Check up nedir?
Check-up, herhangi bir sağlık sorunu belirtisi vermeyen kişilerin, olası sağlık sorunlarının erken teşhisi ve ilerlemeden tedavi edilmesi amacı ile genel bir sağlık taramasından geçtiği işlemdir. Check-up yaptıran kişilerin, herhangi bir sağlık sorunu çıktığı takdirde, sorununun erken teşhis edilmesi, dolayısı ile; kolay ve başarılı bir tedavi görmesi mümkün olur.
Check-up, yalnızca tahlillerin yapıldığı bir işlem değildir. Sanıldığı gibi, ortaya çıkmış hastalığın üstünde yapılan testler de değildir. Check-up kapsamında sadece yapılan testler ile sonuca varılmaz. Check up yaptıran kişi ile detaylı olarak görüşülür ve bu görüşme ve test sonuçları bir araya getirilerek değerlendirme yapılır.
Check-up, yapılan testlerin sonucu ile doktor-hasta konuşmasında varılan sonuçların birlikte ele alınıp değerlendirildiği bir işlemdir. Test yapılan kişi, beslenme alışkanları, yaşam tarzı ve kalıtsal riskler gibi birçok açıdan değerlendirilir.
Check-up’tan elde edilen sonuçlar ışığında, test yapılan kişiye, yapması ve yapmaması gerekenler detaylı bir şekilde anlatılır. Kişide bir sağlık sorunu tespit edilirse gerekli bölümlere yönlendirilmesi yapılır.
Check up Neden Yaptırılmalıdır?
Check-up, kişide var olan ama belirti vermeyen ve ilerde gelişip daha büyük sorunlara açması muhtemel hastalıkları önceden teşhis etmede yardımcıdır. Bu sayede erken tedavi ile yüz güldüren sonuçlar elde edilmesi büyük oranda sağlanır.
Check up Yapım Süreci Nasıl İşler?
Check-up yapım süreci, kişinin yeterli ekipmanları ve deneyimli doktorları bulunan bir sağlık kuruluşuna başvurması ile başlar. Check-up yapılmadan önce kişiye kullandığı hastalıklar ve sağlık geçmişi hakkında sorular sorulur. Verilen cevaplara göre check-up’un programı hazırlanır. Kişinin check-up yaptırmadan önce alması ya da almaması gereken ilaçlar bulunuyorsa uyarılar yapılır.
Kişi, check-up yaptırmaya geleceği gün yemek yemeden ve aç karnına gelir. Kişiye, ilk etapta kan ve idrar tahlilleri yapılır. Sonrasında ise vücudunu ve işleyişini detaylıca incelemek için röntgen filmleri, EKG (Elektrokardiyografi) gibi görüntü sağlayan testler yapılır ve kişinin fiziksel özelliklerine göre (Cinsiyet ve yaş) ekstra tetkikler yapılır. Kişi 50 yaşından büyük ise, iç organları yakından inceleme imkanı veren endoskopik testler de uygulanabilmektedir.
Check-up kapsamında yapılan incelemelerin süresi, hazırlanan programlara göre değişikenlik göstermektedir. Elde edilen sonuçlar, incelemelerin yapıldığı gün veya sonraki günlerde hazırlanıp kişiye bilgilendirme yapılıyor.
Yaşa ve Cinsiyete Göre Check up Süreçleri
Her check-up testi aynı aşamalardan geçmeyebilir. Yapılacak olan check-up, kişinin yaş ve cinsiyetine göre farklı şekillerde planlanabilir.
20-40 Yaş Aralığında Bulunan Kişiler
20-40 yaş aralığında bulunan erkeklere; senede bir kez olmak üzere, genel bir sağlık incelemesi, kan ve idrar testleri, akciğer röntgeni yaptırılması önerilmektedir.
20-40 yaş aralığında bulunan kadınlara; senede bir kez olmak üzere, genel bir sağlık incelemesi, kan ve idrar testleri, akciğer röntgeni, jinekoloji ile alakalı testler ve incelemeler, meme muayenesi yaptırılması önerilmektedir.
40-50 Yaş Aralığında Bulunan Kişiler
40-50 yaş aralığında bulunan erkeklere; senede bir kez olmak üzere, genel bir sağlık incelemesi, kan ve idrar testleri, akciğer röntgeni, elektrokardiyografi, üroloji ile alakalı testler, dışkıda gizli kan testi yaptırılması önerilmektedir.
