Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon (FTR) Bölümü başta romatizmal hastalıklar olmak üzere, her türlü kas ve iskelet sistemi hastalığının tanısı ve tedavisi ile ilgilenir. Ortopedik rehabilitasyon, nörolojik hastalıklar ve spor yaralanmalarının rehabilitasyonu ve ortez uygulamaları yapılır. Başta ağrı olmak üzere Dünya Sağlık Örgütünce de kabul gören çeşitli hastalıklarda akupunktur uygulaması yapılır.
Altyapı ve Donanım
-
ESWT - Şok Dalga Tedavisi
-
Yüzeysel sıcak ve soğuk uygulama
-
Parafin banyosu
-
Ultraviyole
-
İnfraruj
-
Ultrason
-
Kısa dalga
-
TENS, diadinami, vakum interferans gibi ağrı giderici her türlü alçak ve orta frekanslı akımlarElektrik Stimülasyonu
-
Traksiyon
-
Tıbbi masaj
-
Kol ergometresi
-
Denge tahtası, parmak merdiveniAğırlıklar ve therabandlar
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon İşlemleri
Doğuştan veya sonradan meydana gelen, kişinin fonksiyonel kapasitesini etkileyerek yaşam kalitesini düşüren her türlü kas iskelet ve hareket sistemi hastalığının tedavisi (kireçlenmeler, yumuşak doku romatizmaları, bel ve boyun fıtıkları, ayak bileği yaralanmaları, donuk omuz, tenisçi dirseği)
-
Omurilik yaralanmaları
-
İnme- Kısmi felç
-
Multiple Skleroz
-
Parkinson
-
Yüz felci
-
Kalça, diz ve diğer eklem protez uygulamaları
-
Ampute rehabilitasyonu
-
Spor yaralanmaları
-
Kas yırtılmaları, yapışıklıklar, eklemde hareket kısıtlılığı
-
Menüsküs ve bağ yaralanmaları ile ameliyat sonrası rehabilitasyon
-
Kırık, çıkık, burkulma sonrası rehabilitasyon
-
Doğum öncesi ve sonrası rehabilitasyon
-
Diğer Kliniklerde Yatan Hastalara Sunulan Hizmetler
-
Solunum egzersizleri
-
Yoğun bakım ünitesinde egzersiz ve rehabilitasyon
-
Ortopedik cerrahi sonrası rehabilitasyon
-
Diğer Tedavi Modaliteleri
-
Lokal enjeksiyonlar (tetik nokta, tendinit, intraartiküler)
-
Kinezyolojik bantlama (kas-iskelet sistemi ağrıları, instabiliteler, kas güçsüzlükleri, bazı nörolojik hastalıklar)
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon
Beyni, omuriliği, eklemleri, tendonları etkileyen rahatsızlıkların tanısını koyan ve kas-iskelet sistemini iyileştiremeye yönelik çeşitli tedavi yöntemleri uygulan tıbbi uzmanlık alanına fiziksel tıp ve rehabilitasyon adı verilir. Sadece kas-iskelet sistemi değil diğer sistemlerde de doğuştan ya da sonradan ortaya çıkan anatomik ve fizyolojik rahatsızlıkların tedavisi de bu alana girer. Her yaştan bireyde ortopedik veya nörolojik hastalıkların sonucunda ağrı ve işlev kaybı gibi sıkıntıların azaltılması için çok çeşitli yöntemler kullanılır.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon İşlemleri
Doğuştan veya sonradan meydana gelen her türlü kas-iskelet sistemi hastalıklarının tedavisi yapılmaktadır. Bu tedavilerle hastaların özellikle çektiği ağrıların giderilmesi, duruş bozukluğunun düzeltilmesi ve ilaç kullanımının azaltılarak uzun vadede iyileşme hedeflenmektedir. Omurilik yaralanmalarının tedavileri, felç ve inme sonrası işlevlerin tekrar kazanılması için tedaviler, protez uygulamaları, ampute rehabilitasyonu ve daha birçok rehabilitasyon işlemleri uygulanmaktadır. Fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünün uzmanlık alanına giren diğer tedavi şekilleri şunlardır:
- Omurga eğriliği (skolyoz) hastalığı bulunan hastaların tedavisi
- Spor yaralanmalarına bağlı olarak kas zedelenmeleri gibi durumlar için rehabilitasyon
- Yoğun bakım ünitesinde yatmakta olan hastalar için egzersiz ve rehabilitasyon
- Bel ve boyun fıtığı operasyonlarından sonra hastaların iyileşmesini hızlandırma amacıyla rehabilitasyon
- Sinir sıkışmalarının tedavisi
- Solunum egzersizleri
- Romatizmal hastalıkların tanı ve tedavisi
- Kırık, çıkık, burkulma sonrası rehabilitasyon
- El ameliyatları öncesi ve sonrasında rehabilitasyon
Fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavileri seanslar şeklinde düzenli bir şekilde yapılmaktadır. Tedavinin kaç seans olacağının hastanın sağlık durumu gibi etkenler etkilemekle birlikte hastalara göre tedavi şekilleri de değişiklik göstermektedir.
