun yolculuk da halsizlik ve yorgunluğa neden olabilmektedir. Tedavi tamamlandıktan 1-2 hafta sonra azalarak geçmektedir.
• Radyoterapi devam ederken günlük aktivitelerin azaltılması, gün içinde istirahat edilmesi, hafif tempolu yürüyüşler ve gevşeme egzersizleri yapılması yorgunluk ve halsizliğin azaltılması açısından önemlidir.

• Tedavi süresince ve sonrasında dengeli ve yeterli beslenme önemli bir konudur. Tedavi süresince kilo kaybedilmemesine özen gösterilmelidir.
• Sık ve küçük öğünler halinde yemek yenmeniz önerilir. Yemeklerden önce 5-10 dakikalık yürüyüş, yatakta yapılacak sınırlı hareketler bile iştahı açar.
• Tüm yiyeceklerinizi zevkli bir biçimde ve güzel bir ortamda tüketmeye özen gösterin.
• Sabah saatleri genellikle iştahın en açık olduğu zamandır. Bundan yararlanarak kahvaltıyı günün en büyük öğünühaline getirebilirsiniz.
• Gerekli olduğu durumlarda doktorunuz beslenme durumunuzu değerlendirecek ve size özel diyetler ve ek besin destekleri önerecektir.

• Cildinizin radyoterapiden etkilenme derecesi yapısal bazı özelliklerinizin yanı sıra hangi bölgeye ne şekilde radyoterapi uygulanması planlandığına da bağlıdır.
• Tedavi bölgesi içinde kalan ciltte, hastalığınıza özgü, tedavi dozu ve tekniğine bağlı hafif kuruluk ile sulu yara arasında değişen cilt problemleri görülebilir.
• Bol, pamuklu, rahat giysiler giyilmeli ve tedavi sahası mümkün olduğunca havalandırılmalıdır.
• Sıkı, sert dokumalı ve ya naylon kumaşlardan iç çamaşır ve ya giysi kullanmayınız. Sürtünmeyle cildi tahrişeder.
• Işın sahasına krem, losyon, pomat, deodorant, parfüm, alkol, oksijenli su vb maddeler temas ettirilmemelidir. Hekim önerisi dahilinde krem, pomad ve losyon kullanılabilir.
• Tedavi sahasına sıcak veya soğuk uygulamalar yapılmamalıdır.
• Banyo yapıp yapamayacağınızı mutlaka sağlık ekibine sorunuz.
• Tedavi uygulanan bölgeyi güneşten koruyunuz. Radyoterapi tedavi sonrası güneşlenme, deniz ve havuza girme konusunda mutlaka sağlık ekibinden bilgi alınız.
• Işınlanan bölgeyi ter, akıntı gibi cilt tahrişini artıracak ıslaklıktan koruyunuz.
• Tedavi sahası içinde kalan tüy ve kıllar da tedavi sonuna doğru dökülme olabilir. Bu sadece ışın uygulanan bölgeyi kapsar.
• Vücudunuzun diğer kısmındaki kıllar bundan etkilenmez korkulacak bir durum değildir. Tedaviden sonra tekrarçıkabilir.
• Tedavi sahasına giren bölgedeki kıl ve tüyleri temizlemek için tıraş köpüğü, jilet, tüy dökücü krem, ağda,lazer epilasyan vb. Malzemeleri kullanmayınız. Elektrikli tıraş makinası kullanılabilir.
• Her hangi bir nedenle tedavi esnasında, farklı branştan bir doktor tarafından reçete edilmiş ilacı kullanmadan önce radyoterapi doktorunuza danışınız. Bu konuyla ilgili yakınlarınız veya diğer tedavi hastalarının önerileri tedavinizi aksatabilecek sorunlara yol açabilir.

Radyoterapi Tedavisinde Cinsel Yaşam 

Tedavi süresince eşinizle cinsel ilişkide bulunmanızda sakınca yoktur. Eğer cinsel organların tamamı veya bir kısmının radyoterapi alanı içinde kalması gerekiyorsa doktorunuz tedaviden önce sizi bu konuda bilgilendirecektir. Üreme organları radyoterapi alanına girmeyen hastalar, daha sonraki dönemlerde bebek sahibi olabilirler. Tedavi sırası ve sonrasında belli bir dönem bebek sahibi olmak sakıncalı olabileceğinden bu dönemlerde mutlaka doğum kontrol yöntemleri uygulanmalıdır. Tedavi sonrası ne zaman çocuk sahibi olabileceğinizi doktorunuza danışarak bilgi alabilirsiniz.

Tedavi sürecinde, konunun uzmanı olmayan birtakım kişiler hiçbir değeri bulunmayan tedavi yöntemleri öne sürebilirler. Önerilen bitkisel ya da içeriği bilinmeyen karışımlar tıbbi tedavi ile eşzamanlı alındığında tedavi etkinliğini azaltmakta ve yan etkileri artırabilmektedir. Bu yaklaşımlara karşı dikkatli olunmalıdır. Tedavinizi yönlendiren doktorlara danışmadan bu tür “SÖZDE TEDAVİLERİ” kullanmayınız.

Radyoterapi Tedavisinde Ruhsal Durum 

İştah azalması, hastalık kaygısı, yetersiz bilgi, gelecek kaygısı gibi durumlar neticesinde kişi kendisini yalnız, çaresiz ve bunalımda hissedebilir ve bazen kendine olan güven duygusunda azalma olabilir. Baş edemediğiniz bu duyguların değişikliği sıklıkla karşılaşılan ve kolaylıkla üstesinden gelinebilecek bir durumdur ve geçicidir.