Whipple ve Dumping sendromu günlük hayatta zaman zaman karşılaşılabilen ve ciddi problemlere sebep olabilen sağlık sorunlarıdır. Whipple ve Dumping sendromu gibi sindirim sistemi hastalıklarında beslenme, dikkat edilmesi gereken bir husustur.
Whipple Hastalığı Nedir?
Whipple hastalığı, bakteri tabanlı bir hastalıktır ve bulaşıcı özellik gösterir. Bağırsak hastalığı olan bu sendrom, birçok organda enfeksiyon oluşmasına sebep olabilir. Tedavi uygulanmazsa ölüme kadar götürebilir. Hastalık adını, bakterileri ilk olarak bulan kişi konumundaki George Whipple’dan almıştır. Erkeklerin bu hastalığa yatkınlığı kadınlara göre daha fazladır. Whipple hastalığı bulunan kişilerin büyük bir kısmı erkeklerdir ve orta yaş grubunda yer almaktadırlar.
Whipple Hastalığı Bulunan Kişinin Beslenmesi Nasıl Olmalıdır?
Whipple hastalığı ciddi sağlık sorunlarına yol açan bir hastalıktır. Bu sebeple hastalığın tedavisine bir an önce başlanmalıdır. Hastalık tedavisi kapsamında ilaç kullanımı ve beslenme alışkanlıklarının yeri büyük öneme sahiptir.
Tedavi kapsamında yapılması gerekenleri şu şekilde sıralamamız mümkündür :
- Günlük sıvı ihtiyacını yeterince karşılamaya özen gösterilmelidir.
- Antibiyotik tedavisi aksatılmamalıdır.
- Antimalarial ilaçlar alınmalıdır. (Yaklaşık 1-1,5 yıl süre)
- Çeşitli vitamin ve mineral takviyeleri için düzenli ve çok yönlü beslenilmeli ve ilaç kullanılmalıdır.
- Kansızlık (Anemi) konusunda destek sağlaması için demir içeren yiyecekler ve ilaçlar alınmalıdır.
- Yüksek kalori içeren yiyecekler tüketilmeli. Amaç; besin emilimini kolaylaştırmaktır. Sindirim sistemi hastalıklarında beslenme diyeti çok önemlidir.
- Gerekli durumlarda ağrı kesici (Nonstreodial) alınabilir.
Dumping Sendromu Nedir?
Dumping sendromu; genellikle, gastrektomi olarak adlandırılan midenin bir bölümünün alındığı cerrahi operasyonlardan sonra ortaya çıkabilen bir sorundur. Bazı durumlarda yemek borusu ameliyatları sonrası da gelişebilmektedir. Dumping sendromu, çabuk bir şekilde midenin boşalma durumunu tanımlamaktadır. Bu sendromda, mideye ulaşan besinler sindirilmeden ve çok hızlı bir şekilde ince bağırsağa aktarılır ve bağırsağın orta kısmında birikir. Bunun sonucunda bağırsakta bulunan damarlar genişlemeye uğrar ve kan akışı bu kısımlarda yoğunlaşır, beyine giden kan miktarında azalma oluşur. Kişi yemek yedikten kısa bir süre sonra bulantı, ishal ve kramp gibi sorunlar yaşar.
Dumping Sendromu Bulunan Kişinin Beslenmesi Nasıl Olmalıdır?
Dumping sendromu tedavisinde cerrahi yöntemler dışında beslenmenin düzenin değiştirilmesi de etkin bir rol oynamaktadır. Yapılan düzenlemeler ile birlikte kişide oluşan belirtiler önem derecede hafifletilir.
