Narsisizm Nedir? Narsist ne demek?

Narsist, kendi kişisel önemini, yeteneklerini ve başarılarını abartarak kendini özel ve üstün gören bir kişiyi tanımlamak için kullanılan terimdir. Narsist kişiler, güçlü bir ihtiyaca sahiptirler kişi olarak özel ve önemli hissetmek için diğerlerinden daha üstün olduklarına inanırlar. Bu, duygusal olarak diğer insanları manipüle etme, onlara sürekli hayranlık beklemenin yanı sıra başkalarının ihtiyaçlarına veya duygularına az ilgi gösterme eğilimiyle de ilişkilendirilebilir.

Narsist Kişilik Bozukluğu, kişilik yapısı içinde yer alan ve özellikle yoğun narsistik özellikler gösteren bir psikiyatrik durumdur. Bu bozukluk, kişinin genç yetişkinlik döneminde başlar ve belirli belirtiler en azından ergenlik çağından itibaren ortaya çıkar.

Narsistik Kişilik Bozukluğu (NPD) Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Narsistik Kişilik Bozukluğu (NPD), genellikle genç yetişkinlik döneminde başlar ve bu dönemde belirtileri giderek daha belirgin hale gelir. NPD'nin temel belirtileri en azından ergenlik çağından itibaren gözlemlenebilir, ancak kesin tanı için kişinin yetişkinlik dönemine gelmesi ve belirtilerinin uzun süreli ve sürekli olması gerekmektedir.

• Ancak, narsistik Kişilik Bozukluğu tanısı için en az 18 yaşında olmak gereklidir, çünkü bazı narsistik özellikler ergenlik döneminde normal gelişimsel süreçlerdir ve bu nedenle NPD teşhisi için belirli bir olgunluğa erişmek gereklidir.

Teşhisi koymak için, kişinin en az dokuz ölçütten beşini içeren bir dizi belirgin özellik sergilemesi gerekmektedir. Bu belirtiler, kişinin düşünce tarzı, duygusal tepkileri, davranışları ve sosyal etkileşimleriyle ilgili olabilir. Belirtilerin sürekliliği ve geniş bir yaşam alanında (iş, ilişkiler, sosyal etkileşimler) gözlenmesi önemlidir. Tanı için doğru teşhis ve değerlendirme, uzman bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılmalıdır.

Narsist Kişilik Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?

Narsistik Kişilik Bozukluğu'nun nedenleri karmaşıktır ve kesin bir nedeni olmadığı kabul edilmektedir. Ortaya çıkmasında birden çok etkenin rol oynadığı düşünülmektedir. Bu etkenler, genetik, çevresel ve kişisel faktörlerin bir kombinasyonunu içerebilir. Oluşumuna etki eden bazı olası faktörler şunlardır:

• • Genetik Faktörler: Narsistik Kişilik Bozukluğu, ailesel yatkınlığın etkisi altında olabilir. Yani, ailesinde NPD olan bir kişinin çocukları da risk altında olabilir. Genetik faktörlerin narsistik kişilik bozukluğunun gelişiminde ne kadar belirleyici olduğu tam olarak bilinmemektedir, ancak genlerin bu duruma yatkınlığı etkileyebileceği düşünülmektedir.
• • Çocukluk Dönemi Deneyimleri: Çocukluk dönemi, kişilik gelişiminin temellerinin atıldığı dönemdir. Aile içi ilişkiler, aile üyeleri arasındaki etkileşimler ve ebeveyn tutumları, narsist kişilik bozukluğunun gelişimine katkıda bulunabilir. Örneğin, aşırı övgü veya aşırı eleştiriyi içeren çocukluk dönemi deneyimleri, narsistik özelliklerin gelişimini etkileyebilir.
• • Aşırı Övgü veya Aşırı Eleştiri: Çocuklar, aşırı övüldükleri ve her şeyde mükemmel oldukları mesajını aldıklarında, kendilerini özel ve üstün hissetmeye eğilimli olabilirler. Aynı şekilde, aşırı eleştirilen veya aşağılanan çocuklar da ileride narsistik kişilik bozukluğu özellikleri geliştirebilir. Her iki durumda da, kişinin kendine güveni veya değer algısı aşırı şekilde etkilenebilir.
• • Aşırı İlgisizlik veya İlgilenmeme:  Aşırı İlginin tersine, çocuğun ihtiyaçlarına yeterince ilgi gösterilmemesi, duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması veya duygusal destek eksikliği, kişinin dikkat ve onay ihtiyacını dış dünyadan almaya yönlendirebilir. Bu durumda da narsistik kişilik bozukluğu özellikleri gelişebilir.
• • Kişilik ve Bilişsel Faktörler: Kişilik yapısı ve bilişsel süreçler, NPD'nin gelişiminde rol oynayabilir. Örneğin, aşırı yüksek özgüvene sahip olma, başarıların abartılması ve diğerlerini aşağı gören bir düşünce tarzı, narsizm belirtilerine katkıda bulunabilir.