İnme - Kısmi Felç Rehabilitasyonu
Beyin damarlarında tıkanıklık veya beyinde kanama sonucu geçirilen kısmi felce inme adı verilir. Yüksek tansiyon, şeker, obezite, yaş, fiziksel aktivite eksikliği veya kalp hastalıkları gibi birçok etken inmeye yol açmaktadır. Yüksek oranda dış faktörlere bağlı olduğu için inme önlenebilir bir rahatsızlıktır. İnme sonrasında tedavinin zaman kaybetmeden başlatılması önemlidir. Tıbbi tedavi ile birlikte fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünün bu süreçte önemi büyüktür. İnme rehabilitasyonu kaybedilmiş işlevlerin geri kazanılması ve yeni işlevsizliklerin ortaya çıkmaması açısından büyük önem arz eder. Ağrı oluşumunun engellenmesi ve günlük hayattaki hareket kısıtlılığının önüne geçilmesi ilk amaçlardan bir tanesidir. İnme geçiren 10 hastadan 8'i inme rehabilitasyonuna ihtiyaç duymaktadır bu yüzden önemi büyüktür.
İnme geçiren hastalarda genel olarak denge ve his bozukluğu, kuvvette azalma, konuşma ve yeme bozuklukları ve hareket kısıtlılıkları gibi komplikasyonlar gözlenmektedir. Tüm bu rahatsızlıkların tedavisi için inme rehabilitasyonunda kas kuvvetlendirme egzersizleri, denge ve yürüme egzersizleri gibi daha birçok egzersiz çeşidi uygulanarak hastaların kaybettikleri işlevlerini geri kazanması sağlanır.
Bel ve Boyun Fıtığı Tedavileri
Bel fıtığı beldeki omurların arasındaki disklerin zamanla veya dış etkenlerle yıpranması, yırtılması veya kayması ile sinirlere baskı uygulamasıyla ortaya çıkan rahatsızlığa denir. Yaşa bağlı ortaya çıkabileceği gibi dış etkenler yüzünden de ortaya çıkabilir. Bel fıtığından mustarip hastalar fiziksel tıp ve rehabilitasyon ana bilim dalına başvurarak uzman doktorlar ve fizyoterapistler eşliğinde ihtiyaçları olan tedavi yöntemlerini alabilmektedirler. Aşırı kilo, uzun süre hareketsiz kalmak, masa başında çalışmak, sigara kullanımı gibi faktörler bel fıtığı riskini artırmaktadır. Bel fıtığından korunmak için çeşitli egzersiz ve sporları düzenli yapmak önemlidir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri ile bel fıtığı cerrahi müdahaleye gerek kalmadan tedavi edilebilmektedir. Sıcak uygulamaları, bantlama, ultrason, bantlama gibi yöntemler bel fıtığının tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerdendir.
Boyun fıtığı ise boyun omurlarındaki disklerin yıpranması veya kayması sonucu sinirlere baskı yapmasıyla ortaya çıkmaktadır. Omurgaya yük bindiren sporlar veya hareketler yapmak, uzun süre sabit şekilde çalışma rutini veya düşme gibi birçok etken boyun disklerinin dayanıklılığını azaltarak fıtığa sebebiyet vermektedir. En yaygın belirtisi ağrıdır ancak her ağrı boyun fıtığını işaret etmeyebilir. Boyundan baş veya sırt çevresine de yayılım gösteren ağrı çeşitleri genelde fıtık göstergesi olabilmektedir. İlaç tedavisiyle yanıt alınamayan boyun fıtığı rahatsızlığı fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünde tedavi edilmektedir. Sıcak uygulamaları, tıbbi masaj, ultrason gibi yöntemlerle düzenli seanslar sonucunda pozitif etki görülmektedir.
