Çocuk Nörolojisi

Çocuk Nörolojisi

Çocuk nörolojisi, gebelik süreci ile anne karnından başlayarak, yeni doğan ile 18 yaş arasındaki tüm çocukların beyin, sinir, omurilik ve kas gelişimindeki problemler ve bu problemlerin neden olduğu hastalıklar ile ilgilenen, olası hastalık durumlarının teşhisini ve tedavisini, hastanın takibini ve kontrolünü gerçekleştiren aynı zamanda bilinirliği oldukça az olan bir uzmanlık alanıdır.

Çocuk, vücudu yapısı itibariyle sürekli olarak büyüme ve gelişim gösterir. Tüm bu büyüme ve gelişim süreci içerisinde her sistem kendi sistemini tamamlar. Kendi gelişimini en geç tamamlayan sistem ise sinir sistemidir ve bu yüzden de hasar almaya çok müsaittir. Aynı zamanda çocuğu erişkinlerden ayıran en önemli özellik de yine bu gelişimin çeşitli nedenlerden kolay etkilenmesi ve bozulmasıdır. Bu bozulmanın ya da etkilenmenin gerçekleşmesinden kaynaklı ortaya çıkan hastalıkların tanısı ve tedavisi, çocuğun süregelen yaşamının rahat geçmesi için son derece önem taşır.

Çocuk Nörolojisi Hangi Hastalıklarla İlgilenir ?

Gebelik sırasında, doğum anında, doğumdan sonraki süreçte, büyüme sırasında ya da genetik aktarıma dayalı olarak çocuğun beyin, omurilik, sinir ve kas sisteminde meydana gelen durma, gerileme, bozulma kaynaklı hastalıkların, çocuğun gelişimi süresince çocuk nörolojisi uzmanı tarafından takibi gerekmektedir. Tüm bu durumlardan herhangi birinin gerçekleşmesi sonucu çocukta serebral palsi – beyin felci -, epilepsi, otizm, zihinsel gerilik gibi birçok beyin, kas, sinir ve omurilik hastalıkları meydana gelebilir. Bu hastalıklar doğru tedavi ve doğru kontroller ile uzman tarafından takip edilmediği sürece çocuğun yaşam kalitesini ve sosyal hayatını olumsuz yönde etkilemektedir.

Çocuklarda meydana gelebilecek bu problemler bir anda ve aniden ortaya çıkıp kendini gösterebileceği gibi yavaş yavaş ve kendini sinsice belli ederek de ortaya çıkabilir. Belirti veren ve bulguları olan bu hastalıklar, ilerleyen bir hastalık olabilirken durağan bir seyirde gözlemlenebilir. Aynı zamanda bu hastalıkların bazılarında erken teşhis ve doğru tedavi sonucu iyileşmeler de görülmektedir. 

Toplum içinde en çok görülen fakat fark edilmemesi ya da gereken önemin gösterilmemesi sonucu gerekli müdahale yapılmadığında kalıcı sorunlara yol açan ve sık sık tekrarı gerçekleşen ateşli havale, çocukta beyin, sinir ve kas hastalıklarına neden olabilir. Bu yüzden herhangi bir anormallik gösteren çocuğun durumu bir çocuk nörolojisi uzmanı tarafından mutlaka takip edilmelidir. Çocuğun nörolojik problemlerinin teşhisinde de en büyük görev tabii ki aileye düşmektedir. Çocuğun göz temasından yürümesine, koşmasından oturmasına, konuşmasından ince motor becerilerine kadar her hareketinin bilinçli ebeveynler tarafından takibi sonucu hemen bir uzmana başvurularak doğru teşhis ve doğru tedavi uygulanır.

