Paratiroid Ameliyatı (paratiroidektomi), paratiroid bezlerinin normal işlevini yerine getirmemesi ya da anormal büyüme (genellikle paratiroid adenomu veya hiperplazisi) nedeniyle yapılan bir cerrahi işlemdir. Paratiroid bezleri, tiroid bezinin hemen arkasında bulunan, vücutta kalsiyum seviyesini düzenleyen dört küçük bezdir. Bu bezler, paratiroid hormonu (PTH) salgılar, bu hormon da kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenler.
Paratiroid Ameliyatı Neden Yapılır?
Paratiroid ameliyatı, genellikle aşağıdaki durumlar nedeniyle yapılır:
- Primer Hiperparatiroidizm: Paratiroid bezlerinden bir veya daha fazla bezin aşırı çalışması sonucu aşırı PTH üretimi ve buna bağlı olarak kalsiyum seviyelerinin yükselmesi durumudur. Bu durumda, paratiroid bezlerinden biri genellikle tümör (adenom) nedeniyle büyür.
- Paratiroid Hiperplazisi: Paratiroid bezlerinin tümünün büyümesi durumu. Bu genellikle genetik bir bozukluktan (örneğin, MEN-1 veya MEN-2) kaynaklanabilir.
- Sekonder Hiperparatiroidizm: Böbrek yetmezliği gibi durumlar nedeniyle vücutta kalsiyum eksikliği yaşandığında, paratiroid bezleri daha fazla hormon üretir. Bu, paratiroid bezlerinin büyümesine yol açabilir.
- Paratiroid Kanseri: Çok nadir olmakla birlikte, bazı vakalarda paratiroid bezlerinde kanserli hücreler gelişebilir.
Paratiroid Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Paratiroid ameliyatı, genellikle genel anestezi altında yapılır ve genellikle aşağıdaki adımları içerir:
- Ameliyat Öncesi Hazırlık: Ameliyat öncesi genellikle kan testleri yapılır, özellikle kalsiyum ve PTH düzeylerine bakılır. Ayrıca, paratiroid bezlerinin yerini belirlemek için görüntüleme teknikleri (ultrason, sintigrafi, CT taramaları) kullanılabilir.
- Cerrahi Yöntem:
- Ameliyat genellikle boyun bölgesinde yapılır. Bu alanda küçük bir kesi yapılır.
- Paratiroid bezlerine ulaşmak için dokular dikkatlice açılır.
- Eğer bir adenoma (tümör) bulunursa, bu kısım çıkarılır.
- Gerekirse, daha fazla paratiroid bezi de çıkarılabilir (özellikle hiperplazi durumunda).
- Ameliyat Sonrası: Ameliyat sonrasında hastalar genellikle birkaç gün hastanede izlenir. Kalsiyum seviyeleri dikkatle izlenir, çünkü ameliyat sonrasında kalsiyum düzeylerinde geçici bir düşüş olabilir.
Riskler ve Komplikasyonlar
Her cerrahi işlemde olduğu gibi, paratiroid ameliyatının da bazı riskleri vardır:
- Ses Kısıklığı veya Zarar: Ses tellerini kontrol eden sinirlerin zarar görmesi, ses kısıklığına yol açabilir. Bu risk minimaldir, ancak önemlidir.
- Kanama: Ameliyat sırasında veya sonrasında kanama meydana gelebilir.
- Hipokalsemi (Düşük Kalsiyum Seviyeleri): Paratiroid bezlerinin aşırı çıkartılması ya da geçici fonksiyon bozukluğu, kalsiyum seviyelerinde düşüşe neden olabilir.
- Yara İzi: Boyun bölgesinde küçük bir yara izi kalabilir.
Ameliyat Sonrası İzleme ve Tedavi
- Kalsiyum Seviyelerinin Takibi: Ameliyat sonrasında hastalar, kalsiyum seviyelerinin izlenmesi için takip edilir. Eğer kalsiyum seviyeleri düşükse, hastaya kalsiyum ve D vitamini takviyeleri verilebilir.
Hormon Seviyelerinin İzlenmesi: Paratiroid hormon seviyeleri de izlenir, çünkü bu hormonun seviyeleri genellikle normalleşir.
Ameliyatın Başarı Oranı
Paratiroid ameliyatı genellikle başarılıdır ve hastaların çoğu ameliyat sonrasında kalsiyum seviyelerinin normale dönmesiyle iyi sonuçlar alır. Bununla birlikte, bazı hastalar için, özellikle çoklu paratiroid bezleri etkilenmişse, tedavi daha karmaşık hale gelebilir ve tekrarlayan cerrahi müdahale gerekebilir.
Sonuç
Paratiroid ameliyatı, doğru tanı ve tedavi ile genellikle başarılı sonuçlar veren bir cerrahidir. Ancak, tedavi sürecinde dikkatli izleme ve gerekli önlemler alınmalıdır.