Lupus'un ana semptomları şunlar olabilir:
- • Deri problemleri
- • Eklem ağrısı ve şişlik
- • Yorgunluk
- • Ateş
- • Etkilenen organa bağlı olarak değişen organ hasarları
- • Etkilenen organa göre değişebilen diğer semptomlar
Lupus'un tam olarak neden ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemekle beraber, altında yatan sebebin, genetik faktörler, çevresel faktörler ve bağışıklık sisteminin anormal tepkileri arasında bir etkileşim olduğuna inanılmaktadır. Lupus, teşhis ve tedavi gerektiren bir hastalıktır.
Teşhis genellikle semptomların, kan testlerinin ve doktorun fiziksel muayenesinin bir kombinasyonu ile yapılır. Tedavi, semptomların şiddetine ve hangi organları etkilediğine bağlı olarak değişir anca maalesef kesin tedavisi henüz bulunamamıştır.
Kelebek Hastalığı (Lupus) Neden Olur?
Kelebek hastalığı olarak da bilinen lupusun tam nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, bu hastalığın gelişimine katkıda bulunan birkaç faktörün olduğu düşünülmektedir. Lupus'un oluşumunda genetik, çevresel ve bağışıklık sistemi faktörlerinin etkileşimine işaret eden bazı ipuçları vardır:
• Genetik Faktörler: Genetik yatkınlık, lupus riskini artırabilir. Aile geçmişi, riski artırabilecek genetik faktörlerin taşınmasına neden olabilir.
• Hormonal Değişiklikler: Hormonal değişiklikler, lupus semptomlarının şiddetlenmesine neden olabilir. Özellikle kadınlarda, hormon seviyelerindeki değişiklikler (örneğin, hamilelik, doğum kontrol hapları kullanımı veya menopoz) lupus semptomlarını etkileyebilir.
• Çevresel Faktörler: Bazı çevresel faktörlerin lupus riskini artırabileceği düşünülmektedir. Güneş ışığına uzun süre maruz kalma, bazı ilaçlar, enfeksiyonlar ve kimyasal maddeler lupus semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
• Bağışıklık Sistemi Anormallikleri: Lupus'un temel bir özelliği, bağışıklık sisteminin normalde kendi vücut hücrelerine saldırmasıdır. Bu bağışıklık sistemi anormallikleri nedeniyle vücutta iltihaplanma ve doku hasarı oluşabilir.
Kelebek Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?
Kelebek hastalığı olarak bilinen lupus, birkaç farklı türü veya formu içerebilir. Lupus'un en yaygın iki türü sistemik lupus eritematozus (SLE) ve diskoid lupus eritematozus (DLE) olarak bilinir. Ayrıca, başka türleri de mevcuttur. İşte bu lupus çeşitlerinin bazıları:
• Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): SLE, lupusun en yaygın ve genellikle en ciddi formudur. Bu tür lupus, vücudun deri, eklem, böbrekler, kalp, akciğerler, sinir sistemi ve kan hücreleri gibi birçok farklı organını ve sistemi etkileyebilir. Semptomları çok çeşitlidir ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
• Diskoid Lupus Eritematozus (DLE): DLE, daha sınırlı bir şekilde deriyi etkileyen lupus türüdür. Bu form, ciltte kelebek şeklinde kızarıklıklar, döküntüler ve lezyonlarla karakterizedir. DLE, sıklıkla yüzde (burun ve yanaklarda) ortaya çıkar, ancak vücudun diğer bölgelerini de etkileyebilir.
• İndüklenmiş Sistemik Lupus Eritematozus (Drug-Induced Lupus): Bazı ilaçlar, nadir de olsa insanlarda geçici bir lupus türü olan ilaç tarafından tetiklenen lupusu oluşturabilir. İlaç tarafından tetiklenen lupus semptomları ilacın kesilmesiyle kaybolur.