• Duygusal Travmalar: Bazı durumlarda, çocukluk döneminde yaşanan ciddi duygusal travmalar, NPD'nin gelişimini tetikleyebilir veya etkileyebilir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri 

DSM-5 (Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Mental Bozukluklar Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) tarafından tanımlanan belirtiler temel alınarak, narsist kişilik bozukluğu özellikleri şunlardır:

• • Kendini Özel ve Üstün Hissetme: Narsistik bireyler kendilerini benzersiz, üstün ve diğer insanlardan farklı olarak görebilirler. Hayali bir başarı, güzellik, zeka ve güç dünyasında üstün olduklarına inanırlar.
• • Sürekli Hayranlık Bekleme: Narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler, sürekli hayranlık, takdir ve övgü beklentisi içindedirler. Başkaları tarafından onaylanmak ve övülmek ihtiyacı yoğundur ve bu onayı almazlarsa kendilerini değersiz ve yetersiz hissedebilirler.
• • Empati Eksikliği: NPD'li bireyler başkalarının duygusal ihtiyaçlarına ve duygularına yeterince ilgi göstermezler. Başkalarının duygusal durumlarına anlayış ve empati göstermekte zorlanırlar.
• • Kendi Hedeflerini Abartma: Narsist bireyler kendi başarılarını ve yeteneklerini abartabilir ve başkalarının gözünde idealize edebilirler. Gerçek başarılarını bile abartarak, sosyal statülerini artırmaya çalışabilirler.
• • Kıskançlık ve Başkalarını Kıskanma: Narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler başkalarının başarılarına ve dikkat çekmelerine kıskançlık duyabilirler. Başkalarının üstünlüğünü kabul etmekte zorlanabilirler.
• • Özgüven ve Üstünlük Duygusu: Genellikle aşırı özgüvene sahiptirler ve kendilerini diğerlerinden üstün görürler. Büyük bir gurur ve kendine güven duygusu sergileyebilirler.
• • İlgili Olarak Kullanma ve Sömürücülük: Bu kişiler, diğer insanları kendi çıkarları için kullanabilir ve sömürebilirler. Başkalarını manipüle etme eğilimi gösterebilirler.
• • Eleştirilere Karşı Duyarsızlık: Genellikle eleştirilere karşı aşırı duyarlıdır ve eleştirildiklerinde saldırgan ve savunmacı tepkiler verebilirler.

• Kendini Hayal Etmek: Bu kişiler, başarıları veya çekicilikleri hakkında gerçekçi olmayan hayaller kurabilirler ve bu hayalleri gerçeklikten kopuk bir şekilde algılayabilirler.

Narsisizm Türleri Nelerdir?

Narsisizm, farklı şekillerde ifade edilebilen ve çeşitli özellikleri içeren bir kişilik özelliğidir. Bu özellikler farklı düzeylerde ve farklı kombinasyonlarda görülebilir. Bu nedenle, çeşitli tiplere ayrılabilir. İşte bazı türleri:

