Erken Menopoz

Erken Menopoz Nedir? Erken Menopoz Nasıl Tedavi Edilir ?

Menopoz sözcüğü, Yunanca ‘ay’ anlamına gelen ‘mens’ ve ‘durmak’ anlamına gelen ‘pause’ kelimelerinden türemiştir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise menopozu, yumurtalıkların aktivitelerini kaybetmesi ve bunun sonucunda da adet döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi olarak tanımlamaktadır. Menopoz, kadınlar için olmaması gereken sağlıksız bir durum değildir. Her insan bebeklik, çocukluk, ergenlik, ilk gençlik, orta yaş ve yaşlılık gibi dönemlerden geçer. Kadınlarda ise orta yaşların sonlarına denk gelen bu dönemde yumurtalıklardaki folikül miktarı azalır ve bunun sonucunda da kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen üretimi azalır. Yapılan çalışmalar dünya üzerinde ortalama menopoz yaşının 45-55, Türkiye’de ise 46-48 olduğunu göstermektedir. Ancak bazı durumlarda menopoz döneminin daha erken gerçekleştiği görülmektedir. Peki erken menopoz nedir, nasıl tedavi edilir?

Menopoz Dönemleri

Dünya Sağlık Örgütü menopozu 3 dönemde tanımlamıştır:

1. Premenopoz: Menopoz öncesi dönem olarak adlandırılan bu dönem, yumurtalıklardaki folikül aktivitesinin yavaşlamaya başladığı dönemdir. Bu dönemde adetler düzensizleşir. Birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilen bir dönemdir.
2. Menopoz: Son adet kanamasının görüldüğü dönemdir. Menopoz sonrasında yumurtalıklarda yumurta üretimi meydana gelmez.
3. Postmenopoz: Menopoz sonrası olarak adlandırılan bu dönem son adet kanamasının üzerinden en az 12 ay geçmesi ile başlar ve yaklaşık olarak 6-8 yıl sürer.

Menopoz Çeşitleri

Doğal menopoz, bir kadının doğal yollarla ve 45-55 yaş arasında son adet kanamasını görmesidir.

Erken menopoz ise 40 yaşından önce gerçekleşen menopozdur. Erken menopozun birçok sebebi olmakla beraber genel olarak en belirgin faktörler şu şekildedir:

- Genetik Faktörler: Genel olarak bir ailedeki kadınların aynı yaşlarda menopoza girdikleri tespit edilmiştir.

- Radyoterapi ve kemoterapi gibi kanser tedavileri: Bu tedavileri alan kadınların, almayanlara göre daha erken menopoza girmeleri muhtemeldir.

- Kromozom bozuklukları: Turner sendromu gibi bozukluklar erken menopoza neden olabilir.

- Aşırı sigara kullanımı: Aşırı sigara kullanan kadınların, kullanmayanlara göre 1-2 yıl daha erken menopoza girdikleri belirlenmiştir.

- Sağlıksız beslenme: Beslenme bozukluğu olan ya da sağlıksız beslenen kadınlarda erken menopoz görülme olasılığı yüksektir.

- Aşırı kilo: Aşırı kilo da erken menopozu tetikleyen bir unsurdur.

- Aşırı stres: Aşırı stresli yaşama sahip olan ya da psikolojik travma yaşayan kadınların menopoza erken girdikleri görülmüştür.

 Erken menopoz nedir, nasıl tedavi edilir?

Enfeksiyon da, menopoz yaşının erken olmasına sebep olan etkenlerden biridir.

- Kürtaj ve düşük yapma: Kürtaj ve düşük yapma gibi fiziki faktörler erken menopoza sebep olabilir.

- Genital Faktörler: Düzensiz adet gören kadınlarda erken menopoza girme olasılığı, düzenli adet görenlere oranla daha fazladır. Ayrıca sık gebelik, ilk adet yaşı, doğum kontrol hapı kullanma gibi hususlar da menopoz yaşını etkilemektedir.