40-50 yaş aralığında bulunan kadınlara; senede bir kez olmak üzere, genel bir sağlık incelemesi, kan ve idrar testleri, akciğer röntgeni, elektrokardiyografi, jinekoloji ile alakalı testler, dışkıda gizli kan testi ve mamografi testi yaptırılması önerilmektedir.
50 Yaşının Üzerinde Olan Kişiler
Yaşlı kişilerin de check up yaptırılması önemli midir?
50 yaşının üzerinde olan kadın ve erkeklere, yukarıda bahsedilen testlere ek olarak, hiçbir rahatsızlık hissetmiyor olmasa bile, sahip olduğu risk faktörlerine göre düzenlenecek takvime uygun bir şekilde, belirli aralıklarda endoskopi ve kolonoskopi yaptırılması önemle tavsiye edilmektedir. Ayrıca 50 yaşını geçmiş erkeklerin prostat ile alakalı testler yaptırılması önerilmektedir.
Bunların dışında, yakın akrabalarında kanser gibi hastalıklar görülenlerin, sigara kullananların, hipertansiyon ve diyabet gibi hastalıkları bulunanların, tüm bahsedilen testlerin yanında, 2 senede bir eforlu elektrokardiyografi ve kardiloji testlerinden de geçmesi önerilmektedir.
Check up Öncesi Yapılması Gereken Hazırlıklar
Kişiye uygulanacak testler öncesinde yapılması gereken hazırlıklar vardır. Bu tavsiye edilen hazırlıklara harfiyen uygulayarak testlere girmek oldukça önemlidir. Tavsiyelere ne kadar uyulursa check-up işlemi, o kadar kolay ve sorunsuz yürütülür.
Check-up günü, kişinin hazırlık sürecinin uzunluğuna, sağlık merkezindeki yaşanan yoğunluklara göre ayarlanır ve olası değişiklik durumlarında kişiye bilgilendirme yapılır.
Kan testleri, kişi açken doğru sonuçlar verebilen bir testtir. Bu yüzden kan testleri yapılacak kişinin aç bir şekilde sağlık merkezine gelmesi gerekmektedir. Su içilmesinde sakınca yoktur; ancak kafeinli yiyeceklerin, sigaranın ve sakız gibi ürünlerin kullanılmaması önemle tavsiye edilmektedir. Testi yapılacak olan kişi çocuk ise, olabildiğince aç bir şekilde gelmesi önerilmektedir.
Check-up öncesi yemek tükemine dikkat etmeli miyim? Hangi yemekleri yemede sakınca vardır? Check-up günündeki önceki akşam, ağır yemeklerin tüketilmemesi ve herhangi alkol içerikli bir içecek ve gıdanın alınmaması gerekmektedir.
Check-up kapsamında eforlu EKG testi var ise, kişinin havlu, atlet ve spor elbiselerini içeren bir çanta ile gelmeleri tavsiye edilmektedir.
Check-up kapsamında abdominal ultrasonografi testi bulunuyorsa, kişinin aç ve idrar ihtiyacını gidermeden gelmesi gerekmektedir. Bu sebeple, check-up randevu saati öncesinde bol bol su tüketilmesi ve idrara çıkılmaması önerilmektedir.
Mamografi testi yaptıracak olan kadınlar için, teste gelmeden önce duş almaları ve herhangi bir kozmetik ürünü kullanmamaları önerilmektedir. Regl döneminin 3. günü ile 10. günü arasında kalan günlerde test yapılması daha uygundur.
Kişinin hali hazırda kullanmakta olduğu ilaçlar bulunuyorsa doktora belirtilmelidir. Doktorun her hangi bir sakınca görmemesi halinde, check-up öncesi bu ilaçlar kullanılabilir.
Önceden yaptırdığınız testler var ise, sonuçlarını yanınızda getirmeniz önerilmektedir.
Check up erken teşhiste etkili midir?
- Düzenli olarak yapılan check-up sayesinde birçok hastalık erken evrede keşfedilebiliyor ve gelişmeden tedavi edilebiliyor.
- Günümüzde sağlığımızı tehdit eden; hazır gıdalar, radyasyon yayılımları, zehirli maddeler gibi birçok faktör bulunmaktadır. Check-up ile birlikte vücutta gelişmekte olan kanser gibi ciddi hastalıklara karşı, hastalıklar var olmaya başlamadan önce müdahaleler yapılabiliyor ve hastalığın önüne geçilebiliyor.
- Kalp ve kan damarlarında oluşan sorunlar, erken dönemde teşhis edilebiliyor ve tedavi edilebiliyor.