Omurilik Yaralanmaları
Omurganın içinde boyun bölgesinden kuyruk sokumuna kadar uzanan merkezi sinir sisteminin parçasına omurilik adı verilir. Vücudun ayaklar ve kollar gibi diğer bölgelere giden sinirler omurilikten çıkar. Trafik kazası gibi dışarıdan gelen darbelerden ötürü omurganın zarar görmesiyle omurilik de zarar görebilir ve bu gibi durumlarda omurilik yaralanmaları ortaya çıkar. Omuriliğin yaralanmasıyla kısmi veya tam olarak his ve hareket kaybı yaşamasına göre tedavi şekli değişir. Eğer kısmi olarak hareket ve his kaybı var ise bu sorunlar fizik tedavi yöntemleriyle giderilebilmektedir. Geri dönüşü olmayan bazı durumlarda ise tedavi şekilleri de yanıtsız kalabilmektedir. Bu doğrultuda rehabilitasyon programlarında hastaya eklem egzersizleri, kas kuvvetlendirme egzersizleri ile birçok teknolojik yöntemin de kullanılmasıyla kayda değer bir ilerleme gözlenmektedir. Fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünde kullanılan ileri teknolojik donanım ve yöntemlerle hastaların hareket işlevlerini tekrar kazanması mümkün olmaktadır. Omurilik yaralanmaları yaşayan hastaların sürekli yatağa bağımlı bir şekilde yaşaması kas ve kemik sağlığı açısından da güçsüzlüğe yol açmaktadır. Bu sebeple bu tip hastalar için de uygun tedavi programları hazırlanmaktadır.
Kırık Tedavileri ve Rehabilitasyonu
Kemikler vücutta destek ve hareket görevi gören ve kalsiyum açısından çok zengin olan sert yapılardır. Sert olmasına karşın dış etkenler ile çabucak kırılma potansiyeli de göstermektedir. Kemik kırıkları ortopedi uzmanları tarafından teşhis edilerek tekrar kaynaması için alçı gibi tedaviler uygulanmaktadır. Bu tedaviler sırasında kırılan yer uzun bir süre hareketsiz kaldığında eklemlerde ve kaslarda birtakım sorunlar görülebilmektedir. Bu dönemde kasların güçsüzleşmesini önlemek ve hareketliliği tekrar kazanabilmek için fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünde tedaviye başlanması önemli bir husustur. Eklemlerin eski fonksiyonlarına kavuşabilmesi için tedaviye zaman kaybetmeden başlamak da önem arz etmektedir.
Kırık rehabilitasyonunda kasların tekrar güçlenmesi, kas becerilerinin yeniden kazanılması, ödemlerin giderilmesi için değişik fizik tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Egzersiz uygulamaları eklem sağlığının yeniden kazanılması için oldukça önemlidir. Uzun seanslar sürebilecek bu egzersiz yöntemlerini hasta evde kendisi de uzmanların gösterdiği şekilde uygulayabilmektedir. Bunun dışında sıcak uygulaması da yapılmaktadır. Sıcak uygulaması dolaşımın artmasını sağlayarak hasarlı bölgedeki ağrıların azalmasına yardımcı olur.
Fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünün uzmanlık alanları bunlarla sınırlı değildir. Kas-iskelet sistemiyle alakalı tüm ortopedik ve nörolojik rahatsızlıkların fizik tedavisi yapılmaktadır. Diğer bölümlerle koordine olarak çalışıldığı için hastaların rahatsızlıklarının arka planı bilinerek ona uygun fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri uygulanmaktadır.
Fizik Tedavi Yöntemleri ve Donanımlar
Tıpta teknolojinin gelişmesi fizik tedavi yöntemlerini de etkileyerek çeşitlilik ve verimlilik katmaktadır. Egzersiz çeşitleri, sıcak ve soğuk uygulamaları, ultrason, ultraviyole ve kısa dalga tedavileri, tıbbi masaj gibi hastalara çok geniş yelpazede tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Fiziksel tıp ve rehabilitasyon polikliniği başta olmak üzere diğer kliniklerde yatan hastalara da ihtiyaç doğrultusunda fizik tedavi yapılmaktadır. Özellikle ortopedik cerrahi işlemler sonrası birçok hasta kaslarının güçlenmesi ve iyileşme sürecinin hızlanması için tedaviler uygulanır. Yoğun bakım ünitesinde yatan hastalara da egzersiz ve rehabilitasyon yaptırılarak iyileşmeleri hızlandırılmaktadır. Fizik tedavi için kullanılan yaygın yöntemlerden bazıları şunlardır:
- ESWT - Şok dalga tedavisi
- Sıcak-soğuk uygulamaları
- TENS gibi elektrik akım tedavileri
- Spesifik egzersiz programları
- Ultrason tedavisi
- Lazer tedavileri
Bu gibi tedavi yöntemlerini fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümü uzman doktoru planlar ve fizyoterapistler uygulamaya koyar. Hastanın durumuna göre seans sayıları da değişiklik göstermektedir. Bölümümüz bünyesindeki teknolojik makineler, kol ergometresi, denge tahtası, parmak merdiveni gibi daha birçok aletle hastalar sağlıklı hallerine geri dönmektedirler.
