Romatizma Nedir?
Romatizma, vücudun birçok farklı bölgesinde ağrı, şişlik, kızarıklık ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerin ortaya çıkmasına yol açan bir grup hastalıktır. Bu hastalıklar genellikle eklemleri etkiler ancak aynı zamanda kaslar, tendonlar, bağlar ve cildi de etkileyebilir. Romatizma nedenleri arasında genetik faktörler, iltihaplı hastalıklar ve bazı infeksiyonlar sayılabilir.
Romatizma Belirtileri Nelerdir?
Romatizma belirtileri arasında:
Ağrılı, şişmiş, sıcak ve kızarık eklemler
Eklem hareketlerinde kısıtlılık
Sabah tutukluğu (eklemlerde sabah ilk hareketlerde ağrı)
Eklemlerde şişlik ve sertleşme
Kas gücünün azalması
Fatigue (yorgunluk)
Isırıklar
Ateş, halsizlik, kilo kaybı gibi genel belirtiler olabilir.
Ancak belirtiler her kişide aynı olmayabilir ve bazı kişilerde belirtiler hafif olabilirken bazılarında ciddi olabilir. Ayrıca belirtiler zaman içinde değişebilir ve dönemler halinde ilerleyebilir.
Romatizma Neden Olur?
Romatizma nedenleri tam olarak bilinmemektedir, ancak bazı faktörlerin romatizma riskini arttırdığı bilinmektedir.
Genetik faktörler: Bazı romatizma türleri genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Örneğin, osteoartrit, reaktif artrit ve ankylosing spondilit gibi romatizma türlerinde genetik faktörlerin rolü bilinmektedir.
İltihaplı hastalıklar: Bazı romatizma türleri iltihaplı hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkar. Örneğin, reumatoid artrit, psöriatik artrit gibi romatizma türleri iltihaplı hastalıklarla ilişkilidir.
Infeksiyonlar: Bazı romatizma türleri infeksiyonların sonucunda ortaya çıkar. Örneğin, reaktif artrit, Lyme artriti gibi romatizma türleri infeksiyonlarla ilişkilidir.
Yaş: Eklemlerin yıpranması ile birlikte romatizma riski yaş ilerledikçe artar.
Ağır fiziksel iş: Ağır fiziksel iş yapmanın, özellikle de bel ve sırt eklemleri için romatizma riskini arttırdığı bilinmektedir.
Şişmanlık: Şişmanlık eklemlerin yüklenmesini arttırdığı için romatizma riskini artırabilir.
Sigara ve alkol: Sigara ve alkol kullanımı ile romatizma riski arasında bir ilişki olduğu düşünülmektedir.
Romatizma Çeşitleri Nelerdir?
Romatizma, birçok farklı türde ortaya çıkabilir. En yaygın olanları şunlardır:
Reumatoid artrit (RA): Bu romatizma türü, vücudun bağışıklık sistemi tarafından sağlıklı dokulara saldırılması sonucu ortaya çıkar. RA eklemleri etkiler ve genellikle el, ayak, dirsek, omuz ve boyun eklemleri etkilidir. RA ayrıca organları ve dokuları da etkileyebilir.
Osteoartrit (OA): Bu romatizma türü eklemlerin yıpranması sonucu ortaya çıkar. OA genellikle diz, bilek, omuz, el ve boyun eklemlerini etkiler.
Psöriatik artrit (PsA): Bu romatizma türü, cilt hastalığı olan psöriazis ile ilişkilidir. PsA genellikle el, ayak, dirsek, omuz ve boyun eklemlerini etkiler.
Ankylosing spondilit (AS): Bu romatizma türü, bel ve sırt eklemlerini etkiler. AS ayrıca kasları ve kemikleri de etkileyebilir.
Güncel romatizma: Bu romatizma türü, genellikle belirli bir neden olmadan ortaya çıkar. Güncel romatizma genellikle el, ayak, dirsek, omuz ve boyun eklemlerini etkiler.
Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): Bu romatizma türü, vücudun bağışıklık sistemi tarafından sağlıklı dokulara saldırılması sonucu ortaya çıkar. SLE genellikle eklemleri, böbrekleri, kalp, akciğerleri, cildi ve diğer organları etkiler.
Reaktif artrit (ReA): Bu romatizma türü, genellikle bir infeksiyon sonrası ortaya çıkar. ReA genellikle dirsek, diz, ayak, el ve boyun eklemlerini etkiler.
Romatizma Testleri
Romatizma tanısını koymak için birçok farklı test yapılabilir. Ancak hangi testlerin yapılması gerektiği, kişinin belirtilerine ve öyküsüne göre değişebilir. Aşağıdakiler, romatizma tanısı koymak için yapılan bazı testlerdir:
Fizik muayene: Doktor, eklemleri, kasları ve diğer dokuları inceleyerek romatizma belirtilerini ve eklem hassasiyetini değerlendirecektir.
Laboratuvar testleri: Romatizma tanısı koymak için yapılan laboratuvar testleri arasında, reumatoid faktör, anti-CCP, SED rate, CRP gibi testler vardır.
