Ergenlik Nedir?

Ergenlik, çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemidir. Bu dönemde fiziksel büyüme, cinsel gelişim  ve psikososyal  gelişim önemli konulardır.

Ergenlik ne zaman başlar ve biter? Kesin bir yaş söyleyebilir miyiz? 

Ergenliğin başlangıç ve bitiş zamanıyla ilgili özellikle fiziksel açıdan bir yaş söyleyemeyiz. Çünkü her ergenin ergenliğe girme yaşı ve ergenlik bulgularının ilerleme hızı diğerinden  farklıdır. Ruhsal açıdan ise bu dönemin 10-12 yaşlarında başlayıp 19-21 yaşlarında sona erdiği kabul edilir. Ancak ergenlik insan gelişim dönemleri içinde toplumsal etkilerin birey için en fazla önem taşıdığı dönemdir ve dönemin bitişini belirleyen olgunluğun sağlanması toplumun kültürel özelliklerine, yaşanılan çevrenin özelliklerine ve sosyoekonomik düzeye göre farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle aynı yaştaki ergenler birbirinden farklı, fizilsel , sosyal ve duygusal olgunlukta olabilirler.

Ergenlik döneminin özellikleri nelerdir?

Bu dönemdeki fiziksel ve psikolojik gelişimin ve bu dönemde karşılaşılabilecek sorunların daha iyi anlaşılabilmesi için ergenlik evrelere ayrılır: Erken ergenlik, orta ergenlik ve geç ergenlik. Bu evreleri tek tek inceleyecek olursak:

Erken Ergenlik

Fiziksel olarak ergenlik bulgularının başladığı dönemdir. Kızlarda 8-12 yaşları arasında memeler çıkmaya başlar. Adetler tipik olarak memeler çıkmaya başladıktan sonra 2-3 yıl içinde  görülür (10-16 yaşaları arası).  Adetler görülmeye başladıktan sonra ilk 2 yıl içinde sıklıkla adet düzensizliği görülebilir. Bunun nedeni adetlerin henüz yumurtlamasız olmasıdır. Adetler başlamadan önce, rahim yetişkin şekline gelir. Vajinal salgılar ve kayganlık artar. Sıklıkla şeffaf vajinal akıntı görülebilir. Kızlarda büyüme atağı genellikle adetlerin başlamasından hemen önce olur.  Ortalama boydaki bir kızda  büyüme atağı sıklıkla 11,5 yaş civarı en yüksek değerine ulaşır. Kızlar bu dönemde yılda ortalama 8,5 cm uzarlar. 2,5-3 yıl süren bu büyüme atağı döneminde kızlar ortalama 25 cm uzarlar. Daha sonra büyüme yavaşlayarak  16 yaş civarı sonlanır. Kızlarda cilt altı yağ dokusunun artmasıyla erişkin erkek ve kadınların vücut şekillerindeki değişiklkler ortaya çıkar. Erkeklerde ise ergenliğin ilk görünür bulgusu yakalaşık 9,5 yaş civarında testislerin büyümeye başlamasıdır. Ancak erkekelerde büyüme atağı kızlardan yaklaşık 2 yıl sonra olur.

Psikososyal açıdan bu döneme baktığımızda, erken ergenliğin en belirgin özelliği vücudundaki değişikliklere karşı uyum ve başetme çabalarıdır. Sıklıkla ayna karşısında zaman geçirirler. Herkes kendilerine bakıyormuş gibi hissedebilirler. Cinsiyete özgü beden yapısının ortaya çıkışıyla  kendilerini çocukluktan farklı bir erkek ya da kız kimliğinde algılarlar.

Beden imajı algısı bu dönemde oluşur ve kendi bedenini nasıl algıladığı önemlidir.

Cinsellik konusunda ilgileri artmış olmakla beraber aynı cinsiyetle arkadaşlık etme eğilimleri vardır.

Bu dönemde ergenler bağımsızlıklarını sorgularlar. Ergenin bağımsızlık serüveninde ona tutarlı ve kademeli şekilde serbestlik tanınarak destek olunması,  duygusal ve sosyal iyilik hali için gereklidir.

Aileleriyle ilişkileri genellikle  iyidir. Başka yetişkinleri rol model olarak görebilirler.