Bazı durumlarda ise yumurtalıkların cerrahi müdahale ile alınması gerekir. Bu durumda da cerrahi menopoz olarak adlandırılan menopoz görülür. Adet gören bir kadının cerrahi olarak yumurtalıkları çıkartılırsa adet kesilir ve menopoz gerçekleşir.

Erken Menopoz Belirtileri Nelerdir

Peki erken menopoz belirtileri nelerdir? Genel olarak 15-29 yaş aralığındaki her 1000 kadından 1’inde ve 30-39 yaş aralığındaki her 100 kadından 1’inde erken menopoz görülmektedir. Aslında erken menopozu anlamak o kadar da zor değildir. Erken menopoz durumunda ortaya çıkan belli başlı belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

- Psikolojik değişiklikler: Bu dönemde kadınların ruh halinde gelgitler söz konusudur.

- Sık adet görme: Adet sıklığında artışlar meydana gelir.

- Ani terlemeler: Birden ter basma, ter boşalmaları olabilir.

- Ateş basmaları: Yanaklarda kızarıklık ve vücutta yanma meydana gelir.

- Odaklanma sorunu yaşama: İş ve sosyal hayatta odaklanma problemi ortaya çıkar.

- Uykusuzluk çekme: Geceleri uyuyamama problemi görülür.

- Agresif tavırlar sergileme: Aile ve iş hayatında sinirli tavırlar sergilendiği görülür.

- Cinsel isteksizlik: Cinsel birliktelik kurmak istememe durumu ortaya çıkar.

- Vajinal kuruluk: Vajinada kuruluk ve kaşıntı meydana gelebilir.

- İştah artışı: İştahta artış meydana gelir.

- Baş ağrısı ve baş dönmesi: Baş ağrısı sıklığı artar.

- Unutkanlık ve dikkatsizlik: Yapılan işlerde unutkanlık ve dikkatsiz davranışlar ortaya çıkar.

- Aşırı yorgunluk: Kişi kendisini sürekli halsiz ve bitkin hisseder.

Erken Menopoz Belirtileri Varsa Uzmana Başvurmaktan Çekinmeyin

Ülkemizde erken menopoz belirtisi gören kadınların büyük çoğunluğu uzman hekime başvurmaktan çekinmektedir. Daha önce belirttiğimiz ruhsal ve fiziki belirtileri yaşayan kadınların çoğunluğu bu durumu menopoz belirtisi olarak algılamıyor ya da algılamak istemiyor. Erken menopoz belirtisi gösteren kadınların çoğu adetten tam olarak kesildiklerinde uzmana başvurmaktadırlar. Bu durumda da doktor tarafından yapılacak hiçbir şey kalmamaktadır. Kadınların doğurganlık işlevlerini sürdürebilmeleri açısından menopoz belirtilerini görmeye başladıkları anda geç kalmadan doktora başvurmaları gerekmektedir. Böyle durumlarda yumurta dondurma gibi işlemlerle o an çocuk istemeyen kadınlar için ilerleyen yaşlarda çocuk sahibi olma ihtimali canlı tutulmaktadır.

Erken Menopoz Sağlığı Olumsuz Etkiliyor

 Menopoz sonrasında ortaya çıkan bazı fiziki durumlar vardır. Menopoz öncesi görülen belirtilerin devam ettiği bu dönemde ayrıca birçok fiziki ve ruhsal durumlar da ortaya çıkar.

- Östrojen azlığı sonrası genital organlarda küçülme görülür. Bunun sonucunda da sık idrara çıkma, idrar kaçırma, idrar kesesinde sarkma, rahim sarkması, ağrılı cinsel birliktelik görülebilir.

- Kemik erimesi olarak bilinen osteoporoz görülür. Bu da vücut iskelet yapısının bozulmasına sebep olduğu gibi kırık - çıkık gibi durumların da sık görülmesine sebep olabilir.

- Menopozla birlikte diş eti hastalıkları, ağızda kuruluk ve kötü tat baş gösterebilir.

- Kadınlarda cinsel isteksizlik artar. Şişmanlama eğilimi görülür.

