Mesane Taşı (İdrar Torbası Taşı)
Her yaşta ve cinsiyette mesane taşı gelişebilmesine rağmen, bireylerin mesane taşlarını böbrek taşlarıyla karıştırması yaygındır. Mesanedeki taşlar çoğunlukla böbrek yetmezliği gibi altta yatan bir tıbbi durumun sonucudur.
Böbrek taşlarının mesaneye geçişi, mesane taşlarının bir başka potansiyel nedenidir. Böbrek taşlarının mesaneye geçişi gibi prostat büyümesi ve kanser de mesane taşlarının diğer olası nedenleridir. Mesanede semptomlara neden olan taşlar bazen hemen tespit edilebilir ve bu da hızlı tıbbi veya cerrahi tedavilerin önünü açar.
Mesane Taşı Nedir?
Bazen basitçe mesane olarak da bilinen idrar kesesi, böbreklerden idrarı alan ve tamamlanıncaya kadar saklayan ve içeriğini üretraya boşaltan bir organdır. Kalsiyum, magnezyum ve oksalat dahil olmak üzere anormal derecede yüksek düzeyde mineral içeren idrar, idrar yolunda taş oluşumuna neden olabilir. İdrar kesesindeki taşlar, minerallerin birikmesi ve ardından çökmesi nedeniyle idrar kesesinde oluşan katı kütleler veya kümelerdir.
İdrar yaparken idrar tamamen boşaltılmadığında mesanedeki taşlar oluşabilir ve bu da mineral birikintilerinin oluşmasına neden olabilir. Vezikal taş olarak da bilinen sistolitler, mesanede mineral birikiminin ortaya çıkmasına neden olduğunda oluşur. İdrar yaptıktan sonra tamamen boşaltılmazsa, taşların mesanede başlama olasılığı daha yüksektir.
Yüksek mineral içeriği nedeniyle mesanede uzun süre kalmasına izin verilen idrar kristalleşebilir. Sonuç olarak, çok genç yaştaki kişilerin bu taşları atabileceği durumlar vardır. Bu olmazsa, mesane taşları üretere veya mesane duvarına yerleşebilir. Üreter, böbreği mesaneye bağlayan tüptür (böbrekten mesaneye giden yol). Eğer durum gerçekten böyleyse, mineral kristallerinin boyutu, daha fazlası meydana geldikçe artmaya devam edecektir.
Taşlar mesanede çok uzun süre kalabilir; bu süre zarfında rahatsızlığa neden olabilirler veya olmayabilirler. Tipik olarak, başka bir tıbbi durumun tedavisi için bir röntgen alma işlemi sırasında tanımlanırlar.
En küçük mesane taşları bile çok büyük olabilir. Ancak bu taşların büyük çoğunluğu o kadar küçüktür ki çıplak gözle tespit edilemezler. Şimdiye kadar ölçülen en büyük mesane taşı 17.9 santimetre uzunluğunda, 12.7 santimetre genişliğinde ve 9.5 santimetre yüksekliğindeydi. Yaklaşık 1,9-kilogram ağırlığındaydı.
Mesane Taşı Neden ve Nasıl Oluşur?
Tipik koşullar altında, mesanedeki taşlar görünmezdir ve herhangi bir organda oluştuğu görülmez. İdrarın böbreklerden ve üretradan mesaneye hareketi, mesane taşlarının gelişmesine yol açabilecek birincil faktörlerden biridir.
İdrar kesesi taşları, küçük kristallerin idrar yoluyla hareketi ile oluşmaya başlar. Önceden var olan bir tıbbi sorun nedeniyle, bazı kişiler idrar keselerini boşaltamazlar ve bu da idrarın vücuttan tam olarak atılmamasına neden olur.
Kanser, BPH ve idrar kanalı stenozu dahil olmak üzere çeşitli bozukluklar bu sendroma yol açabilir. Bu kişilerin idrarlarını boşalttıktan sonra mesanelerinde kalan idrar ve diğer atık maddeler kristalleşerek idrar torbası taşı oluşumuna neden olma potansiyeline sahiptir.
Mesanenin kendisinde başlayan enfeksiyonlar bazen mesane taşlarının oluşumuna yol açabilir. Mesanede yabancı cisimlerin varlığı potansiyel olarak kaya oluşumuna yol açabilir.
Olayın gerçekleşmesinin makul olduğu koşullar. Ameliyat sonrası vücutta hala mevcut olan dikiş, stent ve kateter kalıntıları gibi tamamen çıkarılmamış yabancı maddeler nedeniyle mesanede taşlar oluşabilir. Bu değişkenler nedeniyle mesane taşı olan hastalarda bazı risk faktörleri daha belirgin olabilir.
Geniş ve gelişmekte olan prostat bezi, idrar torbası taşı oluşumu için en kritik risk faktörüdür. Bazı ilaçlar da mesane taşlarına neden olabilir. Bu nedenle, mesane taşlarının daha erken bulunabilmesi için erkeklerin düzenli muayenelerine girmeleri gerekir.
Böbrek taşlarının oluşumu da mesane taşlarının oluşumuna yol açabilir. Böbreklerde oluşan taşlar potansiyel olarak mesaneye gidebilir ve orada gelişmeye devam edebilir. Böbrek taşlarına ek olarak, bir başka risk faktörü de mesane duvarının bozulmasına neden olur.
Ayrıca mesane taşlarının oluşumunda cinsiyetin rol oynadığına dair bazı spekülasyonlar da vardır. Erkeklerin mesane taşlarına kadınlardan daha yatkın olduğu bir gerçektir. Bu farklılığın temel nedeni, erkeklerin kadınlara göre daha küçük ve daha yoğun bir üriner sisteme sahip olmasıdır.
