Cilt kanseri birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Fakat, uzun süre güneş ışınlarına maruz kalınması ve bu ışınların zararlı olan etkilerinden korunmamak cilt kanserinin en önemli nedenleridir. UV ışınlarının etki ettiği el, yüz, baş, boyun gibi bölgelerde daha çok görülmektedir. Hiç ışık almayan genital bölge gibi yerlerde de görülebilmektedir. Cilt kanseri, tüm kanser türleri arasından en yaygın görülen kanser türüdür. Kızarıklık, yara, leke ve şişlik gibi belirtiler ortaya çıkar. Cilt kanserinde erken tanı önemlidir ve erken tanı için kişinin belirli aralıklarla vücudunu kontrol ettirmeli, şüpheli durumlarda ise doktora başvurulmalıdır.
Cilt Kanseri Nedir?
En büyük organlarımızdan birisi olan ve birçok farklı işlevi bulunan cildi oluşturan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi sonucunda cilt kanseri meydana gelebilmektedir. Cilt kanserine sebep olan etmenlerin başında solaryum cihazları ve UV ışınları gelmektedir. Ozon tabakasının gün geçtikçe incelmesi ve bu sebeple cildin daha fazla UV ışınına maruz kalmaktadır. Buna bağlı olarak deri kanseri vakaları, son dönemlerde oldukça artış göstermiştir. Çok sayıda beni olan, açık tenli, güneş yanığı hikayesi bulunan ve uzun zaman güneşe maruz kalan kişilerin cilt kanserine yakalanma riskinin daha yüksek olduğu söylenmektedir. Cilt üzerinde oluşan leke ya da yaraların tespit edilmesi ile cilt kanserine erken tanı koyulması ve tedavi edilmesi mümkün olmaktadır. Cilt kanseri belirtilerini daha iyi anlayabilmek için vücudunuzu tanımalı ve incelemelisiniz.
Cilt Kanseri Türleri
Cilt, birçok farlı tabakadan oluşmuş olan bir dokudur. Cilt kanseriyse bu dokularda bulunan kanserli hücrelere bağlı olarak üç farklı türe ayrılmıştır. Bazı cilt kanseri türlerinin tedavisi daha kolay iken, bazılarının ise hayatı tehdit edebilecek boyutlara ulaşabilmektedir. Cilt kanseri türleri;
Bazal Hücreli Kanser
Ciltteki en üst katman olan epidermisin bazal hücreleri içerisinde görülen kanser türüdür. En fazla görülen kanser türü olan bu kanser, genel olarak vücudun güneşe daha fazla maruz kalan bölgelerinde görülmektedir. 50 yaş üstü ve açık tenli olan kişilerde daha sık görülmektedir. Açık yaralar, kırmızı lekeler ve parlak olan kabarıklar gibi belirtiler ile bazal kanser hücreli kanser kendini göstermektedir. Bu yaralar kabuklanma, kaşınma ve kanamaya sebep olabilmektedir.
Skuamöz Hücreli Kanser
Cildin dış ve orta katmanlarını oluşturmuş olan skuamöz hücrelerinde meydana gelen kanser türüdür. Solaryum gibi bronzlaşmak amacı ile kullanılan makinelerine ya da güneş ışınlarına sıklıkla maruz kalmış saç derisi, yüz, boyun ve ellerde görülmektedir. Bağışıklık sistemi zayıf olan, açık tenli, cilt kanseri hikayesi olan ve 50 yaş üstünde olan bireylerin bu kanser türüne yakalanma riskleri daha fazladır. Bununla birlikte çeşitli cilt hastalıklarından sonra da bu kanser türü ortaya çıkabilmektedir.
Melanom
Melanosit hücreleri cilde rengini vermektedir. Bu hücrelerin kötü huylu bir şekilde çoğalması sonucunda meydana gelen bu kanser türünün görülme sıklığı daha azdır. Ancak bu kanser türü diğer türler arasında en çok tehlikeli olandır. Erken tanının koyulmadığı durumlarda diğer organlara da yayılım gösterebilmektedir. Güneş ışınlarına sıklıkla maruz kalmakla birlikte genetik yatkınlık sebebi ile de meydana gelebilmektedir. Vücudun herhangi bir bölgesinde görülebilen Melanom kanser türü, genel olarak kahverengi ya da siyah lekeler halinde kendini göstermektedir. Bununla birlikte pembemsi ya da mavi lekeler de görülebilmektedir.