- Östrojen, kalp hastalıkları riskini azaltan bir hormondur. Menopozla birlikte kadın vücudunda östrojen üretimi kesilir. Bu durum da kalp hastalıkları riskinin artmasına sebep olur. Kolesterol artar, yüksek tansiyon durumu ortaya çıkabilir.

- Östrojen hormonunun kesilmesi sonucunda deride incelme görülür. Vücuttaki kıl ve saç miktarı azalır, yara iyileşmesi daha uzun sürer. Cilt kuruluğu meydana gelir. Derideki esneklik azalır.

 Tüm bu olumsuz durumların 40 yaşından önce gerçekleşmesi yani erken menopoz durumunun ortaya çıkması ise kadınları psikolojik olarak da olumsuz etkilemektedir. Erken menopoza giren kadınlarda depresif ruh hali oldukça yaygındır.

Menopozda Cinsel Yaşam Biter Mi?

 Toplumda yaygın olarak benimsenen yanlışlardan bir tanesi de menopoz sonrası cinsel yaşamın bittiğidir. Gerçekten de menopoz ve sonrası dönemde kadınlarda cinsel isteksizlik söz konusu olmaktadır. Ancak bu, sürekli bir durum değildir ve zamanla atlatılabilir. Östrojen azlığı nedeniyle cinsel organlardaki küçülme ağrılı cinsel birlikteliğe sebep olabilir. Bu ağrıyı azaltmak için vajinal yolla kullanılan ilaçlar mevcuttur. Bu sayede kadınlar cinsel olarak aktif kalabilirler. Ayrıca bu ilaçlar idrar yolları enfeksiyonları ve idrar kaçırma gibi rahatsızlıkları da azaltmaktadır.

Menopozun Olumsuz Etkilerinden Nasıl Korunur?

Erken menopoz hayatı olumsuz etkilemekle birlikte bu olumsuzlukları azaltmak ve engellemek de mümkündür. Menopoz döneminde en sık görülen durumlardan biri sıcak basmalarıdır. Bunu engellemek için kat kat giyinmek ve sıcak basması durumunda kıyafetleri çıkartarak bu durumdan kurtulmak mümkün olacaktır. Baharatlı yiyeceklerden uzak durmak ve alkol sigara kullanımını bırakmak da yine oldukça önemlidir. Kemik erimesi rahatsızlığına karşı kalsiyum olarak zengin besinler tüketmek ve günlük olarak egzersiz yapmak gerekir.

Menopozda Beslenme Alışkanlıkları

Menopozun en önde gelen olumsuzluklarından birisi de vücudun kilo alma yatkınlığının artmasıdır. Erken menopoz nedir, nasıl tedavi edilir sorusunun cevaplarını aradığımız bu yazımızda menopoz dönemi ve sonrasındaki beslenme alışkanlıklarından bahsetmek de çok önemlidir. Bu dönemde metabolizma hızı yavaşladığı için kilo alma olasılığı artar. Bu dönemde tuzlu ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmak gerekir. E vitamini almak önemlidir çünkü sıcak basmalarını ve yorgunluğu azaltacaktır. Yine bu dönemde görülen kemik erimesinden korunmak için günlük en az 1500 mg kalsiyum alınmalıdır. Sağlıksız yiyecek olarak adlandırılan ‘fast food’ tarzı yiyeceklerden uzak durulmalı ve hem kilo almayı engellemek hem de kemik erimesini engellemek için düzenli egzersiz yapılmalıdır.

Menopoz Bir Hastalık Değildir

Menopoz bir hastalık değil, kadın hayatındaki bir evredir. Ancak erken menopoz istenmeyen bir durumdur. Peki erken menopoz nedir, nasıl tedavi edilir? Erken menopoz, en basit tabiriyle bir kadının 40 yaşından önce menopoza girmesidir. Her ne kadar menopoz bir hastalık olmasa da bu dönemde tıbbi destek önemlidir. Çünkü bu dönemde hem fiziki hem de ruhsal olarak birçok değişiklik ortaya çıkmaktadır. Bir kadının bu değişikliklerle kendi kendine başa çıkması mümkün olmayabilir. İşte bu durumlarda, kadının hem genel sağlığının hem de ruh sağlığının korunması için tıbbi destek önemlidir. Bu destek bazen bir psikiyatr, çoğu zaman da kadın hastalıkları ve doğum uzmanı doktorlar tarafından sağlanır.