Gebelik Döneminde Çocuk Nörolojisi

Yeni doğan dönem ve gebelik süresi yani anne karnında gerçekleşen gelişim, insan vücudunun en hızlı gelişim gösterdiği dönemlerdir. Gebeliğin ilk 5 haftasında beyin ön-orta-arka beyin olarak ayrılır ve 22. Hafta itibariyle sinir sisteminin gelişimi başlar. Bu gelişim ise gebeliğin 22. haftasından başlayarak kişinin erişkinlik dönemine kadar devam eder. Hamilelik sırasında annede gerçekleşen ani tansiyon değişimleri ve tansiyon hastalığı, annenin idrarında protein bulunması, annenin vücudunda gebelik sırasında enfeksiyon görülmesi, gebelik sırasında ödem gibi sorun ve hastalıklar bebeğin de fiziksel ve nörolojik gelişimini etkileyip engelleyerek gelişimde bozulmaya ve bu gelişim bozukluğuna bağlı birtakım hastalıkların da  ortaya çıkmasına sebep olur.

Çocuk Nörolojisi Uzmanlığının İlgilendiği Hastalıklar

• Epilepsi: Epilepsi hastalığının halk arasında bilinen diğer ismi, sara hastalığıdır. Genellikle ani bir şekilde ortaya çıkan bu hastalık, beynin normal işleyişinin bozulması ve işleyişin anormalleşmesi ile gerçekleşir. Sık sık tekrarlayan nöbetlere neden olan bu hastalık kişide kısa süreli şuur kaybına neden olur ve kişinin davranışlarını da etkiler. Çocuklarda genellikle ateşli hastalık sonucu havale geçirilmesi ile karşılaşılan bu hastalık çoğunlukla 0-5 yaş arası çocuklarda daha sık görülmektedir. Sara hastalığının erken teşhisi ile birlikte yüksek bir oranda tedavisi mümkündür. Tedavisi mümkün olan bu hastalık için tedavide ilaç kullanılabileceği gibi kimi zaman cerrahi yöntemlere de başvurularak tedavi uygulanabilir. Aynı zamanda ilaca direnci yüksek çocuklarda ilaç tedavisinin yanında ketojenik diyet ile epilepsi hastalığının tedavisinde ek yöntemler uygulanabilir.
• Serebral Palsi: Diğer adıyla beyin felci olarak da bilinen bir hastalıktır ve toplumda çok sık karşılaşılmaktadır. Çocuğun kaba ve ince motor hareketlerinde güçlük çekmesine sebep olan bu hastalık, anne karnındaki gelişim esnasında ya da doğumda meydana gelebilecek hasar sonucu görülebileceği gibi 2 yaşına kadar da gerçekleşebilecek beyin hasarı sonucu ortaya çıkmaktadır. Serebral palsi hastalığı beyinde hasar alınan bölgenin boyutuna ve işlevine göre farklı belirtiler verir. Ayrıca yine bu şartlara bağlı olarak farklı sonuçlar doğurabilir ve hastalık farklı şekilde seyredebilir.
• Beyin felci: Bebeğin normal hamilelik süresinden erken doğması -prematüre bebek-, anne bebek arasındaki kan uyuşmazlığı, annenin gebelikte ani değişkenlik gösteren tansiyonu, doğum sırasında karşılaşılacak olumsuz durumlar, doğumun gerçekleştiği sırada bebeğin oksijensiz kalması vb. sorunlar neticesinde meydana gelen bir hastalıktır. Hastalığın gerilemesi mümkün olmasa da çocuk nörolojisi uzmanının doğru tedavisi ve takibi ile çocuğun ileriki hayatını kolaylaştıracak gelişmeler gerçekleşmektedir.
• Baş Ağrısı: Özellikle 8 ile 9 yaş ile birlikte çocuklarda baş ağrısı görülmeye başlanır. Baş ağrısı psikolojik nedenler kaynaklı görülebileceği gibi migren ve sinüzit kaynaklı da görülebilmektedir. Kimi zaman tümör habercisi de olan baş ağrısının sebebi radyolojik görüntüleme ile bulunabilir. Eşlik eden bulgu ve belirtiler ile değerlendirilerek tedavi şeması oluşturulur.
