El Yaralanmaları

Yaralanma; kesik, yanık, ezik, sıyrık ya da darp gibi olaylar sonucu oluşan bir deformedir. Vücudun iç ve dış kısımlarında yaralanmalar çeşitli şekiller de gerçekleşebilir. El yaralanmaları ise vücudumuzun en önemli uzuvlarından bir bölümünün deforme olması demektir. Ellerimiz, hayatımız boyunca kendi işlerimizi kendimiz halledebilmemiz için gerekli iki uzvumuzdur. İş hayatımızın, sosyal döngümüzün ve günlük rutinlerimiz her noktası ellerimizde başlar. Ellerde oluşabilen yara ve deformeler çeşitli nedenlerle meydana gelir ve ciddi yaralanmalarda birçok psikoloji sorunu da beraberinde taşır. Özellikle ev hanımlarında oldukça sık yaşanan el yaralanmaları, iş kazaları ya da sıra dışı kazalar sonucunda da oluşabilir. Ellerimiz, parmaklarımız sayesinde her şeyi algılamamızı sağlayan en önemli duyu organlarından biridir. Tüm vücudu dolaşan damarlar ve sinirler ellerde de yoğun bir şekilde bulunmaktadır. Ellerin kas yapısı ve sinir dizilimi çok muntazam bir yapıda seyretmektedir. Ellerimizin uç hareketini yapan parmaklar ise kişinin kimliğidir. Parmak izi kişinin imzasıdır ve parmak izleri belirli yaralanmalar sonucu deforme olabilmektedir. El yaralanmaları ciddi derecede olabileceği gibi ufak hallerde de görülebilmektedir.

El Yaralanması Çeşitleri

Ellerin yapısı gereği çok küçük bir yaralanmada bile büyük sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Ellerde bulunan tendonlar, kaslar veya damar bütünlüğü zarar görebilir. Ellerde bağ veya tendon hasarı yaşanması fonksiyonel kayıplarla sonuçlanabilir. Fonksiyonel kayıp yaşam kalitesini düşürecek bir durumdur. Özellikle derin kesikler de el sinirleri büyük hasarlar görür. El yaralanmaları çeşitli nedenler sonucu ortaya çıkabilir. Yaralanan bölge de tedavi geç yapılırsa ya da yaralayan alet enfeksiyon yapabilecek küflenme ve mantar oluşumuna sahipse yara enfekte hale gelebilir. El yaralanması çeşitleri maddeler halinde sizler için hazırlanmış ve aşağıda sunulmuştur;

• Kesik
• Yanık
• Ezik
• Sıyrık
• Delici yaralar
• Parçalı yaralar
• Sert bir cisim girmesi sonucu oluşan yaralanmalar.
• Isırılma
• Çarpma
• Kırık
• Çıkık
• Enfekte Yaralar

Kesilme: Bıçak, çakı, cam benzeri kesici aletler sonucu meydana gelen yaralanmalara kesik adı verilir. Özellikle kesikler küçük boyutlu olabileceği gibi çok ciddi hasarlar verebilen yaralardır. Bağ doku, sinir veya damarlara zarar gelmesi halinde kalıcı hasarlara neden olabilir. Yara derinliğine bağlı olarak tedavisi gerçekleşir. Genelde aciller de tedavisi yapılır, yara küçük ve derin değilse pansuman yapılır ancak yara derin ve geniş ise dikiş atılması gerekebilir. Kesilen bölge enfeksiyon kapmaması için temizlenmelidir. Kesik yaralarınızı uzun süre beklemeden tedavi ettirmeniz önemlidir. El yaralanmaları çeşitlerinde en sık görülen yaralanmalardan biridir.

Yanık: Yanıklar çok sıcak su veya cisimlerin cilde teması ile oluşmaktadır. Yanık seviyeleri çok önemlidir. 1. Seviye yanıklar en ciddi yanma yaralanmalarıdır. Mutlaka tedavi edilmesi gereken yanık ciltte bozukluklara neden olabilir. Kolay enfeksiyon kapabilir ve yanan bölge ciddi şekilde ağrır. İş kazalarında sıkça görülen yanıklar el yaralanmaları içinde yaşam kalitesini düşürmektedir.