Menopozda Yaşam Kalitenizi Artırın

Menopoz kadın hayatında normal bir evre olmakla birlikte dikkat edilmesi gereken de bir evredir. Erken menopoz nedir, nasıl tedavi edilir sorusu cevapsız değildir. Bunun için öncelikle menopoz tanınmalı ve ona göre hareket edilmelidir. Bu noktada alınacak tıbbi destekler kadınların yaşam kalitesini arttıran çok önemli bir husustur. “Adetlerim düzensizleşti, menopoza giriyorum ondandır” demek yanlış bir düşüncedir. Her düzensiz adet kanaması menopoz belirtisi olmayabilir. Bu aşamada jinekolojik kanser olasılığını da değerlendirerek derhal bir uzman görüşü almakta fayda vardır. Aslında kadınların rutin bir şekilde jinekolojik muayene olmalarında fayda vardır.

Bu dönemde yaşam kalitenizi arttırmak adına yeni hobiler edinmek, stres seviyenizi düşürmek gerekir. Yoga ve pilates gibi hem zihninizi hem de vücudunuzu rahatlatacak ve zinde tutacak aktiviteler yapmak oldukça faydalı olacaktır.

Menopoz Jinekolojik Kanser Riskini Artırır Mı?

Menopozla birlikte doğrudan ortaya çıkmamakla birlikte yaşın da ilerlemesine bağlı olarak bazı kanser tiplerinde artış meydana gelmektedir. Menopoz döneminde rahim içinde belirli değişiklikler meydana gelmektedir. Bu dönemde progesteron salgısındaki azalmadan kaynaklı olarak ya da dışardan östrojen hormonu takviyesi sonucunda rahim kanseri oluşabilir. Bu nedenle menopoz döneminde hastaya uygulanan hormon tedavisinde kullanılan ilaçlarda östrojen ve progesteron dengesi göz önünde bulundurulmaktadır. Bu şekilde rahim kanseri oluşma riski en aza indiriliyor. Bu tarz kanserler oluştuğu takdirde ise erken teşhis sonrası ameliyat ve hastaların düzenli kontrole gelmesi sonucunda yaşam kalitesinde azalma olmadan tedavi edilebiliyor.

Erken Menopozda Tedavi Yöntemi

Erken menopoz, kadınlar için istenmeyen bir durum olmakla birlikte tamamen çözümsüz değildir. Erken menopozda uygulanacak en etkili yöntemlerin başında hormon tedavisi gelmektedir. Eğer cerrahi müdahale sonucunda hastanın rahmi alınmışsa yalnızca östrojen hormonu tedavisi uygulanır. Eğer böyle bir durum söz konusu değilse östrojen ve progesteron hormonu içeren ilaçlar bir arada verilir. Bu tedavi, Hormon Replasman Tedavisi (HRT) olarak adlandırılır. Bu tedavinin amacı menopozla birlikte artan kalp – damar ve kemik erimesi hastalıklarını engellemek ya da azaltmaktır. Hormon tedavisinin diğer olumlu etkileri de sık sık sıcak basması, terleme ve halsizlik yaşayan kadınlarda bu şikayetlerin azalmasıdır. Ayrıca cinsel isteksizliğin azalması ve ağız kuruluğu, diş çürümesi gibi şikayetlerin azalması gibi olumlu etkileri de vardır.