Beslenme tedavisi kapsamında uygulanabilecek düzenlemeleri şu şekilde sıralayabiliriz :
- Sindirim sistemi hastalıklarında beslenme, üzerinde durulması gereken bir konudur. Öğün alışkanlıklarında değişiklikler yapılmalı ve çok yemek öz öğün yerine, az yemek çok öğün beslenme tarzı benimsenmelidir. Gün içerisinde beslenme 7-8 öğüne bölünmeli ve her bir öğünde aynı miktarlarda yiyecek tüketimi yapılmasına özen gösterilmelidir. Sendromda tüketilen gıdalar çok hızlı bir şekilde ince bağırsağa ulaştığından dolayı bu yöntem semptomların hafifletilmesinde çok etkilidir. Diyette yüksek miktarda protein içeren gıdalar sıklıkla tercih edilmelidir. Protein, semptomların hafifletmesine yardımcı olmaktadır.
- Çok yağlı yiyecekler tüketilmemelidir. Karbonhidrat tüketimi makul bir seviyede olmalıdır. Gereğinden az ve gereğinde fazla karbonhidrat tüketimi yapılmamalıdır. Ancak bu konuda dikkat edilmesi gereken bir husus olarak; basit yapıda karbonhidratların tüketilmemesi önerilmektedir.
- Yüksek glisemik indekse sahip yiyecekler diyetten çıkarılmalı ve düşük glisemik indekse sahip yiyecekler tüketilmelidir. Yüksek glisemik indekse sahip yiyeceklere örnek olarak; tatlıları ve rafine tahılları sayabiliriz. Dumping gibi sindirimi sistemi hastalıklarında beslenme diyetinde; yaş pasta, gazlı içecek ve kek gibi şeker oranı yüksek olan gıdalar tüketilmemelidir. Buna ek olarak; basit şekere sahip olan meyvelerin tüketimi de sınırlandırılmalıdır.
- Yemekler direk olarak yutulmamalı, iyice çiğnenmelidir. Bu alışkanlık sindirime önemli katkılar sağlamaktadır. Besinler çok soğuk bir şekilde tüketilmemelidir. Çok soğuk olarak mideye giren besinler, midenin uyarılmasına neden olabilmektedir.
- Yemek yerken sıvı tüketimi yapılmamalıdır. Yemekten 1 saat önce ve 1 saat sonra sıvı tüketimi yapılabilir. Yemek yerken tüketile sıvılar, ishal ve kusma gibi problemlere sebep olabilmektedir.
- Bir anda çok fazla miktarda sıvı tüketimi yapılmamalıdır. Sıvılar yavaş yavaş ve zamana yayarak tüketilmelidir. Vücudun günlük ihtiyacını karşılayacak kadar sıvı tüketimi yapılmalı, gereğinden az veya gereğinden çok sıvı tüketilmemelidir. Sindirimi geciktiren ve sindirime katkısı olan posalı yiyecekler beslenme programına eklenmelidir.
Dumping sendromu bulunan kişilerde tüketilmemesi veya dikkat edilmesi gereken gıdaları kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:
- Meyve suları, şeker bulunduran besinler, çeşitli tatlılar ve doymuş yağ içeren besinler kesinlikle tüketilmemelidir.
- Karbonat içeren içecekler, lifli besinler, makarna çeşitleri, kırmızı et, alkol ve kafein içerikli içecekler tüketilirken dikkat edilmelidir.
Dumping Sendromunda Cerrahi Tedavi
Dumping sendromunda sadece beslenme tedavisinin yeterli gelmediği durumlar oluşabilmektedir. Bu durumlarda doktorlar tedavi için cerrahi yönteme başvurabilirler. Cerrahi yöntemlerde genellikle midenin yapısında düzenleme ve değişiklikler yapılmaktadır.
Dumping Sendromunda Cerrahi Tedavi Sonrası Beslenme Diyeti
Dumping sindirim sistemi hastalıklarında beslenme diyeti, ameliyat sonrası dikkat edilmesi gereken konuların başında gelmektedir.