Bu dönemde medyanın cinsellik, şiddet ve madde kullanımını ön plana çıkarması ergenler üzerinde ciddi etkiler yapmaktadır.  Özellikle ergenlerin sosyal iletişim ağlarını çok fazla kullanmasıyla birbirleriyle iletişimleri çok artmıştır. Medyada  aşırı derecede zayıf modellerin görünmesi, kızların kendilerini aşırı kilolu görmelerine ve sonuçta yeme bozukluklarına ve depresyona neden olabilmektedir. Benzer olarak erkek ergenlerin de medyada maruz kaldıkları erkek imajları kafa karıştırıcı olabilir. Bu imajlar, kendilerinden şüphe duymalarına, güvensizliğe ve erkek davranışı hakkında yanıltıcı düşüncelere neden olabilir.

Fiziksel olarak yaşıtlarından daha erken gelişen ergenlerde, özellikle kızlarda, okulda başarısızlık , bedeninden memnuniyetsizlik ve depresyon oranları daha fazladır. Bu ergenler yetişkin gibi göründüklerinden yetişkin davranışları sergilemeleri beklenilebilir oysa ki,bilişsel ve psikolojik açıdan yeterince olgun değildirler.  Bu nedenle bu ergenler istismara ve riskli davranışlara daha açık olabilirler.

Bu dönemde karşılaşılabilecek olası sorunlar gecikmiş ergenlik; akne; ortopedik problemler; okul sorunları; psikosomatik kaygılar; depresyon;yeme bozuklukları; istenmeyen gebelikler; sigara, alkol veya diğer madde kullanımına başlama olabilir.

Orta Ergenlik

Fizyolojik olarak kızlarda  yumurtlama  bu dönemde olur.  Erkeklerde penis boyutları ve genişliği artar, semen içinde sperm görülebilir. Erkeklerde  büyüme atağı  bu dönemde görülür. Ortalama boydaki bir erkekte büyüme atağı 13,5 yaşında en yüksek değerine ulaşır. Bu dönemde erkekler yılda ortalama 9,5 cm; 2,5-3 yıl içinde yaklaşık 28 cm   uzarlar. Sonrasında büyüme yavaşlayarak 18 yaş civarı sonlanır. Boy uzamasına paralel olarak vücut ağırlığı , kas kitlesi  ve dayanıklığı artar.  Ergenlik öncesi bir çocuğun  yağsız vücut ağırlığı oranı yaklaşık % 80 iken, ergenlik döneminde bu oran erkeklerde % 90' a çıkar ve kızlarda ciltaltı yağ birikimiyle %75' e geriler. Her iki cinsiyette de  hormonların ter ve yağ bezlerini uyarmasıyala akne ve ergenliğe özgü koku oluşur. Uyku şekillerindeki ve sürelerindeki fizyolojik değişiklikler tembellikle karıştırılabilir. Ergenler uykuya dalmakta  ve uyanmakta zorlanabilirler.  Bu dönemde hızlı biyolojik değişiklikler giderek yavaşlar ve genç bedenine alışır.

Psikososyal açıdan bu dönemin en belirgin özelliği bağımsızlık mücadelesidir. Arkadaş grubu ile daha da bütünleşirler ve akran gruplarının üzerlerindeki etkisi artar. Ebeveylerinin eskisi kadar üzerlerinde kontrol sahibi olmasından hoşlanmazlar. Artan özerklikle beraber, duygularını paylaşma konusunda isteksiz hale gelebilirler. Bazen bilinçsizce  aileye bağımlılıktan kaçınmak için aileleriyle duygularını paylaşmayabilirler. Ebeveynler, ergenleri için onları korumaya yönelik getirdikleri kısıtlamalar ile gelişimlerini desteklemeye  yönelik sağladıkları özgürlük arasında bir denge kurmalıdırlar. Ergenin gelişim sürecindeki bu normal ayrılma ve bireyselleşme çabaları, ebeveynler tarafından aşırı kaygı ile karşılanabilir ve ergenin planlama ve karar verme süreçlerine aşırı şekilde katılmaya çalışabilirler.  Bu süreçte ergen ve ebeveynler arasında tartışmalar yaşanabilir.