• Nöropsikiyatrik Lupus: SLE'nin bir alt türü olarak kabul edilen bu form, sinir sistemi ve zihinsel sağlık sorunlarını içerir. Bu tür lupus, baş ağrıları, nöbetler, depresyon, anksiyete ve diğer zihinsel sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Neonatal Lupus: Bu lupus türü, annenin kanında bulunan özgül antikorların fetüsü etkileyerek doğduğunda bazı sağlık sorunlarına neden olduğu bir durumu ifade eder. Genellikle bebekte kalp bloğu gibi sorunlara yol açabilir.
Kelebek Hastalığı (Lupus) Kimlerde Görülür?
Kelebek hastalığı olarak bilinen lupus, her yaş grubundan ve her cinsiyetten insanlarda görülebilir, ancak bazı risk faktörleri ve özellikler, bu hastalığın ortaya çıkma olasılığını artırabilir. İşte lupus riskini artırabilecek bazı faktörler:
- • Cinsiyet: Lupus, kadınlarda erkeklere göre yaklaşık 10 kat daha fazla görülür. Bu nedenle kadınlar, lupus gelişme riski daha yüksek olan bir grup olarak kabul edilirler. Özellikle doğurganlık çağındaki kadınlar arasında lupus daha yaygındır.
- • Genetik Yatkınlık: Aile geçmişi, lupus riskini artırabilir. Ailesinde lupus öyküsü olan bireylerde hastalık riski daha yüksek olabilir.
- • Rasyonel Faktörler: Lupus, Afro-Amerikalılar, Asyalılar, Hispanic ve Amerikan Yerlileri arasında daha sık görülür. Ayrıca, bazı etnik gruplar lupusun daha şiddetli semptomlarını deneyimleyebilir.
- • Hormonal Değişiklikler: Hormonal değişiklikler, özellikle hamilelik, doğum kontrol hapları veya menopoz gibi dönemler, lupus semptomlarını etkileyebilir.
- • Güneş Işığı Maruziyeti: Uzun süre güneşe maruz kalmak, lupus semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
- • Kimyasal Maruziyet: Bazı kimyasal maddelere sürekli maruz kalma, lupus riskini artırabilir.
Kelebek Hastalığı (Lupus) Belirtileri Nelerdir?
Kelebek hastalığı olarak bilinen lupusun belirtileri, hastalığın türüne, şiddetine ve hangi organların etkilendiğine bağlı olarak değişebilir. Lupusun semptomları, kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bununla birlikte, lupusun sık görülen belirtileri şunlardır:
- • Yanakların üzerinden burun köprüsüne kadar uzanan bölgede kelebek şeklinde kızarıklık.
- • Güneşe hassasiyet
- • Deride Döküntüler
- • Eklem Ağrısı
- • Eklemlerde Şişlik
- • Yorgunluk
- • Ateş
- • Böbrek Sorunları
- • Kalp ve Akciğer Sorunları
- • Baş Ağrıları
- • Nöbetler
- • Hafıza kaybı ve diğer sinir sistemi sorunları
- • Anemi (kansızlık)
- • Trombositopeni (trombosit sayısının düşmesi)
- • Mide ve Bağırsak Sorunları
Lupus semptomları genellikle dalgalıdır yani kişinin semptomları belirli bir dönemde şiddetli olabilirken, başka bir dönemde daha hafif olabilir.
Kelebek Hastalığı (Lupus) Tanısı Nasıl Konulur?
Kelebek hastalığı (lupus) tanısı koymak için bir doktorun dikkatli bir şekilde hastanın semptomlarına, tıbbi geçmişine ve fiziksel muayenesine dayanması gerekmektedir. Lupus tanısının konması genellikle çoklu adımlı bir süreci içerir ve aşağıdaki adımları içerir:
• İlk adım, hastanın tıbbi geçmişi ve semptomlarının ayrıntılı bir şekilde incelenmesidir. Doktor, hastanın semptomlarını, semptomların ne kadar süredir devam ettiğini, semptomların şiddetini ve hangi organları etkilediğini öğrenmeye çalışır.