Burada önemli olan bu durumla karşılaşan kadınların vakit kaybetmeden bir uzman desteği almalarıdır. Erken menopoz durumunda sıklıkla uygulanan hormon replasman tedavisi alan kadınlarda uzun vadede görülen Alzheimer hastalığının ve kolon kanserinin görülme olasılığının düştüğü bilimsel olarak ortaya konmuştur. Halk arasında sıklıkla dile getirilen östrojen tedavisinin meme kanserine yol açtığı tartışmaları ise bilimsel olarak kanıtlanamamıştır. Zaten hormon replasman tedavisi alan kadınlar düzenli olarak kontrolden geçtikleri için böyle bir durumda da erken teşhis avantajları bulunmaktadır.

Hormon Replasman Tedavisi (HRT) Herkese Uygulanabilir Mi?

Erken menopoz nedir, nasıl tedavi edilir dendiğinde akla gelen ilk ve en etkili tedavi yöntemi hormon replasman tedavisidir. Peki hormon replasman tedavisi her kadına uygulanabilir mi? Hormon replasman tedavisi ağızdan ya da enjeksiyon veya cilde yapıştırma şeklinde uygulanabiliyor. Bunlara ek olarak vajinal krem şeklinde olan ilaçlar da mevcuttur. Ancak HRT her kadına uygulanamaz. Eğer bilinen bir rahim veya meme kanseri varsa ya da şüpheli bir durum varsa, anormal kanamaları olan hastalara uygulanamaz. Kalp krizi geçirmiş olanlar, karaciğer hastalığı olanlar, daha önce inme geçiren hastalar ve pıhtı atma riski olan hastalar hormon replasman tedavisi alamazlar. Bunlara ek olarak aşırı sigara içenler ve aşırı kilolu olanlar ile hipertansiyon hastalarına da bu tedavi uygulanmaz.

Hormon Tedavisi Yerine Doğal Takviyeler Kullanılabilir Mi?

Erken menopoz nedir, nasıl tedavi edilir sorusunun cevabı olarak ilk akla gelen şey östrojen tedavisi ya da bilimsel adıyla hormon replasman tedavisidir. Ancak son yıllarda östrojen takviyesi olarak bitkisel ürünlerin kullanımında da büyük bir artış olduğu görülmektedir. Bu doğal – bitkisel östrojenlere fitoöstrojen adı verilmektedir. Bu bitkisel ürünlerin moleküler yapıları insan vücudunda bulunan östrojenin molekül yapısına benzemektedir. Böylece vücuda giren bu bitkisel östrojenler vücut tarafından kendi östrojeni olarak algılanmaktadır. Doğal östrojen kaynaklarının başında ise soya bitkisi gelmektedir. Yine son yıllarda yılan otu bitkisi de doğal östrojen takviyesi olarak tüketilmektedir. Bu bitkiler dışında yeşil çay, kedi otu ve ginseng gibi bitkiler de östrojen kaynağı olarak kullanılmaktadır.

Erken Menopoz Nasıl Önlenir?

Peki erken menopoz önlenebilir mi? Erken menopozun birçok etkeni olduğunu daha önce belirtmiştik. Bunlar; genetik faktörler, radyoterapi ve kemoterapi gibi kanser tedavileri, kromozom bozuklukları, aşırı sigara kullanımı, sağlıksız beslenme, aşırı kilo, aşırı stres, enfeksiyon, kürtaj olma, düşük yapma ve genital faktörler olarak sıralanmıştı. Bu bağlamda erken menopoza sebep olan çevresel faktörler engellenerek erken menopoz önlenebilir. Sigara ve alkol tüketiminden uzak durmak, sağlıklı besinler tüketmek, jinekolojik sağlığına dikkat etmek, düzenli olarak kontrole gitmek ve stressiz bir yaşam tarzı benimsemek erken menopozu engelleyebilir. Ancak erken menopozun tek etkeni çevresel faktörler değildir. Ailesinde daha önce erken menopoz görülen kadınlar özellikle bu durumu doktorlarına bildirmeli ve en ufak bir belirtide vakit kaybetmeden doktorundan tıbbi destek talebinde bulunmalıdır. Kısaca, bilinçli ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyen kadınlar erken menopoz riskini minimuma indirebilecekleri gibi yaşam kalitelerini en üst seviyeye çıkarabileceklerdir.