Check up sağlıklı bütün insanların dönemsel olarak yaptırması gereken, hastalıkların erken tanısında önemli rolü bulunan bir tarama yöntemidir. Neden Check- Up yaptırılmalıdır?
Kişilerin kendi beden sağlığını korumak, vücutta bilinmeyen hastalıkların tespit edilmesinde, gelecekte oluşabilecek hastalıkların erken teşhis ve tedavi uygulamaları açısından gereklidir. Günümüzde gelişen modern tıbbın hedefi; bir hastalığın oluşmasını beklemeden hastalığı tespit ederek erken önlem almak, insanların sağlığının korunmasına yardımcı olmak ve yaşam kalitesini arttırmaktır. Kişilerin yaş ve cinsiyetlerine bağlı olarak bir hastalığın olmasını beklemeden düzenli aralıklarla hekimlerine başvurarak sağlık kontrollerini yaptırmaları, gelecekte yaşayabilecekleri hastalıkları önlemede oldukça önemlidir.
Erken teşhisi yapılan hastalıkların tedavideki başarısı geç kalınmış hastalıklardaki tedavi başarısına oranla daha yüksek olmaktadır. Günümüzde belirli aralıklarla yaptırılan check-up sonucunda hekimler insanlarda bulunan kanser, koah, astım, kardiyovasküler hastalıklar, böbrek, şeker, tansiyon, akciğer, karaciğer yetmezliği, mide, bağırsak, sinir sistemi, AIDS, sarılık, romatizmal hastalıklar, menepozal sorunlar, doğumsal hastalıklar ve alerji gibi önemli hastalıkların teşhisini erken koyabilmektedir.
Check Up Uygulama Öncesi ve Uygulama Esnasında Neler Yapılır?
Bir Check-up programı uygulanmadan evvel hekimler hastanın belirli durumları hakkında bilgi alırlar. Hekim önce hastanın klinik öyküsünü dinlemek adına belirli bazı soruları sorar. Bu sorular sonucunda hasta hakkında aşağıdaki bilgilere ulaşır:
1. Herhangi bir sağlık problemi yaşaması, geçirmiş olduğu mamografi, emar, radyolojik görüntüleme ve geçmişte alınan laboratuvar tahlil sonuçlarını öğrenir.
2. Güncel olarak aile bireylerinin sağlık geçmişlerini ister. Bu bilgiler ile ailedeki genetik veya sonradan geçirilen hastalıkları öğrenir.
3. Yakın veya geçmiş zamanda hastanın geçirmiş olabileceği ameliyatları ve kullandığı ilaçları öğrenir.
4. Çalışma şartlarınızı, bulunduğunuz iş yerinizi, yıllık ve aylık tatil planlamanızı öğrenir.
5. Alkol, sigara ve uyarıcı madde kullanımınız hakkında bilgi öğrenir.
6. Spor ve günlük fiziksel aktiviteleriniz hakkında bilgiler öğrenir.
7. Görme, işitme, duyma ve koku alma hakkında bilgi öğrenir.
8. Bağırsak sendromu, idrara çıkma yeme alışkanlıklarınız ve uyku düzeniniz hakkında bilgiler öğrenir.
Neden check-up sorusundan sonra bu uygulamanın nasıl yapıldığı da merak konusu olmaktadır. Kişinin yaş ve cinsiyetine bağlı olarak uzman hekimler tarafından muayenesi sonucunda belirli kan ve tahlil testleri uygulanmaktadır. Kan ve tahlil testleri dışında hekimler gerek duyarsa ekstra tahlil, laboratuvar testleri, radyolojik görüntüleme, tansiyon, tarama testleri ve pap testleri gibi testler isteyebilmektedir. Bu sonuçlar toplu değerlendirilerek kişilerin genel sağlık sonuçları incelenmektedir. Bu sonuçlara göre hekimler kişileri genel sağlık durumlarına karşı uygulamaları gereken yöntemler ile birlikte detaylı olarak bilgilendirmektedir. Uzman hekimler check-up sonucunda kişilerde gözlemlenen bazı hastalıkların tedavisinde belirli aşıları önererek kişileri immün sistemlerini korumaları hakkında yönlendirmektedir.
