Doğum anından itibaren her iki gözü de sağlıklı bir şekilde görsel uyarı alan bebekler, her iki gözden de gelen görüntüleri beyninde iyice birleştirip tek bir görüntü şeklinde algılamayı öğrenmektedirler. Bu durumun gerçekleşmesini engellemekte olan bütün durumlar göz tembelliği yani tıpta ki adı ile ambliyopi ile sonuçlanmaktadır. Göz tembelliği sorunu tek taraflı ya da çift taraflı bir şekilde görme keskinliği durumunda azalmadır. Beyinde bulunan görme merkezlerinin gelişim aşamasının tam olarak tamamlanamaması durumudur.

Gözler aslında bizler için bir kamera sistemi görevi görmektedir. Görmek kavramı ise bu kamera sisteminin beynimize göndermiş olduğu sinyaller ile beynimizde oluşan bir kavramdır. Beyinde bulunan görme merkezleri gelişimlerini 8 10 yaş aralığına kadar tamamlamaktadır. Bu görme gelişimini kesintiye uğramasına sebep olabilecek bir durum varsa, bu sebep ya da sebepler giderilmiş olsa bile bu merkezler artık 10 yaştan itibaren gelişemedikleri için görme fonksiyonu maalesef tam olarak yerine gelemez.

Göz Tembelliği Nedenleri

Göz tembelliğinin birçok nedeni bulunmaktadır. Göz tembelliği tedavisi yapılırken bu nedenler de göz önüne alınmaktadır. Beyinde bulunan görme merkezlerinin gelişmesi sebebi ile doğduğumuz andan itibaren bu görme merkezlerine kaliteli görme uyarısı gitmektedir.

Gözlerde şaşılık olması ve kayma
İki göze ait gözlük numaralarının birbirinden çok farklı olması durumu
Görme eksenine kapatmaya neden olabilecek göz kapağında düşüklük bulunması
Göz de doğumsal bir katarakt bulunması göz tembelliği nedenleri arasında gösterilmektedir.

Bu sebeplerden dolayı beyin görme sistemine uyarı gitmez, gözlerde titreme hareketleri ortaya çıkmakta ve bununla birlikte göz tembelliği gelişmektedir.

Göz tembelliği oluşması nedeni eğer göz kapağında düşüklük olması ya da şaşılık ise aileler genel olarak bu durumu fark etmektedir. Ve çocuklarını bir göz doktorunda muayene ettirmektedir. Hastanın tanısı koyulduktan sonra göz tembelliği tedavisi uygulanmaya başlamaktadır.

Fakat göz tembelliği sorununun oluşmasında iki göze ait gözlük numaralarının birbirinden çok farklı olması ya da yüksek gözlük numarasına sahip olmak sebep olması halinde çocukların dış görünüşlerinde herhangi bir problem görülmemesi sebebiyle aile bireyleri bu durumu dışarıdan fark etmekte zorlanabilirler. Genel olarak bu durum ile karşılaşıldığında çocuğun rutin göz kontrolleri yapılmamış ise göz tembelliği tanısı geç koyulabilmektedir. Bu da tedaviye cevap alınmasının zorlaşmasını anlamına gelebilmektedir.

Bu sebep doğrultusunda yeni doğan tüm bebeklerin 6. ayında ve 1. yaş günleri arasında, 3. yaşında ve 6. yaşında rutin bir şekilde göz muayenesi olmaları önem taşımaktadır.

Göz Tembelliği Belirtileri Nelerdir?

Göz tembelliği belirtileri arasında ilk olarak gözlük kullanılmasına rağmen ya da çeşitli tedaviler olmasına rağmen düzelmeyen görme kayıpları bulunmaktadır. Tembel olan göz az görmektedir. Bu belirtiler haricinde ayrıca şaşılık ve gözde kayma, gözlerde titreme olması ( nistagmus ) da göz tembelliği belirtileri arasında yer almaktadır. Bu belirtilere sahip olan çocukların özellikle hemen bir göz doktoruna muayene olmaları gerekmektedir. Çünkü yaş ilerledikçe ve erken tanı koyma ihtimali geciktikçe uygulanan tedavilere yanıt alınması da o derece de zorlaşmaktadır.

Göz Tembelliği Tedavi Yöntemleri

Göz tembelliği tedavisi çocuk bireylerde ve yetişkin bireylerde farklılık gösterebilmektedir.

Çocuklarda göz tembelliği tedavisinde erken fark edilerek erken tanı koyulması sayesinde göz tembelliği tedavisinde olumlu sonuçlar almak oldukça mümkün bir hale gelmektedir. Görme tembelliği yaşayan çocukların erken olan ilk senelerinde yani 8- 9 yaş aralıklarında tedavi edilme imkânı bulunan kritik bir dönemleri bulunmaktadır. İlk olarak görme tembelliğine sebep olan bir hastalık var ise o hastalık tedavi edilmektedir.

Göz tembelliği hastalığının bilinen bir cerrahi tedavisi bulunmamaktadır. Ancak buna sebep olan katarakt, şaşılık gibi problemler ise bunlar ameliyat ile düzeltilebilmektedir.

Göz tembelliğine sebep olan göz kapağı düşüklüğü ya da şaşılık olması ise, öncelikli olarak bu durum cerrahi tedavi yöntemi ile tedavi edilmektedir.

Göz tembelliğine sebep olan durum gözlük kullanma ihtiyacı ise hasta da gözlük kullanma tedavisi başlamaktadır. Bu tedaviden sonra hastanın yaş durumuna ve görme tembelliği sebebinin derinliklerine göre belirlenmiş olan süre boyunca sağlıklı olan göze kapama tedavisi planlanmaktadır.