Cilt Kanseri Nedenleri
Cilt kanserine sebep olan birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler şu şekilde sıralanmaktadır;
- Uzun süre boyunca solaryum cihazının yaymış olduğu ışınlara maruz kalmak
- Kızıl saçlı, açık tenli ya da çilli olmak
- Uzun süre korunmasız olarak UV ışınlarına maruz kalınması
- Tekrarlanan güneş yanıkları
- Dışarıda çalışmak
- Yüksek rakımlı ya da güneşli olan iklimlerde yaşamak
- Vücudun herhangi bir kısımlarında fazla sayıda ben görülmesi
- Bağışıklık sisteminin düşük olması
- Kişide ve ailede cilt kanseri hikayesinin olması
- Yoğun bir şekilde radyasyona maruz kalınması
- Uzun süre boyunca arsenik, kömür katranı gibi çeşitli kimyasal maddelere maruz kalınması
- Sigara içmek
- Uzun süreler iyileşmeyen açık yaralar
- İleri yaş
- Çeşitli cilt hastalıkları
- Organ nakli
- Çeşitli ilaçlar, cilt bakım ürünleri ve hastalıklar sebebi ile UV ışınlarına duyarlı bir hale gelinmesi
Cilt Kanseri Belirtileri
Cilt kanseri belirtileri kanserin erken teşhis edilmesinde büyük önem taşımaktadır. Erken teşhis edilen kanser türünün tedavisi daha kolay ve hızlı bir şekilde yapılabilmektedir. Yaygın olarak görülen cilt kanserinin belirtileri şu şekildedir;
- Küçük, kabarık, kırmızı, kahverengi ya da mavi renkte olan lezyonlar
- İyileşmeyen ve sürekli tekrarlayan yara oluşması
- Kanamalı ve kabuksu olan lezyonlar
- Kahverengi ya da kırmızı renkli olan lekeler
- Vücutta bulunan ben sayısında ya da boyutunda artış ve farklı türlerde ben oluşumu
- Benlerin kenarlarının düzensiz, asimetrik, farklı renklerde, girintili çıkıntılı ve 5 mm'den daha büyük olması
- Benlerin değişiklik göstermesi ya da kanaması
- Kırmızı ya da renksiz olan yumrular
Bu belirtilerin herhangi birinin oluşması cilt kanserinin fark edilmesinde oldukça büyük rol oynamaktadır. Vücudun sıklıkla, dikkatli bir şekilde incelenmesi sonucunda kolaylıkla fark edilmektedir.
Cilt Kanseri Tanısı
Cilt kanserlerinde kendi kendine muayene ve erken tanı büyük bir önem taşımaktadır. Aydınlık olan bir yerde bireyin kendi kendine yapabileceği incelemeler ile vücutta olan değişiklikler tespit edilebilmektedir. Görülmesi zor olabilecek olan bölgelerde ise el aynası yardımcı olmaktadır. Daha önce olmayan leke, ben ya da lezyonların tespit edilmesi ile, geç kalmadan dermatoloğa başvurulmalıdır. Bu şişlik, leke ya da renk değişiklikleri hekim tarafından incelenmektedir. Dermatoskopi yönteminin kullanılması ile yapılan muayenede, cilt mikroskop yardımı ile yakından incelenmekte ve şüpheli olan yerlere bakılmaktadır. Vücutta görülen bütün şüpheli benlerin ya da lezyonların detaylı olarak incelenmesinden sonra cilt biyopsisi de hekim tarafından istenilebilmektedir. Cilt biyopsisinde, lezyon ya da benlerden parça alınmaktadır. Alınan bu parçada kanser hücrenin bulunup bulunmadığı, varsa hangi türde cilt kanseri olduğu tespit edilmektedir.
