Böbrek Taşı Nedir?
Böbrek taşı, tam olarak anlaşılamayan nedenlerle belirli minerallerin karışmasıyla böbrek kanallarında oluşabilen katı formlardır. Erkekleri kadınlardan üç kat daha fazla etkileyen bu hastalık, etkili ilaçlar mevcut olmasına rağmen önemli bir nüks oranına sahiptir.
Her yaşta herkesin başına gelebilse de, otuzlu yaşlarındakiler etkilenme olasılığı en yüksek olanlardır. Bu taşlar çıkarılmazsa, sonunda böbrek kanallarını tıkamaya başlayacaklar, bu da böbrek içindeki basıncın artmasına, ciddi rahatsızlığa ve böbreğin işlevini yerine getirme kapasitesinin azalmasına yol açacaktır. Sonuç olarak, etkilenen bireysel raporların durumdan hiçbir acı hissetmediği durumlarda bile böbrek taşlarının tedavisi aranmalıdır.
Böbrek Taşı Nedenleri
Böbrekler, kanda bulunan bazı minerallerin atılmasından sorumludur ve bunu yaptıklarında, bu mineraller idrarda çözülür. Ancak kristallerin çözünürlüğü azaldığında böbrekte yoğunlaşmaya başlarlar ve bu da gelişmiş toplama odalarında taş oluşumuna yol açar.
Kalsiyum oksalat, bu taşların her birinin büyük çoğunluğunu oluşturur. Ürik asitten yapılmış taşlar, sistinden yapılmış taşlar ve kalsiyum fosfattan yapılmış taşlar en sık görülen taş türleridir. Ancak hastalıklar da taş oluşturabilir.
Bir kişinin beslenme alışkanlıkları, idrar yollarında taş olup olmayacağına karar vermede önemli bir etkiye sahiptir. Temel sorun, yeterli su alımının olmamasıdır. Buna ek olarak, hayvansal protein, tuz, rafine karbonhidratlar ve çikolata veya kahve ile tatlandırılmış yiyecek ve içeceklerden zengin bir diyetin tüketilmesi potansiyel katkıda bulunanlardır. Kalıtımın yanı sıra bazı ilaçlar, idrar yolu enfeksiyonları ve böbrek yapısal sorunları gibi diğer faktörler de taş gelişimine katkıda bulunabilir.
Böbrek Taşı Tanı Yöntemleri
Fizik muayene bulguları ve hastanın tıbbi öyküsü, üriner sistemin radyografisi ve ultrasonografisi gibi görüntüleme teknikleriyle böbrek taşı tanısını doğrulamak için kullanılabilir. Birbiriyle birlikte kullanıldığında, bu iki teşhis prosedürü, böbrek taşlarının büyük bir oranını belirleme potansiyeline sahiptir.
İdrarı düzenli olarak test etmek, üriner sistemde meydana gelebilecek herhangi bir enfeksiyon veya kanamayı tespit etmeye yardımcı olur. Kan tetikleyicileri, taşların geçmişi hakkında daha fazla bilgi edinmek veya onları oluşturan bileşenleri belirlemek için de kullanılabilir. Ek olarak, böbrek ameliyatı olması planlanan hastalar, organ yapısını incelemek için prosedürden önce kontrastsız bilgisayarlı tomografi (BT) taramasından fayda görebilirler.
IVP olarak da bilinen intravenöz pyelografi, böbrek taşlarını tespit etmek ve üriner sistemi analiz etmek için başka bir yöntemdir. Bu işlem sırasında röntgen çekilirken hastanın damarına tespit edilebilir bir madde enjekte edilir. Böbrekler hastanın kanını süzdükten sonra, ilaç idrar yolundan geçerken röntgenler tekrar çekilir. Böbreklerdeki kan akışını gözlemlemek mümkündür.
Böbrek Taşı Tedavi Yöntemleri
Böbrek taşları için, boyutu ve bileşimi gibi taşın özelliklerine bağlı olarak bazıları diğerlerinden daha başarılı olan birkaç farklı tedavi mevcuttur. Safra kesesi taşı tedavisi içinde, tedavide kullanılan aynı metodolojilerden birkaçı aynı şekilde kullanılmaktadır.
Farklı tipteki taşlar bazı ilaçların kullanımı ile cerrahi müdahaleye gerek kalmadan eritilebilir. Hekim tavsiyesi ile uygulanabilecek farmasötik tedavilere ek olarak, çok miktarda su içilmesi, özellikle daha küçük boyutlu taşların olduğu durumlarda, taşların idrar yolundan çıkarılmasını kolaylaştırabilir.
Geçmişte daha büyük taşların tedavisinde açık cerrahi tercih edilen yöntemdi. Ancak yeni teknolojilerin gelişmesi ve tıbbi tedaviler nedeniyle bu yöntem artık kullanılmamaktadır. Bunun nedeni, uzun bir iyileşme dönemine ihtiyaç duyması ve hastalığın geri dönme tehlikesini artırmasıdır.
ESWL (Ekstrakorporeal Schock Wave Lithotripsi) olarak adlandırılan bir yöntem, çözünmeyen küçük taşları parçalamak için kullanılabilir. İdrar taşlarının birden fazla tedavi seçeneği vardır; Üreteroskopi ve RIRS onları parçalamak veya çıkarmak için kullanılabilir.