Göz kapama tedavisi yapılırken yapışkanlı olan göz kapatma pedleri kullanılarak sağlıklı bir şekilde gören göz kapatılmaktadır. Hasta kişinin göz tembelliği bulunan gözü kullanması sağlanmaktadır. Hekim tarafından önerilmiş olan süre boyunca görme keskinliğinde yaşanan artış miktarı belirlenir. Kapama tedavisi sürecinin gün içerisinde olan süresi ve tedaviye devam edilmesi gerekilen süreler tekrar belirlenmektedir. Tedavinin düzenli bir şekilde takip edilmesi ile görme keskinliğinde artış olması sağlanmaktadır.

Ortopedik tedaviler hastane içerisinde uygulanmakta olan çalışmalardır. Bir anlamda göz için fizik tedavilerdir. Ortopedik tedavi uygulanırken kapamaya ek olarak göz çalıştırıcı uygulamalar da yapılmaktadır. Bu uygulamalar arasında cam tedavisi de bulunmaktadır. Tedavi seansları ortalama olarak 40 dakika kadar sürmektedir.

Görsel tedavi uygulamaları ise gözlerin derinlik hissi kazanabilmesi için yapılan egzersizler bütünü olarak bilinmektedir. Özel aletler ile ve görüntü teknikleri kullanılarak yapılan bu çalışmalarda hasta bireylerde neresi iyileştirilmek isteniyor ise ona göre tedavi planı hazırlanır ve uygulanır.

Görsel terapi uygulamalarının yapılması ile görme seviyesi geliştirilmektedir. Bununla birlikte iki gözün birbiri ile olan ve beyin ile olan koordinasyonu geliştirmektedir.

Yetişkin kişilerde göz tembelliği tedavisi kritik yaş dönemi sonrasında ve yetişkin yaş grubunda göz tembelliği hastalığına sahip olan hastaların Nörovizyon tedavileri gibi yöntemler ile olumlu bir sonuç alınabilmesi mümkün olmaktadır.

Bu tedavi uygulanan kişilerde tekrarlayan değişik kontrasta sahip olan görüntüler gösterilmektedir. Bununla birlikte görsel görevler de verilmektedir. Bilgisayar programı tabanlı olan ve hasta kişiye özel olan nörovizyon tedavisinin yetişkinlik dönemlerinde görme keskinliğini gözle görülür bir şekilde arttırdığını ortaya koyan çeşitli çalışmalar bulunmaktadır.

Nörovizyon Tedavisi Uygulanırken;

Göz tembelliği tedavisi için kullanılan nörovizyon tedavisi ilk seans da göz doktoru tarafından hastane de daha sonra ise hasta kişinin kendi ev ortamında bilgisayar kullanılarak yapılmaktadır.
Hasta, bilgisayar ekranından gösterilmekte olan özel görüntüleri ve bununla birlikte gösterilen görevleri algıladığı zaman bilgisayar faresine tıklar ve bilgisayara geri sinyal göndermektedir.
Hasta yanlış bir görüntü esnasında ya da görev sırasında bilgisayar faresi ile tıklama yapar ise bilgisayar hasta kişiyi uyarır.
Özel görüntüler ve görsel görevler doğru bir şekilde anlaşılana kadar kişinin tedavi seansları devam etmektedir.

Tedavi seansları aynı gün içerisinde yapılmaksızın hafta içerisinde 2 ya da 3 defa ve 30- 40 dakika olacak şekilde yapılmaktadır. Göz tembelliği tedavisi 2 ay boyunca devam etmektedir. Tedavinin başlangıç aşamasından ve bitiş aşamasında hekim, kişinin görme keskinliği düzeyini kontrol etmektedir.

Son yıllar içerisinde ise göz tembelliği tedavisi uygulanırken her iki göz için de ayrı ayrı kontrast dengeli olan uyarılanlar göndermekte olan, özel olarak tasarlanmış video filmleri ya da video oyunları kullanılmakta olan dikoptik tedaviler ile özellikle yetişkin dönemde bulunan hastalar için olumlu sonuçlar bildirildiği görülmektedir.

Yalnız bu tedavi yönteminin uygulama sürecine başlanması için daha fazla güncel olan çalışmalara ve güncel olan çalışma sonuçlarına ihtiyaç gerekmektedir.

Göz Tembelliği Tedavi Edilmez İse Ne Olmaktadır?

Göz tembelliği problemi toplumda bulunan bireylerin %2 ve %4' ü oranlarında bulunan sıklıkla karşılanmakta olan bir problemdir. Fakat yaşamın ilk zamanlarında fark edilmesi ve tanınması ile tedavi edildiği taktirlerde düzeltilme imkânı bulunan bir sağlık sorunudur.

Çocuklar da sadece görme keskinliği açısından değil derinlik algısından şu demek oluyor ki üç boyutlu bir şekilde görmede sorunlara sebep olabilmektedir. Çocukların ilerleyen hayatında meslek seçimi, ehliyet alma gibi konularda bile karşılarına çıkmaktadır.

Yapılmış olan birçok çalışmada bir travma sırasında meydana gelmiş olan sesin geldiği yöne kişilerin genel olarak göz tembelliği bulunmayan iyi gözü ile bakması sonucu ile iyi durumda olan gözün hasar almış olduğu bildirilmektedir.

Göz tembelliği tedavisi bulunan ve düzeltilebilir bir hastalık olması sebebi ile göz tembelliğinin çocukluk dönemlerinde rutin olarak göz muayenesi ile tanınmalı ve tedavi edilmelidir.