Cilt Kanseri Tedavisi
Kanserin yeri, büyüme evresi ve türüne göre cilt kanseri tedavisi değişiklik göstermektedir. Pek çok farklı tedavi yönteminin uygulandığı tedavi protokolündeki amaç, bölgede hiçbir işlev kaybı yaşanmadan tümörün çıkartılmasıdır. Genel olarak vücudun güneş ile teması olan kısımlarında cilt kanseri meydana geldiği için tedavi sürecinde de estetik görünüme dikkat edilmektedir. Bu sebeple, cilt kanseri tedavisi yapılırken uygulanacak olan yöntemler alanında uzman hekimler tarafından yapılması oldukça önem taşımaktadır. Tedavi sürecinde kullanılan bazı uygulamalar şunlardır;
Mohs Mikrografik Cerrahisi
Melanom kanser türü haricinde diğer kanser türlerinin tedavisinde kullanılan Mohs Mikrografik Cerrahisi, kanserli olan hücrelerin hepsinin çıkarıldığı, sağlıklı olan dokunun korunmasını amaçlamış özel bir yöntemdir. Özellikle ayak ve el parmakları, kulak, burun, genital bölge, kafa derisi ve dudak gibi bölgelerde meydana gelen cilt kanseri vakalarında daha çok tercih edilmektedir. Tümörün alınmasıyla ve incelenmesiyle adım adım ilerlemektedir. Mohs Mikrografik Cerrahisi, deneyimli olan cerrahlar tarafından uygulanması önem taşıyan bir tedavi yöntemidir.
Eksizyonel Cerrahi
Erken evrede tanısı koyulmuş olan bütün cilt kanseri türlerinde gerekli olarak görülen eksizyonel cerrahi yönteminde, kanserli olan hücreler ile birlikte sınırlı sayıdaki sağlıklı dokunun çıkartılması işlemidir.
Küretaj ve Elektrokoter
Yüzeysel olan bazal hücreli cilt kanseri türleri için kullanılan elektrokoter ve küretaj; agresif, büyük metastaz yapma potansiyeli olan cilt kanseri vakaları için önerilmemektedir. Lokal anestezi uygulanarak yapılan bu yöntem ile lezyonlar kaşığa benzeyen küret adı verilen bir alet yardımı ile vücuttan çıkartılmaktadır. Küret ile çıkartılamayan kanserli hücrelerin ortadan kaldırılması ve kanamanın durdurulması amacıyla bölge elektrokoter denilen alet ile yakılmaktadır. Kanserli olan hücrenin tamamı ile yok olabilmesi için bu yöntem 2 - 3 kere tekrarlanmaktadır.
Bunlar ile birlikte kriyoterapi, fotodinamik terapi ve radyoterapi gibi tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Tedavi yöntemlerinin etkisini görebilmek için erken teşhis oldukça önem taşımaktadır.
Cilt Kanserinden Korunma Yöntemleri
Bazı önlemler alarak cilt kanserinden korunmak mümkün olmaktadır. Bu önlemler şu şekildedir;
- Yüz, boyun, kulak ve gözleri koruyabilmek için geniş olan şapkalar takılmalıdır.
- Güneş ışınlarının oldukça yoğun olduğu 10.00 ila 16.00 saatleri arasında güneşlenmemelisiniz ayrıca bu saatlerde mümkün olunduğu kadar gölgede kalınmalıdır.
- Sene boyunca 30 ya da daha yüksek faktörlü olan güneş koruyucu krem kullanılmamalıdır. Güneş koruyucu olan kremlerin 4 saatte bir yeniden uygulanmalıdır.
- Solaryum gibi bronzlaştırıcı etkisi bulunan uygulamalardan kaçınılmamalıdır.
- UV ışınlarını engelleyecek güneş gözlükleri kullanılmalıdır.
- Arsenik ve kömür katranı gibi zararlı olan çeşitli kimyasal maddelerden uzak kalınması gerekmektedir.
- Düzenli bir şekilde vücutta oluşabilecek ben ve lezyonlar kontrol edilmelidir. Şüpheli olan bir durumda geç kalınmadan doktora başvurulmalıdır.