Ezik: Ağır bir cismin çarpması ya da ağır bir cisme çarpılması sonucunda oluşur. Ezik bölgede uyuşukluk ve ağırlık hissi oluşur. Özellikle taş, sopa ve yumruk gibi cisimler çarparsa ezikli yaralanmalar oluşmaktadır. Derinin aşağı çökmesi ile oluşan ezikler büyük deformelere yol açabilmektedir. Ciddi derecede doku zedelenmesine yol açan eziklerde, yaralanmaya bağlı kanama görülebilir. Ezilen bölge de morluk görülebilir ve ağrı hissedilebilir.

Sıyrık: Bir cismin üst deriyi çok derine girmeden sıyırması ile oluşan yaralardır. Sıyrık da kanama görülebilir ancak genelde ciddi hasarlara yol açmaz. Delici maddenin sıyırması en hasarlı olanı diyebiliriz. Cildi sıyrığa maruz bırakan cisim küflü veya kirli ise yara çok kolay enfekte olabilir. Temiz bakılırsa çok çabuk iyileşir.

Delici Yaralar: Uzun, keskin ve sivri bir cisim sonucu oluşan yaralanmalardır. Genelde derin yaralarlardır ve ameliyat gerektirebilir. Delici yaraların tedavisi önemlidir yara derin olduğu için kanama olur ve enfeksiyon riski yüksektir. Yara derinliğine ve genişliğine bağlı olarak ameliyat veya dikiş ile tedavi edilir.

Parçalı Yaralar: Dokularda çekme meydana gelmesi sonucu oluşan yaralardır. Sopa, taş veya ağır darbeler sonucunda parçalı yaralar oluşabilir. Parçalı yaralar hasara bağlı iyileşme süreci belirlenen yaralardır. Eller dahil tüm vücutta ve saçlı deride görülebilir. El yaralanmaları için adı sıkça duyulan bir yaralanmadır.

Sert bir cisim girmesi sonucu oluşan yaralar: Uzun ve keskin bir cismin derin biçimde deriye saplanması olayıdır. İğne, kırık cam gibi cisimlerin deri dışına çok hasar vermeden iç kısma zarar vermediği görülmüştür.

Isırılma: Bir insan ya da bir hayvan tarafından ısırılma sonucu yaralanmadır. Isırık derin izler bırakabilir ve kanama görülebilir. Özellikle hayvan ısırıklarında ağız ve diş yapısında bulunan bakteriler nedeniyle enfeksiyon sıkça görülmektedir. Tedavisi dikiş gerektirebilir ve mutlaka sağlık kuruluşuna gösterilmesi gereken yaralardandır. Tedavisi sırasında tetanos iğnesi gerektirir. El yaralanmaları sıkça ısırılma ile oluşur, hayvan sahipleri ısırılmalara maruz kalabilmektedir.

Çarpma: İş kazalarında da sıkça görülen çarpma olaylarında ezik, kırık veya kesik görülebilir. Bazı yaralanmaların oluşum nedeni olan çarpmalar ciddi hasarlar verebilir. Özellikle baş bölgesinde çarpma vakası çok önemlidir. Trafik kazalarında sıkça görülen bu yaralanma ciddi boyutlarda hasara yol açabilir.

Kırık: Sert ve ağır bir cisme çarpılması veya aynı cismin çarpması ile oluşabilir. Kırıklar kemiklerin yapısının bozulması anlamına gelir. El parmakları ve ayak parmaklarında sıkça görülen kırıklar, büyük kazalarda can alıcı yaralar olabilir. Kırılan yer şişlik ve morarma gösterir. Kırılan bölge ağrı ve acı hissi verir. Kırık tedavisi mutlaka sağlık kuruluşunda yapılmalıdır. Tedavi açık yara yoksa ve alçıya müsait ise alçı ile yapılmaktadır. El yaralanmaları içinde kırık parmaklardaysa kırık parmak veya parmaklar atel ile destekle tedavi edilebilir. Kırık, röntgen filmi ya da emar çekimi sonucu belli olan bir yaralanmalıdır.