• • Duygusal Narsisizm: Bu tipte kişiler, kendi duygusal ihtiyaçlarını karşılamada aşırı derecede odaklanırlar. Başkalarının duygusal ihtiyaçlarına ilgisiz ve empati eksikliği gösterebilirler. Kendi duygusal memnuniyetlerini sürekli olarak arzulayan ve başkalarının duygusal gereksinimlerini önemsizleştiren bir tavır sergileyebilirler.
• • Grandiyöz Narsisizm: Bu tiptekiler, kendilerini olağanüstü, üstün ve benzersiz biri olarak görürler. Başarıları, yetenekleri ve güzellikleriyle diğerlerinden üstün olduklarına inanırlar. Sürekli takdir, hayranlık ve övgü beklerler. Sıklıkla kendilerini ve başarılarını abartırlar ve başkalarını kıskançlık ve hayranlıkla karşılamaya yönlendiren bir üstünlük duygusu sergilerler.
• • Sosyal Narsisizm: Sosyal çevrelerinde ve toplumda üstün ve özel olmaya odaklanırlar. Başkaları tarafından takdir edilmek, önemli ve popüler olmak için sürekli çaba harcarlar. Sosyal statü ve itibarlarına büyük önem verirler ve sosyal etkinliklerde öne çıkmak için çaba gösterirler.
• • Duygu Dışı Narsisizm: Bu tip, kendi duygusal tepkilerini bastıran ve başkalarının duygularına yeterince ilgi göstermeyen kişilerdir. Duygusal bağ kurmakta güçlük çekerler ve genellikle duygusal ilişkilerde sorun yaşarlar. Empati eksikliği ve soğukluk, bu tip narsisizmin belirgin özellikleridir.

• Çalışkan Narsisizm: Kendilerini başkalarından daha çalışkan ve başarılı olmaya odaklanarak ifade edebilirler. Başarıları, çalışkanlıkları ve yetenekleriyle övünme eğiliminde olabilirler ve başkalarını iş hayatında ve akademik alanda geride bırakmak için çaba gösterirler.

Narsist Olabileceğinizin İşaretleri

Narsistik özelliklere sahip olmak, Narsistik Kişilik Bozukluğu (NPD) tanısı anlamına gelmez, ancak bu özellikleri fark etmek ve anlamak önemlidir. Bazı insanlar doğal olarak daha narsistik eğilimlere sahip olabilir, ancak bu, mutlaka olumsuz bir şey anlamına gelmez. Ancak, narsistik özelliklerin bazı belirtileri şunlar olabilir:

• • Kendini Özel ve Üstün Hissetme: Kendinizi diğerlerinden daha özel ve üstün gördüğünüzü düşünmek.
• • Sürekli Takdir ve Övgü Arzusu: Başkalarından sürekli olarak takdir, övgü ve hayranlık beklemek.
• • Empati Eksikliği: Başkalarının duygusal ihtiyaçlarına veya hislerine yeterince ilgi göstermekte zorlanmak.
• • Kendi Başarılarınızı Abartma: Gerçek başarılarınızı abartarak, diğerlerini etkilemeye veya daha üstün görünmeye çalışmak.
• • Kıskançlık ve Başkalarını Kıskanma: Başkalarının başarılarına veya özelliklerine kıskançlık duymak ve onların üstünlüğünü kabul etmekte güçlük çekmek.
• • Kendine Güvenin Aşırı Olması: Kendine güven duymanın normal ölçülerin üzerinde olduğunu düşünmek.
• • Manipülatif Davranışlar: Başkalarını kendi çıkarlarınıza ulaşmak için manipüle etme eğilimi göstermek.
• • Eleştirilere Karşı Duyarsızlık: Eleştirilere veya geri bildirimlere karşı aşırı duyarlı olmak ve savunmacı tepkiler vermek.

•Duygusal Kontrol: Duygusal olarak başkalarını kontrol etme veya duygusal bağlantılardan kaçınma eğilimi göstermek.

Narsistlik Nasıl Tedavi Edilir?

Narsistik Kişilik Bozukluğu'nun tedavisi, zorlu bir süreç olabilir çünkü narsistik kişilik yapısı, kişinin kendini değiştirmeyi reddetme ve eleştiriye açık olmama eğilimi nedeniyle tedavi edilmesi zor bir bozukluktur. Ancak, narsistik özelliklerden rahatsızlık duyan ve daha sağlıklı bir yaşam sürmek isteyen kişiler için psikoterapi ve terapötik yaklaşımlar yararlı olabilir. Tedavi için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