- Yaşa, cinsiyete, kökene bağlı olarak oluşturulan risk grupları ile kişide var olan risklere göre testler yapılabiliyor ve bulunan risklere önlemler alınabiliyor ve hastalığın oluşması veya gelişmesi engellenebiliyor.
- Yapılan incelemelere göre kişi, diyetisyene yönlendirilebiliyor ve beslenme alışkanlıklarının olumlu yönde düzeltilmesi sağlanabiliyor.
- Check-up kapsamında kişinin kendini nasıl muayene edilebileceği öğretilebiliyor.
- Diş muayenesinden geçen kişilerin, olası ağız yolu kanseri oluşumlarından korunması sağlanabiliyor.
Check up Sayesinde En Sık Erken Teşhis Edilen Kanser Türleri
Check up ile erken teşhis edilen kanser türleri bulunmakta mıdır?
Check up ile birlikte hemen hemen her türlü hastalığın taramasından geçilir ve birçok kanser türü erken evrede teşhis edilir. Erken zamanda en çok teşhis edilen kanser türleri şunlardır:
- Sindirim sistemi kanser türleri, rahim ağzı kanser türleri, meme kanseri, prostat kanseri.
- Obezite gibi zamanla metabolizmayı bozarak, kansere yola açan çeşitli hastalıkların erken teşhisi ve tedavisi.
- Check-up taramaları sonucu kadınlarda en sık erken teşhis edilen kanser türleri sırası ile; meme, rahim ve tirod kanserlidir.
- Check-up taramaları sonucu erkeklerde en sık erken teşhis edilen kanser türleri sırası ile; prostat, sindirim sistemi, mide, kaposi sarkomu, ağız yolu, akciğer, karaciğer ve kan kanserleridir.
Kimlerin Check up Yaptırması Gerekmektedir?
Sağlık durumu farketmezin her kişinin en az yılda bir kere olmak üzere check-up yaptırması önerilmektedir. Olası riskler ve belirti vermeyen sorunlar erken dönemde tespit edilir ve başarılı bir koruma ve tedavi sağlanır.
Kişilere, sağlık durumları ile alakalı çeşitli bilgilendirmeler yapılır ve tavsiyelerde bulunulur. Bu sayede kişi sağlığı hakkında bilinç kazanır ve daha sağlıklı bir yaşamın önü açılır.
Yılda bir kere yaptırılan Check-up testleri, kişiyi olası olumsuz gelişmelerden korur ve sağlıklı kalmasını sağlar.
Check up Konusunda Bilinen Yanlışlar ve Doğruları
Check up konusunda bildiğimiz şeyler ne derece doğrudur ya da doğru mudur?
Toplumda check-up konusunda, dolaşan ve oldukça yaygın olan yanlış düşünceler bulunmaktadır.
- Yanlış: Herhangi bir rahatsızlık hissetmiyorum, bu nedenle check-up yaptırmama gerek yok.
- Doğrusu: Düzenli olarak yılda bir kez check-up yaptırmalıyım. Bu sayede oluşabilecek hastalıkların büyümeden önlemesi sağlanabilir.
- Yanlış: Yakın akrabalarımda kanser geçmişi olan kimse bulunmamakta, bu nedenle herhangi bir kanser taraması yaptırmama gerek yok.
- Doğrusu: Kanser sadece genetik olarak değil, çevre koşulları ve yaşam tarzına bağlı olarak gelişebilir. Bu nedenle, check-up kapasamında mutlaka kanser testlerini de yaptırmalıyım.
- Yanlış: İki-üç sene önce check-up taramasından geçmiştim ve tamamen sağlıklı olduğum ortaya çıkmıştı. Bu nedenle, bir kez daha check-up yaptırmama gerek yok.
- Doğrusu: İki-üç sene önce yapılan check-up taramasından sonra, vücudumda herhangi sorun oluşmaya başlamış olabilir. O yüzden bir kez daha ve düzenli olarak her sene check-up testi yaptırmalıyım.
- Yanlış: Sigara ve alkol bağımlısıyım. Ancak kendimi gayet iyi hissediyorum. Herhangi kontrolden geçmeye gerek yok.
- Doğrusu: Sigara ve alkolü çokça tükettiğim için, riskli bir gruptayım ve ben hissetmesem bile vücudumda birçok sorun oluşmuş olabilir. Bu nedenle acilen bir check-up testi yaptırmalı ve bunu her sene tekrarlamalıyım.