Çıkık: Kemiklerin yapısı bozulmadan yerinden oynaması anlamına gelen bir yaralanmadır. Çıkık, kırığa çok benzer ancak ağrı oranı biraz daha fazla olabilir. Çıkık tedavisi de bölge müsait ise alçı ile yapılmaktadır. Çıkık bölge kesinlikle bir sağlık kuruluşu tarafından alçıya alınmalıdır. Çıkık teşhisi röntgen film çekilerek belli olur. Çıkık bölge belirli nedenler doğrultusunda kişiye bağlı olarak iyileşir yani iyileşme süreci kişiye ve çıkık olan bölgeye bağlı değişmektedir.

El Yaralanmalarında Enfeksiyon

Yaraların enfekte olması vücutta ciddi hasarlara yol açabilir. Enfekte yara mikrop kapma ihtimali olan yaralar anlamına gelmektedir. Enfeksiyon yaranın iyileşmesini geciktirerek doku ve hücre kaybına neden olur. Enfeksiyona yol açan yaralanmalar aşağıda belirtilmiştir;

• Derin ve geniş yaraların tedavisinin 6 saat içinde yapılmaması.
• Dikişleri bozulmuş yaralar.
• Temizlenmeyen yaralar
• Küflü ve kirli bir cisimle oluşan yaralar.
• Ateşli silah ile oluşan yaralar.
• Isırık ve sokma sonucu oluşan yaralanmalar.

Enfeksiyon vücudun düzenini bozan iltihaplı bir yapıdır ve yaralanmalar için istenmeyen bir durumdur. El yaralanmaları sonucu enfeksiyon oluşması yara olan bölgeyi ya da elin tamamını kaybetmeye neden olabilir. Enfeksiyon kana karışarak kalbe kadar hasar taşıyan bir durumdur. Yaralanma sonucu enfeksiyon gözlemleniyorsa mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Enfeksiyon oluşumu yaralanma sonrasında oluşuyorsa yaraya temiz bakılmamış demektir. Yara sonradan mikrop kapabilir, kapatılmaya müsait bir bölgede ve kapatılması gereken bir yaraysa mutlaka açık bırakılmaması gerekir. Açık yaralar enfekte olmaya daha müsaittir.

El Yaralanmalarında İlk Yardım

Yaralanma olaylarında ilk yardım çok önemlidir. Ancak ilk yardım bilinçli kişiler tarafından yapılmalıdır. Yanlış yapılan ilk yardım kalıcı hasarlara ve düzelmeyecek sorunlara yol açabilir. El yaralanmaları ilk yardım tedavisi yaralanma çeşidine bağlıdır. Öncelikle yaralanan kişinin yaşam bulgularına bakılır. Çok kan kaybedilen bir yaraysa ya da kişinin şeker, tansiyon veya kalp gibi bir hastalığı varsa yaşam bulguları kötüye gidebilir. Yaşam bulgusu kontrolünden sonra yara değerlendirilmesi yapılır ve 4 adımlı ilk yardıma başlanır.

1. Yaralanmanın oluş şekli.
2. Süresi
3. Yaralanan kişi ile iletişim kurulması.
4. Yabancı Cisim varlığı (yarada cisim varsa asla çıkartılmamalıdır.)
5. Kanama kontrolü
6. Acil yardım hizmetleri ile iletişime geçme (112)

Öncelikle el yaralanmaları üzerinde kanama varsa kanamayı durdurmak için tampon veya yara üzerinden sıkma işlemi yapılır. Yara kapatma gibi kan durdurma işlemleri temiz metaryeller ile yapılmalıdır. Kirli malzemeler yaranın enfeksiyon riskini arttırır. Yaranın üzeri hemen kapatılır ve hemen sağlık kuruluşuna ulaştırılır. Ateşli silahla yaralanma gibi olaylarda hiçbir cisme dokunmadan direkt olarak acil yardım aranmalıdır. Yara elin ısırılması ile oluşmuş ise mutlaka ısıran hayvan bildirilmeli ve tetanos aşısı olunmalıdır. Elin veya parmağın ısırılması ile kopma meydana gelmişse kopan parça yerine dikilebilir. Kopan parça da yaşam belirtisi olması dikim için önemlidir. Kopma sonucu dikilen parçalar eski fonksiyonlarında çalışamayabilir.