Cerrahi Operasyon Sonrası İlk Hafta
Cerrahi operasyon sonrası ilk hafta için uygulanması gereken diyet programı şu şekildedir:
- Operasyondan sonraki ilk gün yavaş bir şekilde olmak üzere 500-600 ml sıvı içilebilir. (Yaklaşık olarak 3 su bardağı) . Ertesi gün içilen sıvı miktarını 700-800 ml’ye çıkarabilirsiniz. (Yaklaşık 4 su bardağı)
- İçilen sıvılar şeker, kafein ve gaz içermeyen bir yapıda olmalıdırlar.
- 4 ila 6 gün sonrası yağsız yoğurt ve ayran tüketimi yapmaya başlayabilirsiniz.
Cerrahi Operasyondan Sonra İkinci Hafta
Cerrahi operasyondan sonra ikinci hafta için uygulanması gereken diyet programı şu şekildedir:
- Şeftali, kayısı ve benzeri yoğun içecekler tüketilebilir.
- Yayla ve tarhana çorbası gibi gıdalar tüketilebilir. Çorbaların baharatsız olmasına dikkat edilmelidir.
- İkinci haftanın ortalarına gelindiğinde çılbır tüketimi yapılabilir.
Cerrahi Operasyondan Sonra Üçüncü Hafta
Cerrahi operasyondan sonra üçüncü hafta için tüketilmesi önerilen yiyecekler şu şekildedir:
- Lor peyniri (Yoğurt ile karıştırarak)
- Humus
- Patates püresi (Et suyu ile birlikte)
- Meyve ve sebzelerden yapılmış püreler
- Süzme peyniri (Yağsız)
- Yulaf ezmesi
Cerrahi Operasyondan Sonra Dördüncü Hafta
Cerrahi operasyondan sonra dördüncü hafta itibari ile dumping sindirim sistemi hastalıklarında beslenme diyeti kapsamında, tüketilmeye başlanabilecek yiyecekler şu şekildedir:
- Kabuğu soyulmuş bir şekilde meyve ve sebzelerden yapılmış püreler
- Kıyma içerikli çorbalar
- Tavuk püresi
- Somon balığı
Cerrahi Operasyondan Sonra Beşinci Hafta
Cerrahi operasyondan sonra beşinci hafta itibari ile tüketilmeye başlanabilecek yiyecekler şu şekildedir:
- Haşlanarak pişirilmiş tavuk eti
- Haşlanarak pişirilmiş hindi eti
- Tahıl içeren kraker çeşitleri
- Parçalanması kolay olay etli yemekler
- Kabuksuz olan meyveler
Bu dönemde yemek tüketim hızına dikkat etmeye devam edilmelidir. Yemek yerken sıvı tüketimi yapılmamalıdır.
Sonraki Dönemler İçin Diyet Programı
Sonraki dönemlerde günlük hayatta uygulamanız gereken diyet programlarına örnek olarak şu programı sunabiliriz:
Sabah
- Kahvaltılardan 1 saat sonra olmak kaydıyla bir çay bardağı süt veya şekersiz çay
- 5 adet zeytin
- 2 dilim tam buğday ekmeği
- 1 kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynir (30 gr)
Kuşluk (Sabah İle Öğle Arası)
- Yarım su bardağı kadar yoğurt
- 1 dilim tam buğday ekmeği
Öğlen
- 1 tabak tavuklu, etli ya da kıymalı sebze yemeği
- 1 dilim tam buğday ekmeği
- 1 su bardağı kadar yoğurt
İkindi (Öğle İle Akşam Arası)
- 1 kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynir
- 1 adet normal büyüklükte salatalık
- 1 dilim tam buğday ekmeği
Akşam
- 1 tabak tavuklu, etli ya da kıymalı sebze yemeği
- Salata
- Yarım tabak makarna ya da pilav
- 1 dilim tam buğday ekmeği
Gece
- Çok fazla olmamak kaydı ile meyve
- Yarım su bardağı kadar yoğurt
Sindirim sistemi hastalıklarında beslenme düzeni son derece dikkat edilmesi gereken ve olumlu sonuçlar doğuran bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.