Kalça çıkıklığı, bir diğer adı ile gelişimsel kalça displazisi genellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda görülen bir sorundur. Bebeklerde kalça çıkıklığı doğumdan hemen sonra yapılan kontroller sırasında görülebileceği gibi sonradan da gelişebilmektedir. Kalçada yer alan kalça ekleminin doğru bir şekilde gelişim göstermemesi, kalça çıkıklığı oluşmasına neden olmaktadır. Femur adını alan uyluk kemiğinin, kalça ile birleştiğinde bölüm top şeklini almaktadır. Bu kısım kalça kemiğinde bulunan yuvarlak şekilli yuvaya oturarak, eklem kısmını oluşturmaktır. Bu eklem yapısı nedeni ile soket ya da top eklemi adını almaktadır. Çocuklarda ya da bebeklerde kalça çıkıklığı gözlemlendiğinde, bu çocukların eklem kısımlarında bulunan soket kısmı oldukça sığdır. Bu nedenle femur başlığı yerine oturamamakta ve kalça eklemini gevşetmektedir. Kalça çıkıklığı görülen bebeklerde, femur başı yanlış şekilde konum almakta ve bu durum kalça gelişim sürecinin bozulmasına yol açmaktadır.
Bebeklerde kalça çıkıklığı sorunu, doğum anından itibaren en fazla görülen iskelet ve kas problemi olarak bilinmektedir. Dünya genelinde doğan her bin bebekten birinde, kalça çıkıklığı sorunu gözlemlenmektedir. Günümüz şartlarında bilinçli bir şekilde yapılan doktor kontrolleri, bebeklerde kalça çıkıklığı sorununun erken teşhis edilmesini sağlamakta ve bebekler yapılan müdahaleler ile herhangi bir sorun yaşamadan gelişim sürecini tamamlayabilmektedir. Tedavinin geç başlanması ve geç kalınması durumunda ise bebeklerde, ömür boyu sürecek kalça sorunları ile karşı karşıya kalınabilmektedir. Bu nedenle çocuk doktorları, doğumdan sonraki ilk ay kontrollerinde kalça ultrasonu çektirmekte ve gerekli kontrolleri sağlamaktadır.
Kalça Çıkıklığı Risk Faktörleri Nelerdir ?
Bebeklerde kalça çıkıklığı sorununun nedeni daha tam olarak bilinememektedir. Kalça çıkıklığı oluşumunu tetikleyen bazı risk faktörleri bulunmakta ve bu durumlar kalça çıkıklığı rahatsızlığın gelişmesini tetikleyebilmektedir. Anne adaylarının ilk doğumlarında rahim tam anlamı ile gevşemediği için bebeğe daha fazla baskı uygulanabilmekte ve bu durum ise kalça çıkıklığı oluşumu riskini arttırabilmektedir. Bu nedenle ilk gebelikler bebeklerde kalça çıkıklığı görülme oranı oldukça yüksektir.
Kalça çıkıklığı sorunu genelde kız bebeklerde, erkek bebeklere göre daha sık görülmektedir. Fakat, bu hastalığın erkek bebeklerde de görülme olasılığı bulunduğu için yapılacak doktor kontrolleri iki cinsiyet için de önemlidir. Bebeklerde kalça çıkıklığı probleminin en önemli risk faktörlerini şu şekilde sıralayabiliriz.
- Anne adayının çoğul gebelik yaşaması
- Anne adayının ilk gebeliğinden doğan bebekler
- Anne adayının aile geçmişinde kalça çıkıklığı probleminin bulunması
- Anne adayının amnion sıvısının normalden az olması
- Bebeklerin doğum sırasında ters yanı makat pozisyonunda gelmiş olması
- Bebeklere doğumdan sonra kundak yapılmış olması
Bebeklerde Kalça Çıkıklığı Rahatsızlığı Belirtileri Nelerdir ?
Bebeklerde kalça çıkıklığı bulunması durumunda, herhangi bir sorun ortaya çıkmayacağı gibi birtakım belirtilerde görülebilmektedir. Bu nedenle doğumdan sonra, uygun görülen doktor kontrollerine düzenli olarak gidilmesi erken tanı ve tedavi uygulamalarına başlanabilmesi için oldukça gereklidir. Kalça çıkıklığı rahatsızlığının belirtileri bebekten bebeğe göre değişiklik göstermekte ve hastalık her bebekte farklı seyretmektedir. Bebeklerde kalça çıkıklığı probleminin belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkündür.
- Bebeklerin iki bacağının arasında uzunluk farkı gözlemlenmesi
- Bebeklerin kalçasında bulunan eklem hareketlerinde kısıtlama gözlemlenmesi ( bebeklerin bacağının dışarı doğru açılamaması gibi)
- Yürümeye başlamış bebeklerin hareketlerinde aksaklık fark edilmesi
- Bebeklerin bacak ve kalça kısımlarında oluşan katlanmaların, şekil ve sayısındaki asimetri bozuklukları
- Bebeklerin emekleme, oturma ve yürüme gibi kaba motor gelişim sürecince gerilik gözlemlenmesi
- Bebeklerin kalça kısmı hareket ettiğinde tıklama tarzında sesler duyulması gibi belirtiler, kalça çıkıklığı sebebi olarak gösterilmektedir.