Check Up Uygulamasına Gelirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Neden check-up sorusuna karşı verilen cevaplar sonucu uygulamaya karar veren kişilerin uygulamaya gelirken dikkat etmesi gereken belirli kurallar bulunmaktadır. Bu kurallar:
1. Check-up uygulamasının yapılacağı saatten en az 12 saat önce yemek yeme ve su içme işlemi bırakılmalıdır. Check-up aç karnına uygulanmaktadır.
2. Check-up uygulamasına gelirken kişiler geçmiş zamanda yaptırılan test ve tahlil sonuçları da beraberinde getirilmelidir.
3. Check-up uygulamasında belirli fiziksel aktivitelerin yapıldığı testler bulunmaktadır. Bu sebeple kişiler uygulamaya gelirken rahat kıyafetler ve ayakkabılar tercih etmelidir.
4. Regl döneminde Check-up uygulanması önerilmez. Bu sebeple kadınların mensturasyon dönemi tamamlandıktan sonra gelmeleri gerekmektedir.
5. Kullanılan ilaç, antibiyotik, vitamin ve mineral destekleri var ise kişilerin hekimlerine bildirmeleri gerekmektedir. Bu takviyelerin kullanılmaması gerekmektedir.
6. Check-up yapılacağı günün 72 saat öncesinde alkol alımının durdurulması gerekmektedir.
7. Kişinin herhangi bir sağlık sorunu oluşmuş ise Check-up yaptıracağı merkezi arayarak randevusunu ertelemesi veya iptal ettirmesi gerekmektedir.
Yaşa Bağlı Check Up Uygulamaları Nasıl Olmaktadır?
Check up uygulamaları her insanda farklılık göstermektedir. Kişilerin yaş ve cinsiyetleri göz önüne alınarak belirli taramalar uygulanmaktadır. 18 Yaş altı bireylere
19-39 Yaş Arası Bireylere Check Up Uygulamaları
Check up uygulamasında bireylere; tarama testleri, hastalıklara karşı oluşabilecek derin kapsamlı risk raporlarının oluşturulması, kişilerin boy ve kilo ölçümleri, kişilerin göğüs muayeneleri, tansiyon ve kan basıncı ölçümleri, kan testleri ile birlikte kolesterol ölçümleri, pap smear testleri, cinsel yolla bulaşabilecek hastalıkların testleri yapılmaktadır. Bu testler sonucunda kişilere; doğru ve sağlıklı beslenme, doğum çağına gelen kadınlar için özel takviye önerileri (folik asit gibi), sigara, alkol, uyarıcı madde kullanımını bırakma önerileri, fiziksel spor ve genel tavsiyelerde bulunulmaktadır. Bunların yanında 10 yılda bir uygulanması gereken tetanoz aşıları, gerekli durumlarda su çiçeği, kızamıkçık, hepatit B ve grip aşısı uygulamaları yapılmaktadır.
40-64 Yaş Arası Bireylere Check-Up Uygulamaları
Check-up uygulamasında bireylere; tarama testleri, hastalıklara karşı oluşabilecek derin kapsamlı risk raporlarının oluşturulması, kişilerin boy ve kilo ölçümleri, tansiyon ve kan basıncı ölçümleri, kan testleri ile birlikte kolesterol ölçümleri, pap smear testleri, mamogram, kolon kanser tarama testleri ve cinsel yolla bulaşabilecek hastalıkların testleri yapılmaktadır. Bu testler sonucunda kişilere; doğru ve sağlıklı beslenme, hormon kadınlar için postmenepozoal hormon tedavileri, sigara, alkol, uyarıcı madde kullanımını bırakma önerileri, fiziksel spor ve genel tavsiyelerde bulunulmaktadır. Bunların yanında 10 yılda bir uygulanması gereken tetanoz aşıları, gerekli durumlarda su çiçeği, kızamıkçık, hepatit A, hepatit B ve grip aşısı, pnömokok aşısı, lyme aşı uygulamaları yapılmaktadır.