• • Bireysel Psikoterapi: Uzman bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yürütülen bireysel terapi, bireyin duygusal zorluklarını anlamasına, duygusal düzenleme becerilerini geliştirmesine ve düşünce kalıplarını fark etmesine yardımcı olabilir. Narsistik bireyin empati becerilerini geliştirmesi, eleştirilere daha açık hale gelmesi ve daha esnek bir kişilik yapısı oluşturması hedeflenir.
• • Grup Terapisi: Grup terapisi, bireylerin bir grup içinde kendi duygusal zorluklarını paylaşmasını ve başkalarıyla daha empatik bir bağ kurmasını sağlayabilir. Grup üyeleriyle olan etkileşim, narsistik özelliklerin farkındalığını artırabilir ve daha sağlıklı ilişki becerileri geliştirebilir.
• • Duygu Düzenleme Becerileri Öğretimi: Bireyler, duygularıyla baş etmekte zorluk çekebilirler ve sıklıkla duygusal patlamalara veya duygusal soğukluğa eğilimlidirler. Terapistler, duygusal düzenleme becerilerini öğretmek ve daha sağlıklı duygusal tepkiler geliştirmek için teknikler kullanabilir.
• • Öz-Refleksiyon ve Bilinçlilik: Narsistik bireylerin kendileriyle ilgili daha fazla öz-farkındalık ve öz-refleksiyon geliştirmeleri önemlidir. Kendi düşünce ve davranışlarını daha eleştirel bir gözle incelemek, olumsuz davranış kalıplarını fark etmek ve değiştirmek için gereklidir.
• • İlişki Becerileri Geliştirme: Bireylerin sağlıklı ilişkiler kurma ve sürdürme becerilerini geliştirmesi önemlidir. Empati, anlayış, saygı ve başkalarıyla etkileşimde esneklik kazanma, sağlıklı sosyal etkileşimlerin temelini oluşturur.

Tedavi, narsistik kişilik yapısının temel özelliklerini değiştirmeyi amaçlamaz, ancak kişinin özelliklerinin daha olumlu ve işlevsel şekillerde ifade edilmesine ve yaşamında daha az sorun yaratmasına yardımcı olmayı hedefler.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Olan Birine Nasıl Davranılmalı?

Narsistik Kişilik Bozukluğu olan biriyle etkileşimde bulunmak, bazı zorluklarla karşılaşabileceğiniz bir süreç olabilir. Ancak, doğru yaklaşımlarla, daha sağlıklı ve uyumlu bir iletişim kurabilirsiniz. İşte nasıl davranılması gerektiği konusunda bazı öneriler:

• • Sakin ve Sabırlı Kalın: Narsistik kişilik özellikler gösteren biriyle iletişim kurarken, sabırlı ve sakin olmak önemlidir. Onun egosuna zarar vermek veya onu eleştirmek yerine, anlamaya çalışın ve empati gösterin.
• • Empati Göstermeye Çalışın: Empati göstermek, kişinin duygusal dünyasını anlamak için önemlidir. Onun bakış açısını ve hissettiklerini anlamaya çalışın, böylece kendisini daha iyi ifade edebileceğini ve sizinle daha olumlu bir iletişim kurabileceğini hisseder.
• • Sınır Belirleyin: Narsistik bireyler genellikle başkalarını sömürme veya manipüle etme eğilimindedirler. Kendi sınırlarınızı belirlemek ve onların manipülasyonlarına izin vermemek önemlidir. Sınır koyarak kendinizi koruyun.
• • Kişisel Sorumluluğu Hatırlatın: Bu tarz kişiler, genellikle kendi hatalarını veya sorunlarını kabul etmekte zorlanabilir. Ancak, onu kişisel sorumluluk almaya teşvik ederek veya konuşurken daha yapıcı bir dil kullanarak, kendisini geliştirmesine yardımcı olabilirsiniz.
• • Eleştirileri Yapıcı Şekilde Sunun: Eleştirileri yapıcı bir şekilde sunmak ve olumlu geri bildirimler vermek, narsisizm özellikler gösteren biriyle daha iyi iletişim kurmanıza yardımcı olabilir. Eleştirileri aşağılayıcı bir şekilde yapmak yerine, olumlu değişim için ona rehberlik edin.
• • Kişisel İhtiyaçlarınızı İfade Edin: Narsistik biriyle etkileşimde, kendi ihtiyaçlarınızı göz ardı etmeyin. Kendi duygusal ve fiziksel sınırlarınızı korumak önemlidir ve kendi ihtiyaçlarınızı açık bir şekilde ifade edin.

• Uzman Yardımı Arayın: Eğer ilişkiniz zorlu bir hal almışsa, bir uzmandan yardım almak faydalı olabilir. Bir psikolog veya terapist, daha sağlıklı iletişim becerileri geliştirmenize ve bu tür ilişkilerle başa çıkmak için size rehberlik edebilir.