Vajina mantarı kadınlarda sık karşılaşılan bir sağlık problemidir. Vajinanın çevresinde yer alan vulva adındaki dokularda akıntı, kaşıntı ve tahriş olma durumuna vajina mantarı adı verilmektedir. Vajina mantarının diğer bir adı vajinal kandidiyazisdir.
Vajina mantarı enfeksiyonu kadınların %70’inin hayatlarında bir kere de olsa etkilemiştir. Vajina mantarının bulaşması sebebi cinsel yollar olmamaktadır. Ne kadar cinsel yollar ile bulaşabilse de cinsel hayatı olmayan kadınlarda da vajina mantarı görülebilmektedir. Fakat düzenli olan cinsel aktiviteler bu enfeksiyonun bulaşma riskini artırmaktadır. Normalde vajina da bakteriler ve mantarlar bulunmaktadır. Fakat dengeler değiştiğinde mantar hücreleri çok fazla çoğalmaya başlar böylece vajina mantarı enfeksiyonunu oluşturur. Vajina mantarının tedavisi kolaydır. Fakat ne kadar erken tedavi edilir ise enfeksiyonun iyileşmesi o kadar azalır. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi önemlidir. Tedavi seçenekleri enfeksiyonun boyutuna göre ve hastanın durumuna göre değişkenlik göstermektedir.
Vajina Mantarı Neden Kaynaklanır?
Bu hastalığa kandida adındaki mantarlar sebep olmaktadır. Fakat kandida adındaki mantarlar vajina ve çevresinde zaten var olan mikroorganizmalardır. Vücutta bulunan yararlı bakterilerin sayısı azaldığında kandida adı verilen zararlı mantarlar çoğalmaktadır. Ve bu da vajina mantarı enfeksiyonuna neden olmaktadır. Antibiyotik kullanımları vücutta bulunan lactobacillus adındaki yararlı bakterilerin sayısını azalttığı için vajina mantarına neden olabilmektedir. Antibiyotik dışında vajina mantarı enfeksiyonuna neden olan faktörler şu şekilde olmaktadır;
- Bağışıklık sisteminin zayıflığı
- Uykusuzluk
- Gebelik
- Stres
- Diyabet
- Adet dönemi öncesindeki hormonal dengesizlikler
- Şekerli ürünleri fazla tüketilmesi
- Sağlıksız beslenme
- Doğum kontrol hapı
- Östrojen seviyesinin yükselmesini sağlayan hormon hapları
Tüm bu faktörler vajina mantarına neden olabilmektedir. Vajina mantarına Candida albicians adındaki bir maya mantarı sebep olduğunda enfeksiyonun tedavi edilmesi daha kolay olmaktadır. Vajina mantarına neden olan mantarın türü laboratuvar testlerinde ortaya çıkmaktadır.
Vajina Mantarının Belirtileri Nedir?
Vajina mantarının genel belirtileri şu şekilde olmaktadır;
- Cinsel ilişki sırasında ağrı olması
- Vajinada kaşıntı
- Cinsel ilişki sırasında ya da idrar yaparken yanma olması
- Vulva etrafında kaşıntı olması
- Gri, beyaz ve topak şeklinde bir vajinal akıntının meydana gelmesi
- Vajinanın çevresinde kızarıklık, tahriş, şişlik ve ağrı
Bu belirtiler tedavi edilmeden de bir süre görüldükten sonra geçebilmektedir. Belirtiler enfeksiyonun boyutu ve ciddiyeti ile ilgili değişkenlik gösterebilmektedir. Fakat vajina mantarının en sık karşılaşılan belirtileri bu şekilde olmaktadır.
Vajina Mantarından Korunulur mu?
Vajina mantarı enfeksiyonundan bazı önlemler alındığı takdirde korunmak mümkündür. Vajina mantarı oluşumunu en az riske indirmek için yapılması gereken ilk şey çok dar olmayan ve pamuklu olan iç çamaşırların kullanılmasıdır. Dar ve pamuklu olmayan iç çamaşırları tercih edildiğinde hava çok fazla almadığı için mantar oluşumu daha riskli olacaktır. Bunun dışında vajina mantarını engellemek için yapılmaması gereken diğer şeyler şu şekildedir;
- Sık sık jakuzi kullanmak
- Çok sıcak suda duş almak
- Dar tayt, pantolon ve uzun çoraplar giymek
- Spor kıyafetleri ya da bikinileri uzun süre ıslak bir şekilde giymek
- Viral enfeksiyonları sırasında gereksiz alınan antibiyotikler
- Tampon ya da ped gibi parfüm içeren ürünler
Tüm bu hususlar vajina mantarı enfeksiyonu oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Bunlara dikkat edildiği takdirde enfeksiyonun oluşma riski önemli derecede azalmış olur.