Ciddi Yaralanmalar

Ciddi yaralanmalar çok derin ve çok kanamalı yaralardır. Tedavisi mutlaka sağlık kuruluşlarında yapılmalıdır. Bilinçsiz müdahale hastanın hayatına sebep olabilir. Özellikle kas ve kemik görünen yaralar çok önemlidir. El yaralanmaları ’nın en ciddi olanları, 1. dereceden yanması veya elin derin kesikler almasıdır. El yaralanması sonucu parmaklar ve tüm el kaybedilebilir. El de oluşabilecek tüm ciddi yaralar bilinçli müdahaleler ile tedavi edilmelidir. Eller, parmaklar ve tırnaklar ile bir yapıdır. El yapısı çok fazla sinir hücresi ve damar içerir. Hareketli bir uzvumuz olduğundan hasar alması yaşam kalitemiz de aksaklık meydana getirebilir. El yaralanmaları için evde yapılabilecek tedaviler mutlaka bilinçli şekilde yapılmalıdır. İlk yardım bilmeyen kişiler yaraya tedavi uygulamamalıdır. Yanlış tedavi yaranın kötüye gitmesine sebep olabilir.

Yaralanma Belirtileri Nelerdir?

Yaralanma sonucu vücut belirli tepkiler göstermektedir, bu tepkiler yaralanma bölgesinde olabileceği gibi tüm vücuda yayılabilmektedir.

• Ağrı
• Kanama
• Morarma
• Şişme
• Çökme
• Uyuşukluk
• Baygınlık hissi
• Titreme

Yukarıda yazılan belirtilerin hepsi herhangi bir yaralanma sonucunda oluşabilecek belirtilerdir. Yaralanama çeşidine ve bölgesine bağlı olarak belirtiler değişebilir. Örneğin; kırıklı yaralanmalar denilen vücudun herhangi bir kemiğinin kırılması ile oluşan kırık da bölge morarır, şişer ve ağrı hissi verir. Ya da kesik nedeniyle oluşan el yaralanmaları kanama nedeniyle uyuşabilir ve vücutta kan kaybından titreme görülebilir. Yaralanmalar ciddi belirtiler göstermeden sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.

El Yaralanmaları Teşhis ve Tedavisi

El yaralanmaları sonucu hastaneye giden bir kişi de öncelikli olarak el veya parmağın beslenme durumuna bakılmaktadır yani parmağa veya ele kan geliyor mu diye bakılır. Eğer kan akışında bir problem varsa yani el ve parmakların rengi baskı uygulandığında değişmiyorsa damarlarda hasar oluşmuş demektir. Damarlarda hasar oluşumu kan akışını ve dolaşımını engellemektedir. Damarlarda hasar oluşumu gözlenmesi sonucu acil ameliyat yapılır. Parmaklar ve el kan bakımından besleniyorsa sonraki gözleme geçilir. Sonra ki gözlemde el ve parmakların hareket kabiliyetine bakılır ve akabinde his kusuru gözlemi yapılır. El veya parmaklar hareket etmiyorsa tendon ve sinirlerde ciddi sorunlar var demektir ve ameliyat gerektirebilir. Uygun cerrahi materyaller ile sinir ve tendon yapıları düzeltimi sağlanır. El yaralanmaları sonucunda ciddi ve kalıcı hasarlar oluşabilmektedir. Açık yaralarda dikiş gerekiyorsa yaranın temizlenmesi ardından dikme işlemi yapılabilir. Yaralanma sonucunda teşhis ve tedavi için sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır. Evde tedavi sağlıklı ve doğru değildir. Yaraya bilinçsiz uygulama yapılması geri dönüşü olmayan sorunlar getirebilir. Yaşam kalitesi ve vücut sağlığı için yaralanma sonrasında yapılacak tedavi çok önemlidir.