Kapalı böbrek taşı ameliyatı olarak da bilinen nefrolitotomi, aslında böbreği açmadan taşı böbrekten çıkarmak mümkün olduğu için ara sıra düşünülen bir seçenektir. Ürolog kapsamlı bir muayenenin ardından aşağıda verilen tedavi seçeneklerini hastanın durumuna en uygun olanını seçecektir.
Tedavi sonrası aşama, tedavinin kendisi kadar yeni taş oluşumunu önlemek için hayati önem taşıdığından, bu hastalığı önleme tedbirlerine aşina olmak ve bu taktikleri uygulamaya koymak gerekir. Hastanın diyet planı, taş geliştirme riskini artıran yiyecekleri sınırlamalıdır.
Bu, bireyde gelişen taş tipi belirlenerek belirlenebilir. Ek olarak, diyetinize yeterli miktarda su almak bu hastalığın oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Böbrek taşlarından şüpheleniyorsanız ağrı dayanılmaz hale gelmeden en kısa sürede bir doktora başvurmalısınız.
Böbrek Taşlarını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Daha fazla su ve diğer sıvıları tüketmek böbrek taşı geliştirme riskini azaltmak için etkili bir yöntemdir. İdrar, normal koşullarda en iyi açık sarı olarak tanımlanabilecek bir renge sahiptir. Su tüketimindeki artış, kafein içeren içeceklerin, meyve sularının veya pH'ı yüksek sıvıların tüketimindeki artışa tercih edilir.
Bu içeceklerin yüksek şeker içeriği sıvı kaybına ve bunun sonucunda dehidrasyona neden olabileceğinden, çok fazla içmekten kaçınmak önemlidir. Şiddetli fiziksel emek, dışarıda geçirilen uzun süreler veya fiziksel olarak aktif olmanızı gerektiren faaliyetlere katılırsanız daha fazla su içmeyi unutmayın.
Diyetinize meyve ve sebze gibi yeterli miktarda sağlıklı gıdaları dahil etmek de çok önemlidir. Daha fazla meyve ve sebze yemenin idrarın asitliğini azaltabileceği kanıtlanmıştır. Et ve ürik asit seviyelerini yükseltme potansiyeli olan diğer yiyeceklerin yanında sebze tüketmek tavsiye edilir.
Daha az tuz ve şeker kullanmak, riski azaltmanın başka bir yoludur. Üreticiler bu ürünlere eklenen tuz ve şeker miktarlarını izleyemedikleri için risk altındaki kişiler de işlenmiş gıda tüketimini azaltmalıdır.
Obezite böbrek taşı gelişimi için bir risk faktörü olduğundan, böbreklerde taş oluşumunu azaltmak veya önlemek için kilo verilmesi önerilir. Bununla birlikte, hızlı kilo kaybı için yüksek proteinli diyetler veya cerrahi prosedürler gibi şiddetli tedavilerden önce ihtiyatlı davranmalı ve diğer seçenekleri değerlendirmelidir.
Kan ve idrarın laboratuvar çalışmaları, böbrek taşlarının oluşmadan önce gelişimini tespit etmek için de kullanılabilir. Hangi diyet değişikliklerinin gerekli olabileceğine dair fikir verebilecek kan ve idrar testi bulgularına dayalı olarak risk altındaki kişiler için uygun bir beslenme planı oluşturulabilir.
Böbrek Ağrısı Nasıl Geçer?
Olası bir apandisit belirtisi, üriner sistemden veya sağ taraftaki böbrekten kaynaklanan ağrıdır. Acilen ağrının hafifletilmesinin sağlanması bu noktada öncelik olmalıdır. Ne kadar şiddetli olursa olsun, böbreklerle ilgili rahatsızlık kendi başına yaşamı tehdit eden bir durum değildir.
Üriner sistemdeki tıkanıklıkları tanımlarken ultrasonografi altın standart olarak kabul edilir. Kan testleri, idrar yollarının iltihaplanmasını tespit edebilir veya olası bir neden olarak ekarte edebilir. Tahriş veya tıkanıklık olmadığı durumlarda taşların çıkarılmasını kolaylaştıran bir tedavi uygulanabilir.
Çapı 7-8 mm'den az olan kayaların çoğu düşer. Üriner sistemde tahriş veya idrar yolunda bir tıkanıklık olduğunda, üst idrar yolundaki basıncın düşürülmesi esastır. Bunu başarmak için, böbrek veya karın boşluğundaki fazla sıvının boşaltılabilmesi için hastanın içine bir kateter yerleştirilir.
Hastalar, birinci basamak sağlık kuruluşlarında (KETOROLAG) tedavi edildiklerinde sıklıkla IV (intravenöz) veya kas enjeksiyonlu ağrı kesici ilaç alırlar. Metoklopramid, bulantı ve kusma gibi semptomları hafifletmek için de kullanılabilir.
Ağrı geçmezse, beyne etki eden merkezi morfin sülfat uygulanabilir. Daha sonra hasta, taşı kırmak ve herhangi bir rahatsızlığı azaltmak için sonraki beş ila yedi gün boyunca günde üç kez oral olarak bir parasetamol veya ketorolak tableti almalıdır.
Antidiüretikler olarak bilinen idrara çıkmayı önleyen ilaçlar, akut böbrek hastalığına bağlı ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Gece boyunca kullanılması amaçlanan burun spreyleri bu amaca ulaşılmasına yardımcı olur. Üriner sistemde enfeksiyon belirtisi yoksa antibiyotik tedavisi gereksizdir.