65 Yaş Üzeri Bireylere Check-Up Uygulamaları
Check-up uygulamasında bireylere; tarama testleri, hastalıklara karşı oluşabilecek derin kapsamlı risk raporlarının oluşturulması, kişilerin boy ve kilo ölçümleri, kişilerin göğüs muayeneleri, tansiyon ve kan basıncı ölçümleri, kan testleri ile birlikte kolesterol ölçümleri, kullanılan ilaçların kontrolleri, kolon kanseri tarama testleri, pap smear testleri, 74 yaşından itibaren düzenli göz ve işitme testleri ve 75 yaşına kadar yılda bir kez mamogram testleri yapılmaktadır. Bu testler sonucunda kişilere doğru ve sağlıklı beslenme, postmenepozoal hormon tedavileri ve fiziksel yapılarına uygun aktivite tavsiyelerinde bulunulmaktadır. Bunların yanında 10 yılda bir uygulanması gereken tetanoz aşıları, gerekli durumlarda su çiçeği, kızamıkçık, hepatit A, hepatit B, grip aşısı, pnömokok aşısı ve lyme aşı uygulamaları yapılmaktadır.
Kimler Check Up Uygulamasını Yaptırmalıdır?
40 yaş üstü erkek bireylerde; aile bireylerinde diyabet, tansiyon, obezite, prostat, kanseri gibi genetik ve devamlı hastalığı bulunan bireyler ve bu hastalıklar için risk grubunda bulunan bireyler yılda 1 kez uzman bir hekim eşliğinde Check-up uygulamasını yaptırmalıdır.
40 yaş altı erkek bireyler; aile bireylerinde diyabet, tansiyon, obezite, prostat, kanseri gibi genetik ve devamlı hastalığı bulunan bireyler ve bu hastalıklar için risk grubunda bulunan bireyler yılda 1 kez uzman bir hekim eşliğinde check-up uygulamasını yaptırmalıdır. Bunlara ek olarak yoğun ve stresli iş temposunda çalışan ve kendine yeterli vakit ayıramayan bireylerin yılda 1 kez düzenli check-up uygulamalarını yaptırması gerekmektedir.
40 yaş üstü kadın bireylerde; aile bireylerinde diyabet, tansiyon, obezite, prostat, kanseri gibi genetik ve devamlı hastalığı bulunan bireyler ve bu hastalıklar için risk grubunda bulunan bireyler yılda 1 kez uzman bir hekim eşliğinde check-up uygulamasını yaptırmalıdır. Bunlara ek olarak yoğun ve stresli iş temposunda çalışan ve rutin jinekolojik kontrollerini yaptıramayan kadınların yılda 1 kez düzenli check-up uygulamalarını yaptırması gerekmektedir.
40 yaş altı kadın bireylerde; aile bireylerinde diyabet, tansiyon, obezite, prostat, kanseri gibi genetik ve devamlı hastalığı bulunan bireyler ve bu hastalıklar için risk grubunda bulunan bireyler yılda 1 kez uzman bir hekim eşliğinde Check-up uygulamasını yaptırmalıdır. Bunlara ek olarak yoğun ve stresli iş temposunda çalışan ve rutin jinekolojik kontrollerini yaptıramayan kadınların yılda 1 kez düzenli check-up uygulamalarını yaptırması gerekmektedir.
Yönetici check-up uygulamaları; aile bireylerinde diyabet, hipertansiyon, obezite, prostat, kanseri, rahim kanseri gibi genetik ve devamlı hastalığı bulunan bireyler ve bu hastalıklar için risk grubunda bulunan bireyler yılda 1 kez uzman bir hekim eşliğinde check-up uygulamasını yaptırmalıdır. Bunlara ek olarak yoğun ve stresli iş temposunda çalışan ve kendine yeterli vakit ayıramayan bireylerin yılda 1 kez düzenli check-up uygulamalarını yaptırması gerekmektedir.
Kişiye özel check-up uygulamaları; standart olarak belirlenen check-up programından farklı olarak kişilerin beklentilerine, kendilerine ait olan özelliklerine, yaşam biçimlerine, beslenmelerine ve ailevi kalıtımsal durumlarına göre kişiye özel check-up uygulamaları hazırlanabilmektedir. Kişilerin kendi yapılarına göre bulunan risk durumlarının belirlenmesi ve bu durumlara göre yapılan özel testler ile kişiler için gerekli önlemler alınarak yaşam kalitesi arttırılmaktadır.
Check Up Uygulamasını Yaptırmanın Herhangi Bir Zorunluluğu Var mıdır?
Check-up uygulamalarında herhangi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Sağlığını önemseyen ve geleceğini düşünen her insanın yılın belirli dönemlerinde check-up yaptırması ileride doğabilecek sorunları erken teşhis ve tedavi ile atlatarak daha iyi bir yaşam sürmesi açısından gerekli olmaktadır.