Bu dönemdeki ergenler genellikle idealisttirler. Yenilmezlik duygusu ve kendini beğenme görülebilir. Kendilerini kurşun  geçirmez yelek giymiş gibi  hissedebilirler.  Bana bir şey olmaz düşüncesindedirler  ve  bu nedenle riskli davranışlar sergileyebilirler.

Bu dönemde duygusal iyilik hali için önemli olan bir diğer önemli gelişimsel dönüm noktası, ergenin kimlik duygusunun oluşumudur. Konuşmak, ayna karşısında zaman geçirmek ve kendiyle ilgilenmek, yalnız kalmak ve bir grubun - herhangi bir grubun - parçası olmak için  harcanan uzun saatler, ergenin kimlik arayışının bir parçasıdır.

Düşünce ve davranışları daha iyi değerlendirmeye başlarlar. Pişmanlık veya utanç , güvensizlik veya çekingenlik duyguları yaşayabilirler. Çekingenlik nedeniyle yalnız kalmayı tercih edebilirler ve nerede, nasıl konuşacaklarını bilemeyebilirler. Bu durumları yetişkinler tarafından kabalık olarak düşünülebilir.

Ergenlik döneminde birey, toplumun  değer yargılarını öğrenmek zorundadır. Kendi ailesinin değer yargıları, toplumun değer yargıları ve akran grubunun değer yargıları  arasında gezinirken kültürel çatışma yaşayabilirler.

Cinsel kimlik gelişimi gerçekleşir. Karşı cinse ilgileri artmıştır. Kısa süreli romantik ilişkileri olabilir.

Liseye geçiş, ders sayılarının artması  ve sınavlar stres kaynağıdır. Ders dışı etkinliklere katılmaktan hoşlanırlar. Okul başarısı, ergenin benlik saygısına ve sosyal olarak yetkin bir yetişkin olma yolunda ilerlemesine önemli ölçüde katkıda bulunur.  Okul performansının iyi olmasının ve serbest zaman etkinliklerinin herhangi bir riskli davranış için  en önemli koruyucu faktörler olduğu gösterilmiştir.

Bu dönemde karşılaşılabilecek olası sorunlar; riskli sağlık davranışları (örn. cinsel ilişki; sigara, alkol veya diğer madde kullanımı), motorlu araç kazaları, adet problemleri,  istenmeyen gebelikler, akne, boy kısalığı (erkekler), ebeveynlerle çatışmalar, aşırı kilo, fiziksel hareketsizlik, kötü yeme davranışları, yeme bozuklukları (örneğin, kusma, tıkınırcasına yeme ve anoreksiya nervoza) dır.

Geç Ergenlik

Fiziksel ve cinsel gelişim tamamlanmıştır. Bu dönemde erişkin boy ve kas kütlesine ulaşılır.

Psikososyal olarak bu dönemde kimlik duygusu oluşur.  Ergenlik döneminde, giderek daha özerk ve sosyal olarak yetkin olan genç, aile ve toplum içindeki yerini bulur. Artık yetişkinlerin dünyasına giren  bir genç, başkalarıyla olan ilişkilerinin farkına varmalı ve ilişkilerinin günlük faaliyetleri üzerindeki etkilerini öğrenmelidir. Başkalarının bir durumu nasıl yorumlayabileceğini anlamak, bir başkasının içinde bulunduğu kötü durumu tanımak ve bir başkasının duygularını rahatça takdir etmek yeni ve önemli tecrübelerdir.

Ergenin sosyal ve duygusal becerileri, seyahat, yüksek öğrenim, gönüllü faaliyetler veya çeşitli iş deneyimleri yoluyla toplumla artan etkileşimleriyle de artar. Bu etkinlikler, ergenlerin toplumda anlamlı rollere sahip olduklarını ve topluma üretken bir şekilde katkıda bulunabileceklerini anlamalarına yardımcı olur. Bu faaliyetler sayesinde gençler, kurallara ve otoriteye genel bağlılığın önemini öğrenirler.

Kazandığı birçok beceride olduğu gibi üzüntü ve kaygı duygularıyla başedebilmek için de başka birisinin rehberliğine ve tecrübeye ihtiyacı vardır.Artık büyüklerden yardım isteme ve akıl danışmadan rahatsızlık duymazlar.

Sosyal  ilişkiler arkadaş grubundan kişisel ilişkilere yönelmiştir.