Vajina Mantarı Teşhisi Nasıl Koyulur?
Vajina mantarı teşhisi kolay ve hızlı olmaktadır. Enfeksiyonun belirgin belirtileri olduğu için teşhisi kolay yapılmaktadır. Teşhis için ilk olarak doktor hastanın tıbbi geçmişini dinler. Daha sonra hastanın şikâyetlerini dinler ve bu şikâyetler ile ilgili hastaya sorular yöneltir. Hikâyenin dinlenmesinden sonra fiziki muayene yapılır. Fiziki muayenede hastanın dış genital bölgesi, rahim ağzı ve vajinal duvarı incelenir. Bu muayeneye jinekolojik muayene adı verilmektedir. Muayenenin bitmesinden sonra doktor şüphelendiği takdirde vajinadan bazı örnek hücreler alarak laboratuvarda incelenmesini ister. Çıkan laboratuvar testlerinin sonuçlarına göre vajina mantarı teşhisi koyulabilir. Vajinadan alınan hücreler ile yapılan laboratuvar testleri her hasta için yapılmamaktadır. Daha çok ilerlemiş vajina mantarında ya da tekrarlayan vajina mantarı enfeksiyonu için istenmektedir.
Vajina Mantarının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Mantar enfeksiyonlarının tedavileri birbirinden farklıdır. Doktorlar tedaviye karar verirken enfeksiyonun ilerleyip ilerlemediğine bakmaktadırlar. Aynı zamanda tedavide vajina mantarı enfeksiyonuna sebep olan mantarın türünün de önemi büyüktür. Çünkü bazı mantar türlerinin sebep olduğu vajina mantarı enfeksiyonu daha kısa ve daha kolay tedavi edilebilirken bazılarında bu süreç daha uzun sürebilmektedir. Basit ve başlangıç vajina mantarı olan hastalarda daha çok fitil, antifungal krem ve merhem verilmektedir. Basit ve başlangıç vajina mantarı enfeksiyonunu yaşayan kadınlar krem ya da fitil gibi şeyleri kullandıktan sonra belirtiler en fazla 2 ay içerisinde geçmektedir. Fakat mantar enfeksiyonu geçtikten sonra mantar tekrarlayabilmektedir. Tekrarladığında hastaların tekrar doktora gitmeleri gerekmektedir. Daha ilerlemiş olan yani komplike enfeksiyonların tedavisi daha zor olabilmektedir. Bu enfeksiyonlarda ise şu bulgular meydana gelmektedir;
- Bir yıl içerisinde dörtten fazla tekrarlayan vajina mantarı enfeksiyonu geçirmiş olmak
- Vajinanın dokusunda çatlak, yara ya da yırtılmaya neden olacak derecede kaşıntı, şişme ve büyük kızarıklıklar
- Candida albicans mantarı dışındaki diğer kandida mantar türlerinden kaynaklanan enfeksiyonlar
Komplike enfeksiyon dışında bazı durumlarda da vajina mantarı tedavileri standardın dışında yapılabilmektedir. Bu durumlar ise şu şekilde olmaktadır;
- HIV pozitif olan kadınlar
- Gebelik
- Düzenli ya da düzensiz kullanılan ilaçlardan dolayı meydana gelen zayıf bağışıklık sistemi
- Kontrolsüz diyabet
Tüm bu durumların dışında ciddi vajina mantarı enfeksiyonlarında kullanılan tedavi yöntemleri şu şekilde olmaktadır;
- Ağız yolu ile alınan 2 ya da 3 doz ilaç tedavileri
- 14 gün kullanmak için merhem, krem, vajinal fitil ya da tablet tedavileri
- 6 hafta içerisinde haftada bir kez ağızdan alınan lokal antifungal ilaçların kullanımı
Vajina mantarı enfeksiyonu hasta da sürekli tekrar ediyor ve geçmiyor ise bu durumlarda cinsel ilişki partnerlerinde de herhangi bir mantar enfeksiyonunun olup olmadığı öğrenilmelidir. Mantar enfeksiyonları cinsel yolla da geçebildiği için tekrar eden mantar enfeksiyonlarında cinsel partnerlerin durumu düşünülmesi gereken bir konudur. Cinsel partnerde mantar enfeksiyonu olmasından şüphelenildiği durumlarda ilişki sırasında prezervatif kullanılmalıdır. Aynı zamanda bazı durumlarda mutlaka doktora gidilmesi gerekmektedir. Bu durumlar mantar enfeksiyonunun belirtileri günlü hayatı etkileyecek kadar şiddetli ise, mantar enfeksiyonu tedavilerine rağmen herhangi bir gelişme yaşanmıyorsa ve ilk başta olmayan belirtilerin eklenmesi durumlarında doktora gidilmelidir.