• Hipotonik Bebek: Diğer adıyla “gevşek bebek” hastalığı. Bebeklerin kol ve bacaklarında hareket kısıtlılığı, hareket güçlüğü, hareketlerde azlık olarak kendini gösterir. Bu hastalık özellikle çocukların kurbağa pozisyonunda yatmaları ile birleştirilebilir. Ayrıca bu hastalığa sahip bebekler, koltuk altından tutulup kaldırıldığında başını tutamaz ve başı öne / arkaya doğru düşer. Kimi bebeklerde 2 yaş itibariyle durumlarında düzelme görülürken kimilerinde de beyin gelişimi ya da kas hastalıkları nedeniyle düzelme görülmemektedir. Çocuk nörolojisi uzmanı tarafından takibi ve tedavisi yapılmalıdır.
• Otizm: Çocukların özellikle konuşmada zorluk çektiği bir hastalıktır. Kişi, nesne ve olay arasında da bağlantı kurmakta zorlanan ve kuramayan otizm hastası çocuklar aynı zamanda bazı hareketlerini de sürekli ve ara vermeden tekrar eder. Belirtileri ve bulguları özellikle 1 yaş itibariyle başlayan bu hastalık çocukların sosyal hayatlarını son derece etkilemektedir. Gelişim bozukluğu ve işlev bozukluğu da belirtiler arasındadır. Ailenin bebeği /  çocuğu takibi ve incelemesi bu hastalığın teşhis ve tedavisinde son derece önem taşımaktadır.
• Baş Dönmesi: Vertigo hastalığı çocuklarda çok fazla görülmemekle birlikte görülme sıklığı yaklaşık %6 olarak bilinmektedir. Teşhis amaçlı çocuk nörolojisi uzmanına giden çocuğun hangi şartlarda baş dönmesini yaşadığı uzmana çok doğru bir şekilde aktarılmalıdır. Fiziksel ve nörolojik tedavinin ardından baş dönmesine eşlik eden diğer bulguların da değerlendirilmesi ile kesin tanı konarak tedavi aşamasına geçilebilir.
• Kas ve Periferik Sinir Sistemi Hastalıkları: Kasların kısa olması ya da zayıf olması neticesinde şekil ve fonksiyon bozukluğu olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Çoğunlukla genetik aktarım olan bu rahatsızlığın pek çok çeşidi vardır. En bilinen kas ve periferik sinir sistemi hastalığı ise SMA’dır. Zayıflık, yorgunluk, yürümede zorluk çekme gibi bulguları olan bu hastalık 20’li yaşlara kadar ortaya çıkma ihtimaline sahiptir. Çocuk nörolojisi uzmanı tarafından takibi son derece önemlidir.
• Nöromotor Gelişimde Gerilik: Yeni doğan dönemi itibariyle çocuk her ay ve her yaş belli beceri ve kabiliyetlerinde gelişim gösterir. Kaba ve ince motor becerilerinin akranlarına göre daha geriden tamamlanması nöromotor gelişimde geriliktir. Yürüme, koşma, resim yapma, tek başına yemek yeme gibi birçok gelişiminin diğer çocuklara göre daha geri ve farklı dönemde tamamlayan çocukların takibinin yapılması ve doğru değerlendirilmesi gerekmektedir.
• Hareket Bozuklukları: Halk arasında “tik” olarak değerlendirilen hareket bozuklukları aslında çocuk nörolojisi uzmanı tarafından teşhis konulması ve tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Sydenham koresi, istemsiz, kısa ve düzensiz hareketler, distoni, kas spazmı sık görülen diğer hareket bozukluklarıdır. Beyin gelişiminde meydana gelen zedelenme sonucu çocukta hareket bozuklukları görülmektedir. Aynı zamanda travma, menenjit, ilaç kaynaklık durumlarda ya da genetik aktarım olarak da sık sık karşılaşılmaktadır. Fiziksel ve nörolojik muayeneler neticesinde tanı koyulmasının yanında gerektiği durumlarda ilaç gerektiği durumlarda da cerrahi yöntemlerle tedavi sağlanmaktadır.