Kadınların üriner sistemleri mesane taşları tarafından tıkanmaya daha az meyilli olduğundan ve mesane taşlarının erkeklerde gelişme olasılığı daha yüksek olduğundan, ilkinin ikincisini yaşaması daha olasıdır.
Mesane Taşı Belirtileri
Herhangi bir idrar torbası taşı belirtileri fark etmeniz biraz zaman alabilir. Ancak taşın boyutu ilerledikçe çeşitli belirtilerle karşılaşabilirsiniz. Bu durumda, aşağıdaki semptomlarla karakterize edilen mesane taşlarından muzdarip olabilirsiniz:
- Peniste gerginlik veya rahatsızlık.
- İdrarı kapatmada sorunlar veya rahatsızlık.
- Mide ağrısı veya kramp.
- İdrar yaparken rahatsızlık ve ağrı.
- İdrarda kan.
- Aşırı koyu veya bulanık idrar rengi.
- Gece idrara çıkma nedeniyle uyku eksikliği.
Büyümüş prostat nedeniyle, 40 yaşın üzerindeki erkeklerde idrar torbası taşı geliştirme riski daha yüksektir. Bununla birlikte, çocukta mesaneyi etkileyen bir doğum anormalliği olmadığı sürece, çocuklarda mesanedeki taşlar son derece nadirdir. Ek olarak, çocukların bir yan etki olarak altını ıslatma olasılığı daha yüksektir, oysa yetişkinler oldukça olağandışı durumlarda priapizm yaşayabilir.
Mesane Taşı Tanı Yöntemleri
Ürologlar, mesane taşlarını teşhis etmeye yetkili tek tıp uzmanıdır. Hastanın genel sağlık durumu belirlendikten sonra, özel endişeleri olan hastalara kapsamlı bir fizik muayene yapılır. Erkeklerde kontrol edilen diğer alanlar arasında böbrekler ve mesanenin yanı sıra testisler, prostat ve penis bulunur.
Fizik muayene sırasında hastalara ayrıca elleri ile karın altlarına basıldığında nasıl tepki verdikleri sorulur. Bu, hastanın yanıtını değerlendirmek için yapılır. Hasta üzerinde kapsamlı bir fizik muayene yapıldıktan sonra, hastalardan genellikle test için kan ve idrar örnekleri vermeleri istenir.
İdrarda bulunan kanama ve enfeksiyon göstergeleri, idrar tahlili sürecinin bir parçası olarak değerlendirilir. Bu testlerin sonuçları, idrar yolunuzun, böbreklerinizin ve mesanenizin sağlığı hakkında değerli bilgiler sağlayabilir.
Konu tanı koymak olduğunda, görüntüleme teknikleri genellikle altın standart olarak kabul edilir. Ayrıca bu yöntemler idrar torbası taşının boyutunu ve mesanedeki konumunu hassas bir şekilde belirlemeyi mümkün kılar. Ultrasonografi, röntgen, anjiyografi, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR) ve manyetik rezonans spektroskopisi mesane taşlarını teşhis edebilen bazı görüntüleme yöntemleridir.
Mesane Taşı Nasıl Tedavi Edilir?
En sık olarak mesane taşlarına idrar yolu darlığı, prostat hipertrofisi ve prostat kanseri neden olur. Bunlar aynı zamanda prostat büyümesinin en yaygın üç nedenidir. Mesane taşlarını uygun şekilde tedavi etmek için öncelikle bunlara neden olan altta yatan sorunu belirlemek hayati önem taşır.
İdrar torbası taşının kendisini tedavi etmenin yanı sıra, idrar yolu darlığına neden olan altta yatan rahatsızlık ve nihayetinde idrar torbası taşı üretimi de ele alınmalıdır. Mesane taşlarını tedavi etmek için alınabilecek birkaç farklı yaklaşım vardır, ancak seçilen yaklaşım kayanın boyutuna, taşın konumuna ve mevcut taşların sayısına bağlı olacaktır.
Çapı yarım santimetreden küçük taşların tıbbi müdahale olmaksızın idrar yolundan geçme şansı daha fazladır. Bu nedenle, bu amaca ulaşmak için cerrahi gerektirmeyen başka tedavilerin olması yararlı olacaktır. İdrar yolundan taş geçirmekte güçlük çeken hastalar, sıvı alımını artırmanın veya sıcak duş almanın faydalı olduğunu görebilir.
Gerekirse, ağrıyı hafifletmek ve taş çıkarma sürecini hızlandırmak için birkaç ilaç alınabilir. Hastalar semptomlarını azaltmak ve taşın idrar yolundan geçişini kolaylaştırmak için genellikle reçetesiz satılan ağrı kesiciler ve kas gevşeticilerle tedavi edilebilir. Yukarıda açıklanan prosedürler mesaneden 0,5 santimetreden daha küçük taşları çıkarmak için kullanılabilse bile, ek tedaviler gerekebilir.
Mesane Taşı Ameliyatı
İdrar torbası taşı 3 cm'den büyükse veya son derece sert bir yapıya sahipse cerrahi tedavi tercih edilir. Sistoskopi tabanlı "kapalı" bir ameliyatta idrar yolu yoluyla, idrar torbası taşını kırmak için lazer veya mekanik prosedürler kullanılır.
Lazer tedavisinin taş kırma için tercih edilen tedavi olduğu artık genel olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda prostat ameliyatı olan erkek hastalarda da bu teknik kullanılabilir. Mesane taşlarının önemli bir kaynağı olan prostat büyümesi de cerrahi olarak tedavi edilebilir.