Soyut düşünce yeteneğinin gelişmesiyle, gelecekle ilgili daha gerçekçi hedefler belirlemeye başlarlar. Ergenlein soyut düşünce yeteneği geliştikçe,  yaratıcı çözümlere ulaşmak için yeni fikirleri yeni yollarla birleştirmeye başlarlar. İleri eğitim, kariyer, evlilik ve ebeveynlik için hazırlıklara başlayabilirler.

Bu dönemde karşılaşılabilecek olası sorunlar; yeme bozuklukları, depresyon, intihar, motorlu taşıt kazaları, istenmeyen gebelikler, akne; sigara, alkol veya diğer madde kullanım bozukluklarıdır.

Ergenlik bittiğinde,  ergenlerin artık fiziksel ve cinsel gelişimlerini tamamlamış, bağımsızlıklarını ve sosyal üretkenliklerini kazanmış olmaları gerekir.

Özel Sağlık Bakımına İhtiyacı Olan Gençlerde Ergenlik

Tüm gençler gibi,  herhangi bir kronik yani sürekli hastalığı olan gençler de, ergenlik döneminde özerklik kurarlar. Hastalığa bağlı ergenin yaşadığı kısıtlılıklar, fiziksel ve duygusal bağımsızlığın gelişimini engelleyebilir. Bu ergenler, özel ihtiyaçlarının bağımsızlıklarını engellemesinden korkabilirler. Bu ergenlerin tıbbi koşullarının, güçlü yönlerinin ve risk alma davranışlarının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Çünkü bu gençlerin başkaları tarafından algılanan ihtiyaçları ve gerçek ihtiyaçları farklı olabilir. Özel ihtiyaçları olan  bu ergenlerin de  fiziksel gelişimleri en üst düzeye çıkarılmalı  ve tam duygusal gelişim ve olgunluğa ulaşmaları desteklenmelidir.

Ergen sağlığı bölümü hangi konularla ilgilenmektedir?

Ergen Sağlığı kliniğimiz 11 ile 18 yaşları arasındaki gençlerin fiziksel, cinsel ve psikososyal olarak  değerlendirildiği  ve gereksinimlerine göre çözüm önerilerinin sunulduğu bir bölümdür. Ergen Sağlığı kliniğimizde danışmanlık, tanı ve tedavi hizmetleri verilmektedir. Boy ve ağırlık ölçümleri ile ilgili değerlendirmeler, ergenlik bulgularının değerlendirilmesi, psikososyal risk faktörlerinin belirlenmesi, obesite, zayıflık, yeme bozuklukları (Anoreksiya Nervoza, Bulimia Nervoza gibi), kemik sağlığı ve osteoporozdan korunma, sporcu sağlığı ve beslenmesi,  adet düzensizliği (seyrek adet görme, sık adet görme, düzensiz adet görme), ağrılı adet görme, anormal adet kanamaları (aşırı ya da az adet kanamaları), adet öncesi gerginlik, kronik pelvik ağrı, vajinal akıntılar, erkek ergenlerde testis problemleri (varikosel, inip çıkan testis gibi), genital akıntılar, her iki cinsiyet için sağlıklı cinsel yaşam ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunma, cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim ile ilgili danışmanlık, problemli video oyun oynama davranışı, kızlarda ve erkeklerde meme problemleri( meme boyutlarında farklılık, meme ağrısı, meme başı akıntısı, meme kitlelerinde tanı, jinekomasti), kız ergenlerde hormonal bozukluğa bağlı olmayan kıllanma fazlalıkları, kronik hastalığı olan ergenlerde tedavi uyumsuzluğu, fiziksel ya da bilişsel açıdan yetersizliği olan ergenlerde adet problemleri ile ilgili  tedavi ve izlemler ergen sağlığı uzmanımız tarafından yürütülmektedir.

Koru Ankara Hastanesi - Çalışma Saatleri

Pazartesi, Salı, Çarşamba: 08:30 - 18;00
Perşembe Cuma: 08:30 - 17;30
Cumartesi: 08:30 - 16;00
Saatleri arasında hizmet vermektedir. 

Acil Servis, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Kadın Hastalıkları ve Doğum klinikleri 24 saat hizmet sunmaktadır.