ESWT - Şok Dalga Tedavisi
Fizik tedavi yöntemleri arasında yaygın olarak kullanılan şok dalga tedavisi kas-iskelet sisteminde hasarlı bölgeye şok dalgalara yollanarak kan akışının artmasını sağlar. Özellikle ağrı ve sızıların giderilmesinde oldukça önemli bir yöntemdir. Hasarlı bölgedeki kan dolaşımının artması vücudun o bölgeyi iyileştirmesini hızlandırıcı bir etki sağlar. Eğer kırık olan kemikte kaynama zorluğu var ise bu sorun da şok dalga tedavisi ile çözülmektedir. Fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanları tarafından yapılmasına karar verilen bu tedavinin ciddi bir yan etkisi yoktur ve ağrıya sebep olmayan kolay bir tedavi yöntemidir.
Sıcak ve Soğuk Uygulamaları
Sıcak paketler, ısıtıcı yastıklar veya parafin uygulaması ile ısı tedavisi yapılmaktadır. Sıcak uygulamalar dolaşımı ve sinirsel iletimi hızlandırarak bölgesel iyileşmeye olumlu katkı sağlar. Eklem sertliğini ve ağrıyı azaltıcı etkisi ile hastanın duyduğu ağrıları azaltıcı etkisi bulunmaktadır. Tendon ve kollajen uzama kabiliyetini de artırır. Soğuk tedavisinde ise cold packler yani soğuk paketler kullanılır. Soğuk uygulaması hücresel aktiviteyi hızlandırır ve ödemi, ağrıyı azaltarak bağ dokusunun iyileşmesini sağlar.
Elektrik Stimülasyonu ve Ultrason Tedavisi
Fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünde tercih edilen bir diğer yöntem de elektrik akımıyla tedavi yöntemidir. Sinirsel fonksiyonları bozulmuş kasların tekrar harekete geçirilmesinde kullanılmaktadır. TENS adı verilen cihaz ve deri üzerine yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla sorunlu bölgeye alçak ve orta frekanslı elektrik akımları yollanır. Bu yöntem ile ağrılar azaltılır ve kaslardaki güçsüzlük giderilerek kas spazmları engellenir. Ödem azaltıcı bir pozitif etkisi de bulunmaktadır. Ultrason tedavisi ise yüksek frekanslı ses dalgalarının yollanmasıyla kas, tendon ve kemik gibi dokularda ısınmaya yol açan yöntemdir. Özellikle ödemli dokularda ve yara iyileşmelerinde kullanılan bir yöntemdir.
Egzersiz Tedavisi
Vücudun diğer bölgelerine göre zayıf olan kasların tekrar güçlendirilmesi amacıyla egzersiz tedavisi fiziksel tıp ve rehabilitasyon en çok tercih edilen yöntemlerdendir. Kas ve iskelet sisteminin gücünü yeniden kazanması için uzman kontrolünde düzenli egzersizlerin yapılması çok büyük önem taşımaktadır. Bu egzersizler uzman tarafından hastanın ihtiyacına ve fonksiyon kaybına göre düzenlenerek planlanmaktadır. Doğru ve kontrollü bir şekilde yapılmaları için uzman fizyoterapist eşliğinde yapılarak öğretilmektedir. Tedavi edici egzersizler ağrıyı gidermek, kas güçsüzlüğünü ortadan kaldırmak ve fonksiyon bozukluklarını düzeltmek için uygulanır. Bunun yanı sıra koruyucu egzersizler de yapılmaktadır. Koruyucu egzersizler ile hastanın sağlıklı halini koruması ve ileride yaşanabilecek sakatlıkların önlenmesi amaçlanır.
Hastadan hastaya değişiklik gösteren çok çeşitli egzersiz tedavileri bulunmaktadır. Denge ve yürüme egzersizleri, gevşeme egzersizleri, kas güçlendirme egzersizleri ve solunum egzersizleri gibi uygulamalar yapılmaktadır. Egzersiz tedavisinde hastanın güvenliğinin sağlanması için bir uzman eşliğinde yapılmasının önemi büyüktür. Hastaya uygun egzersiz programları fiziksel tıp ve rehabilitasyon doktoru tarafından belirlenmektedir. Hastalığa, hastanın geçmişine ve kullandığı ilaçlar gibi faktörlere göre egzersizin yoğunluğu, süresi ve seans sayısı farklılık göstermektedir.