Röntgen: Röntgen eklemlerde oluşan bozuklukları göstermek için kullanılabilir. Örneğin osteoartritte eklemlerde kıkırdak yıpranmasını gösterebilir.
Ultrasonografi veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Bu testler eklemlerde oluşan hassasiyeti göstermek için kullanılabilir. Örneğin, reumatoid artritte eklemlerde iltihaplı sürecin gösterilmesi için kullanılabilir.
Sinoviyal sıvı analizi: Bu test, eklem içinde oluşan iltihaplı sürecin varlığını veya yokluğunu göstermek için kullanılabilir.
Artrografi: Bu test, eklem içinde oluşan bozuklukların görüntülenmesi için kullanılabilir.
Bu testlerin hepsi romatizma tanısı için kullanılmaz. Hangi testlerin yapılması gerektiği, kişinin belirtilerine ve öyküsüne göre değişebilir. Doktorunuz size hangi testlerin sizin için uygun olduğunu söyleyebilir.
Romatizma Tedavisi
Romatizma tedavisi kişinin belirtilerine ve romatizma türüne göre değişebilir. Ancak genel olarak, romatizma tedavisi aşağıdaki yollarla yapılabilir:
Ağrı kesici ilaçlar: Ağrı kesici ilaçlar, eklem ağrısını azaltmak için kullanılabilir. Bu ilaçlar arasında paracetamol, aspirin gibi ilaçlar vardır.
Anti-inflamatuvar ilaçlar: Anti-inflamatuvar ilaçlar, iltihaplı süreci azaltmak için kullanılabilir. Bu ilaçlar arasında ibuprofen, naproksen, diclofenac gibi ilaçlar vardır.
Kortikosteroidler: Kortikosteroidler, iltihaplı süreci azaltmak için kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle ağrı ve şişliği azaltır.
İmmunosupresif ilaçlar: İmmunosupresif ilaçlar, vücudun bağışıklık sistemi tarafından sağlıklı dokulara saldırılmasını önlemek için kullanılabilir. Bu ilaçlar arasında methotrexate, leflunomide, azathioprine gibi ilaçlar vardır.
Biyolojik ilaçlar: Bu ilaçlar, vücudun bağışıklık sistemi tarafından sağlıklı dokulara saldırılmasını önlemek için kullanılabilir. Bu ilaçlar arasında adalimumab, etanercept, infliximab gibi ilaçlar vardır.
Fizik tedavi: Fizik tedavi, eklem hareketlerini arttırmak ve kas gücünü arttırmak için kullanılabilir.
Egzersiz: Egzersiz, eklem hareketlerini arttırmak ve kas gücünü arttırmak için kullanılabilir.
Diyet ve kilo kontrolü: Şişmanlık eklemlerin yüklenmesini arttırdığı için romatizma riskini azaltmak için kilo kontrolü ve sağlıklı bir diyet önerilir.
Psikolojik destek : Romatizma belirtileri ve kronik bir hastalık oluşu nedeniyle, psikolojik destek almak
Romatizma Genetik Midir?
Birçok romatizma türünün genetik faktörlerle ilişkili olduğu bilinmektedir. Örneğin, reumatoid artrit (RA) ve ankylosing spondilit (AS) gibi romatizma türlerinde genetik faktörlerin rolü bilinmektedir. Bu türlerin genetik temelli olduğu anlamına gelmez ancak genetik faktörlerde riski arttırabilir.
Reumatoid artrit (RA) için, HLA-DR4 geni ile ilişkili olduğu görülmüştür. Bu genin RA için bir risk faktörü olduğu düşünülmektedir. Ankylosing spondilit (AS) için, HLA-B27 geni ile ilişkili olduğu görülmüştür. Bu genin AS için bir risk faktörü olduğu düşünülmektedir.
Ancak genetik faktörler sadece romatizma için riski arttırmakla kalmaz, aynı zamanda romatizma türleri arasında da farklılıklar yaratabilir. Örneğin, HLA-B27 geni ile ilişkili olan AS, HLA-DR4 geni ile ilişkili olan RA'dan daha sıklıkla görülür.
Ayrıca genetik faktörler sadece romatizma için değil, aynı zamanda kişinin yaşam tarzı, çevresel faktörler ve infeksiyonlar gibi diğer faktörler ile birlikte etkileşim içinde olduğu unutulmamalıdır.
Romatizma Ağrısına Ne İyi Gelir?
Romatizma ağrısına iyi gelen yollar arasında:
Ağrı kesici ilaçlar: Ağrı kesici ilaçlar, eklem ağrısını azaltmak için kullanılabilir. Bu ilaçlar arasında paracetamol, aspirin gibi ilaçlar vardır.
Anti-inflamatuvar ilaçlar: Anti-inflamatuvar ilaçlar, iltihaplı süreci azaltmak için kullanılabilir. Bu ilaçlar arasında ibuprofen, naproksen, diclofenac gibi ilaçlar vardır.
Kortikosteroidler: Kortikosteroidler, iltihaplı süreci azaltmak için kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle ağrı ve şişliği azaltır.
Fizik tedavi: Fizik tedavi, eklem hareketlerini arttırmak ve kas gücünü arttırmak için kullanılabilir.