• Doktor, hastayı fiziksel olarak muayene eder ve ciltteki döküntüler, eklem şişlikleri, lenf bezlerinde şişlikler veya diğer bulguları kontrol eder.
• Antinükleer antikor (ANA) testi: Lupuslu birçok hastada bu test pozitif çıkar.
• Eritrosit sedimantasyon hızı (ESH): Enflamasyon belirteçlerini ölçer.
• Tam kan sayımı: Kan hücrelerinin sayısını ve türlerini değerlendirir.
• Bazı özel kan testleri, antifosfolipid antikorları veya bağışıklık sistemi testleri gibi, hastalığın altta yatan nedenini veya lupus'un belirli türlerini tespit etmek için gerekebilir.
• İdrar testi: Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için yapılır.
• İlgili Organların Görüntülenmesi: Lupus'un hangi organları etkilediğini değerlendirmek için röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi görüntüleme testleri gerekebilir.
Kelebek Hastalığı (Lupus) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kelebek hastalığı (lupus) tedavisi, hastanın semptomlarının türü, şiddeti ve hangi organları etkilediğine bağlı olarak kişiselleştirilir. Hastalığın tam olarak tedavisi henüz olmasa da tedavi, semptomları hafifletmek ve şiddetlenmelerini kontrol altına almanın yanında hastalığın ilerlemesini engellemek amacıyla bir dizi farklı ilaç ve yöntem içerebilir. İşte lupus tedavisinde kullanılan bazı temel yaklaşımlar:
• Non-Steroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID'ler): Eklem ağrısı ve şişliği gibi hafif semptomları kontrol etmek için NSAID'ler kullanılabilir. Bunlar, ağrıyı ve iltihabı azaltabilir.
• Antimalaryal İlaçlar: Antimalaryal ilaçlar (örneğin, hidroksiklorokin) lupus semptomlarını hafifletmede ve kontrol altına almada etkili olabilir. Ayrıca, güneşe karşı hassasiyeti azaltabilirler.
• Kortikosteroidler: Lupus semptomları ciddi veya hayati organları etkiliyorsa, kortikosteroidler (örneğin, prednizon) genellikle kullanılır. Bu ilaçlar iltihaplanmayı azaltır, ancak uzun süreli kullanımları yan etkilere neden olabilir.
• İmmünsüpresanlar: Bağışıklık sistemi aktivitesini baskılayan ilaçlar olan azatiyoprin, metotreksat ve siklofosfamid gibi immünsüpresanlar, lupus semptomlarını kontrol altına almada ve organ hasarını azaltmada etkili olabilir.
• Biyolojik İlaçlar: Bazı lupus hastalarında biyolojik ilaçlar kullanılabilir. Bunlar, bağışıklık sisteminin belirli hedeflerine yönelik olarak tasarlanmış ilaçlardır.
• Semptomlara Yönelik Diğer İlaçlar: Lupus semptomlarını hafifletmek için semptomlara yönelik diğer ilaçlar da kullanılabilir. Örneğin, ağrı kesiciler veya antidepresanlar belirli semptomları yönetmek için kullanılabilir.
Kelebek Hastalığı (Lupus) Kaç Yaşında Ortaya Çıkar?
Kelebek hastalığı olarak bilinen lupus, her yaşta ortaya çıkabilir. Ancak genellikle ergenlik 15-44 yaş arası kadınlarda daha sık görülür ve bu yaş grubunda tanı alır. Bu nedenle lupusun birçok vakası genç yetişkinlerde ve genç kadınlarda teşhis edilir.
Bununla birlikte, lupus yaşam boyu herhangi bir dönemde ortaya çıkabilir ve çocukluk döneminde veya yaşlılıkta da görülebilir. Lupus, her yaşta erkeklerde de görülebilir, ancak kadınlarda daha yaygındır. Erkeklerde lupus genellikle daha şiddetli seyreder.