Ayrıca tedavi edilmesi gereken ve edilmeyen kalça çıkıklığı sorunu, kalça ekleminde kalıcı bozukluklar yaşanmasına neden olabilmektedir. Bebeklerde kalça çıkıklığı rahatsızlığının tedavi edilmemesi, kalıcı hasarlar oluşmasına ve çeşitli şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Topallayarak yürümek, erken yaşlarda kalça bölgesinde ağrı sorunu gelişmesi, eklem hareketlerinde geçmeyen kısıtlamalar ve eklemlerde aşınma nedeni ile oluşan osteoartrit oluşumu gözlemlenmesi, tedavi edilmemiş kalça çıkıklığı şikayetleri arasında yer almaktadır.
Bebeklerde Kalça Çıkıklığı Teşhisi Nasıl Yapılmaktadır ?
Bebeklerde görülen kalça çıkıklığının erken dönemlerde teşhis edilebilmesi adına, doğumda tarama yapılmaktadır. Doğum gerçekleştikten yetmiş iki saat sonraki kontrolde, bebeklerin kalçaları yeni doğan muayenelerinin önemli bir parçası olarak kontrol edilmektedir. Bebeklerde kalça çıkıklığı rahatsızlığı olup olmadığını anlamak için asıl kontrol, altı ve sekizinci haftalar arasında yapılan birinci ay kontrolünde yapılmaktadır. Daha sonra ise bebekler bir yaşını tamamlayana kadar, düzenli aralıklar ile kalça çıkıklığı taramalarına devam edilmektedir.
Bebeklerde kalça çıkıklığı olup olmadığını anlamak için kullanılan en klasik yöntem, çocuk doktorlarının yapmış olduğu fiziki muayenelerdir. Uzman hekimler muayene sırasında, önemli bir sorun olup olmadığını anlamak adına, bebeklerin kalça kemiklerine hafif bir şekilde manipüle etmektedir. Yapılan muayeneler sırasında bebeklere herhangi bir acı verilmemekte ve bebekler rahatsız edilmemektedir. İlk ay kontrollerinde ise bebeklerde kalça çıkıklığı olup olmadığı, ultrason yöntemi ile kontrol edilmektedir. Üç ay ve üzeri bebeklerde gelişen kalça çıkıklığı sorunu, kendisini eklemlerde yana doğru kısıtlı hareket, bacak boyu uzunluklarında eşitsizlik ve kalça ya da bacak katlarında orantısız farklılıklar ile kendini göstermektedir. Kalça ultrasonunda görülen bulgular doğrultusunda ve üç ayı dolduran bebeklerde daha net bir tanı koymak adına direkt olarak kalça ekleminin grafisi çekilmektedir. Erken doğumlarda, bebeklerin kalça eklemlerinin gevşek olması durumunda, çoklu gebeliklerde, ailenin geçmişte kalça ile ilgili sorunları olmuşsa ve bebek ters bir şekilde doğmuşsa, bebeklerde kalça çıkıklığı üzerine daha çok yoğunlaşılmalı ve ilk haftalarda ultrason taraması yaptırılmalıdır.
Bebeklerde Kalça Çıkıklığı Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır ?
Bebeklerde kalça çıkıklığı rahatsızlığının tedavisini kolaylaştıran en önemli nokta, erken teşhistir. Erken dönemlerde anlaşılan kalça çıkıklığı rahatsızlığı, ameliyatsız bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Bebeklerde ilk altı aylık dönem, kalça çıkıklığı rahatsızlığı atel ya da uygulanabilir basit yöntemler ile tedavi edilebilmektedir. Kalça çıkıklığı altı aydan büyük bebeklerde ise genel anestezi yönteminden faydalanarak, cerrahi operasyonlar ile tedavi edilmektedir. Bu operasyonlarda yanlış konumlanmış olan femur başı, olması gerektiği yere yerleştirilmekte ve tedavinin devamında alçı uygulaması yapılmaktadır. Tedavi süreci boyunca bebekler takibe alınmakta ve olası herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılması durumunda hemen müdahale edilmektedir. İlk altı aylık dönemde yapılan tedavilerdeki iyileşme oranı, yüzde yüze yakındır.
Bebeklerde kalça çıkıklığı doğumdan sonraki ilk altı ay içinde tespit edilmiş ise bebeklere özel içerikli bir kumaş olan ateli uygulanmaktadır. Bu uygulama bebeklerin kalçalarının sabit konumda kalmasını ve ikisininde normal bir şekilde gelişim göstermesini sağlamaktadır. Bebeklere uygulanan atelin, ilk haftalarda sürekli takılı kalması ve kesinlikle sağlık çalışanları dışında başka kimse tarafından çıkartılmaması gerekmektedir. Düzenli aralıklar ile yapılacak doktor kontrollerinde, atelin ayarlamaları yapılmaktadır. Ayrıca uzman doktor ateli takılıyken bebeğin bakımının nasıl yapılması gerektiği hakkında anne ve babayı bilgilendirerek, gerekli talimatları vermektedir.
Bebeklerde kalça çıkıklığı altı aydan sonraki dönemde teşhis edilmiş ve ateli uygulamasından istenilen sonuç alınamamış ise bebeklere genel anestezi verilerek, cerrahi operasyonlar yapılmakta ve yanlış konumlanan eklem doğru konumuna yerleştirilmektedir. Redüksiyon adı ile bilinen bu uygulamada yerleştirme işlemi yapılmakta ve uygulama sonrasında bebeklere yeniden alçı uygulaması yapılmaktadır. Uygulanan alçı ameliyattan sonra altı hafta kadar sarılı kalmak zorundadır. alçının süresi dolduktan sonra, uzman doktorlar gerekli kontrolleri yapmak adına bebeklere tekrar genel anestezi vermekte ve en az altı hafta daha kalmak üzere yeniden alçı uygulaması yapılmaktadır.