Çocuk Nörolojisi Muayene ve Tanı Süreci

Belirtiler ve hastalık doğrultusunda çocuk nörolojisi uzmanına başvuran çocuklar aile ile birlikte değerlendirmeye alınır. Uzmanın hastaya ya da ailesine teşhis amaçlı sorduğu sorular sonucu hasta ve hastalığın öyküsü öğrenilir. Daha sonra hastanın nörolojik muayenesinin ardından gerektiği durumda birtakım laboratuvar testleri istenebilir. Çoğu hasta takibe alınır ve kontrollerle ile izlenir.

EEG (Elektroensefalografi) İle Tanı

Belirtileri ve bulguları olan hastanın beyninin elektriksel aktivitesinin değerlendirilmesi amacıyla yapılır. Bu sayede hastaya ayrıcı tanı konmaktadır.

MRG İle Tanı

MRG ile tanıda çekim esnasında hareketsizliğin sağlanması gerekmektedir. Bu yüzden bu koşulun sağlanamayacağı durumlarda hastaya anestezi uygulanması başvurulan bir yöntemdir.

Testler İle Tanı

Çocuk nörolojisi uzmanları tarafından hastalığın tanısı ve tedavisi için bazı şartlar gerekmektedir. Çocuk sürekli büyüyen ve gelişen bir varlık olması itibariyle kimi zaman bu tanı ya da tanı süresi değişiklik göstermektedir. Böyle durumlarda uzman hastayı takip etmek ve testlere tabii tutmak isteyebilir. Zeka geriliği testleri, gelişim tarama testleri ile birlikte hastanın durumunu seyreden uzman gerekli tanıyı koyarak tedavi uygulamaya geçebilir.

Muayene Sırasında Nelere Dikkat Edilir?

• Çocuğun yaş dönemine uygun tepki verip vermemesi
• Bilgi düzeyi
• Hareket kabiliyeti
• Konuşma yetisi
• Yürüme becerisi
• Denge
• Refleksleri
• Göz koordinasyonu

Çocuk Nörolojisi Uzmanına Hangi Durumlarda Başvurulmalı?

• Zor bir doğum öyküsü var ise
• Gebelik esnasında annede enfeksiyon görüldüyse
• Gebelikte annede tansiyon hastalığı oluştuysa
• Erken doğum varsa
• Yeni doğan yoğun bakımında kalındıysa
• Gelişimin beklenen zamandan daha geç olduğunun fark edildiği durumlarda
• Kaba ve ince motor yeteneklerinde gerilik / anormallik fark edildiyse (yemek yeme, konuşma, koşma, resim yapma, yürüme gibi kabiliyet kayıplarında)
• Başta anormal büyüklük var ise
• Dikkat eksikliği, odaklanma problemi, ismine seslenilmesine bakmaması, işaret edilen noktaya bakmaması gibi durumlar söz konusuysa
• Tekrarlayan ateşli hastalık var ise
• Tekrarlayan nöbetler görülüyorsa
• Tekrar eden bilinç kayıpları ya da bayılmalar varsa
• Hareketlerin tekrarlanması varsa (daire çizerek takip etme, tik, kas spazmı vb.)
• Reflekslerinde anormallik hissediliyorsa
• Yeni doğan bebeklerde göz teması kurulamıyorsa
• Bebek başını tutamıyor, koltuk altından tutulduğunda baş öne doğru düşüyorsa
• Kurbağa pozisyonunda yatış söz konusuysa
• Dengede duramıyorsa
• Daha önce kazandığı becerilerde kayıp görülüyorsa
• Yaşı gelmesine rağmen desteksiz yürüyemiyorsa
• Öğrenme güçlüğü varsa çocuk nörolojisi uzmanına gidilmeli ve çocuğun takip edilmesi sağlanmalıdır.

 Nörolojik hastalıklarda erken teşhis ile birlikte hastalıklarda iyileşme gözlemlenebilir. İyileşme durumu mümkün olmayan hastalıklarda ise hastanın sosyal hayatının daha rahat olması için önlemler alınıp tedaviler uygulanır.