Vajina mantarı enfeksiyonu tedavileri ne kadar kolay ve önlenebilir olsa da erken müdahale edilmediği takdirde enfeksiyon bulaşabilir ve daha fazla büyüyebilir. Bu nedenle herhangi bir belirti görüldüğünde mutlaka doktora gidilmelidir. Vajina mantarı enfeksiyonu için tıbbi tedavilerin yanı sıra bitkisel tedaviler de bulunmaktadır. Bitkisel tedaviler vajina mantarı enfeksiyonunda görülen belirtilerin azalmasına yardımcı olmaktadır.
Vajina Mantarı Tedavisi İçin Kullanılabilen Bitkisel Tedaviler
Vajina mantarı tedavisinde tıbbi tedavilerin yanı sıra bitkisel tedaviler de bulunmaktadır. Bitkisel tedaviler ile birlikte evde kolay bir şekilde vajina mantarı enfeksiyonu hafifletilmiş olabilmektedir. Çoğu vajina mantarı enfeksiyonu bitkisel yollar ile kolay ve hızlı bir şekilde evde tedavi edilebilmektedir. Bu enfeksiyon türünde kullanılan bitkisel tedaviler şu şekildedir;
Çay Ağacı Yağı
Çay ağacı yağı antifungal özelliğinden dolayı birçok rahatsızlık için kullanılmaktadır. Araştırmalara göre çay ağacı yağının bazı mantarları öldürme etkisi olduğu doğrulanmıştır. Yapılan araştırmalar daha çok vajina mantarı enfeksiyonunu da yol açan candida albicans mantarı üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Vajina mantarı olan kadınların bazıları çağ ağacını bir pamuğa dökerek 1 gece vajinalarında beklettiklerinde enfeksiyonunun geçtiklerini söylemişlerdir. Kısacası çağ ağacı yağı vajina mantarı enfeksiyonu için çok faydalı bir bitkisel tedavi yöntemidir.
Fakat çay ağacını kullanırken sulandırılması gerekmektedir. Sek bir şekilde çay ağacı yağı vajina gibi hassas cilt ile temas ettiğinde ciltte tahriş meydana gelebilmektedir. Aynı zamanda çağ ağacı yağı bir taşıyıcı yağ olduğundan dolayı yanında farklı bir yağ ile karıştırılması önerilmektedir. Vajina mantarı enfeksiyonu için çay ağacı yağı kullanılırken yağın yanına bir iki damla Hindistan cevizi yağı da eklenebilir.
Yabani Kekik Yağı
Yapılan araştırmalarda candida albicans mantarlarının çoğalması yabani kekik yağı ile engellenmiştir. Bu da doğal olarak vajina mantarı enfeksiyonunun tedavisi için sık sık kullanılmaktadır. Yabani kekik yağını kullanırken de çağ ağacı gibi yanında farklı bir yağ ile karıştırılarak kullanılması gerekmektedir. Aynı zamanda yağlar cilt ile doğrudan temas etmemeli bir pamuk yardımı ile sürülmelidir. Vajina mantarı enfeksiyonu için 3-4 damla yabani kekik yağı ile birlikte 1-2 damla hindistan cevizi yağı karıştırılarak kullanılabilir.
Probiyotik Takviyesi
Probiyotik takviyeleri mantar enfeksiyonları için faydalıdırlar.
Doğal Yoğurt
Doğal ve organik yoğurtlar fazlaca probiyotik içermektedir. Probiyotikler mantar enfeksiyonları için faydalı olduklarından vajina mantarı enfeksiyonu için de bitkisel tedavi olarak kullanılmaktadır.