Asperger Sendromu Nedir?
Adını Avusturyalı çocuk doktoru Hans Asperger ’den alan Asperger Sendromu, Asperger tarafından muayeneye gelen belirli özelliklere sahip çocukları tanımlamak için kullanılan bir tıbbi terimdir. Doktor Asperger, 1944 yılında muayenehanesine gelen çocukları gözlemleyerek sözel iletişimi kısıtlı veya eksik, yaşıtlar ile akran teması kurmakta güçlük çeken ya da hiç kuramayan aynı zamanda fiziksel anlamda sakar olan çocukları Asperger Sendromuna sahip olarak tanımlamıştır. Doktor Asperger’in bu değerlendirmelerinden ve tanılarından yaklaşık 50 yıl sonra ise Asperger Sendromu Hastalıkların ve İlgili Sağlık Sorunlarının Uluslararası İstatiksel Sınıflamasında ve Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Sınıflandırılması’nda Asperger Sendromu olarak tanınmış ve yer almıştır.
Asperger Sendromu, araştırmalara ilk başlanan yıllarda tek başına bir sendrom olarak değerlendirilmiş ve çalışmalar bu yönde yapılmıştır. Ancak zaman içerisinde Asperger Sendromu ile ilgili yapılan araştırmalar sonucunda nörolojik bir bozukluk olarak kabul edilen otizm spektrum bozuklukları grubuna dahil edilmiştir. Bu yüzden Asperger Sendromu için otizmin bir alt grubu olarak gelişimsel bir bozukluk tanımı yapılabilmektedir. Ayrıca Asperger Sendromu her ne kadar otizm spektrum bozukluğu türlerinden biri olsa da günümüzde bazı doktorlar hala Asperger Sendromunu tanı ve teşhis için kullanabilmektedir. Bunun en önemli nedeni ise bilinen diğer otizm spektrum bozukluklarından farklı olarak Asperger Sendromu teşhisi alan çocukta entelektüel ve dil gelişim becerilerine dair herhangi bir gelişim bozukluğunun olmamasıdır. Asperger Sendromu tanısı konmuş çocuklar doğru ve etkili eğitim hayatı, gelişim desteklenmesi ile özel eğitime gerek duymaksızın normal sınıflarda eğitim alabilir, yetişkinlik dönemlerinde de normal bir sosyal hayat ve iş hayatı yaşayabilmektedirler.
Asperger Sendromu tanısı almış çocuklarda en sık görülen temel problemler sosyal beceri anlamında yaşanılan problemler ve tekrarlayıcı katı davranışlar ile düşünce kalıpları şeklinde kendisini gösterebilmektedir. Yapılan araştırmalara göre Asperger Sendromu tanısı alan çocuklarda ilk belirtiler 5-9 yaş aralığında ortaya çıkmaktadır ve gerekli testler, ölçeklendirmeler, değerlendirmeler yapıldıktan sonra teşhis konmaktadır. Genel olarak otizm spektrum bozukluğunda kesin bir tedavi yöntemi bulunmadığı için Asperger Sendromu’nda da kesin bir tedaviden bahsetmek mümkün değil. Ancak çocuğun hayatını etkileyen belirtiler doğrultusunda gerekli desteğin sağlanması çocuğun özellikle sosyal anlamda yaşayacağı problemleri en aza indirgeyerek sağlıklı, başarılı bir sosyal ve iş hayatı yaşamasını sağlamaktadır.
Asperger Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Çocuğunda farklılık olduğunu düşünen anne ve babaların en çok merak ettiği konulardan biri Asperger Sendromu nasıl anlaşılır, belirtileri nelerdir sorusudur. Asperger Sendromu belirtilerine bakıldığında ise çocuktan çocuğa farklı belirtiler ile karşılaşabilmektedir. Ancak genel olarak bakıldığında en çok karşılaşılan belirti Asperger Sendromu’na sahip çocukların sahip oldukları ilgi alanına aşırı bir şekilde odaklanmalarıdır. Öyle ki bu neredeyse bir saplantı haline gelmiştir. Örneğin, bir çocuğun arabalara ilgi göstermesi son derece normaldir. Ancak bu ilgi sonucunda çocuk akranları ile sadece arabalar hakkında konuşuyor ise konuşma tek taraflı bir konuşmaya dönüşmüş ve karşısındakinin konuyu değiştirme çabaları boşa çıkıyor ise burada bir sosyal etkileşimde zorlanma söz konusudur diyebiliriz. Asperger Sendromu teşhisi almış çocukların sosyal iletişim konusunda en çok zorlanmalarının sebebi aslında tam olarak bundan kaynaklanmaktadır.
Asperger Sendromu teşhisi almış çocuklar ayrıca iletişim sırasında mimikleri ve beden dilini de anlamakta zorlandıkları için çözemezler. Bu durum ise iletişimde bulundukları insanların duygularını anlamakta zorlanmalarına neden olmaktadır. Ayrıca diğer otizm spektrum bozukluklarında genel olarak görülen belirtilerden biri olan göz temasından kaçınma da Asperger sendromunun belirtileri arasında yer almaktadır. Asperger Sendromu belirtilerinden bir diğeri ise çocuklarda görülen tekdüze konuşma ve oldukça az sayıda mimiktir. Aynı zamanda bulundukları ortama göre konuşurken seslerini alçaltmaları veya yükseltmeleri gerektiğini de bilemezler.
Yetişkinlerde görülen Asperger Sendromu belirtileri de bulunmaktadır. Bunlar duygusal ve davranışsal belirtiler, iletişim sorunları belirtileri ve diğer belirtiler olarak 3 kategori altında değerlendirilmektedir. Duygusal ve davranışsal belirtiler arasında: her gece yatmadan önce aynı hareketleri yapmak gibi tekrarlayan davranışlar, hüzün, hayal kırıklığı gibi duygusal sorunları yorumlamaları istendiğinde zorlanma, başka bir açıdan bakamadıkları için empati kuramama, abartılı duygusal tepkiler ve duyusal uyaranlara anormal tepkiler yer almaktadır. İletişim sorunları belirtilerine bakıldığında ise sohbet kurmakta zorlanma, ses tonu ayarlamasında güçlük, mimik ve vücut dilini anlamakta zorlanma ve son olarak ise göz teması yoksunluğu bulunur. En sık görülen belirtilerden biri olan sakarlık ve takıntılı olma hali ise diğer belirtiler arasında değerlendirilmektedir.
Asperger Sendromu Tanı ve Tedavi Süreci
Asperger Sendromu ile ilgili birçok bilinmezlik bulunurken hakkında yapılan araştırmalar günümüzde hala devam etmektedir. Ancak yine de özellikle yetişkinlerde Asperger Sendromunu teşhis etmeye yardımcı olarak tek bir test veya özel bir teknik bulunmamaktadır. Anne ve babalar çocukları büyüdükçe akranları ile temas halinde bulundukça, çocuklarının gelişimsel bazı davranışlarını diğer çocuklar ile kıyaslama şansı yakalarlar. Eğer çocukta anne ve babayı rahatsız eden ya da şüpheli buldukları bir durum söz konusu ise en kısa zamanda bir konusunda uzman bir doktor ile görüşülmelidir. Söz konusu belirtilerin Asperger Sendromu olup olmadığının anlaşılması için ise birçok farklı test uygulanmaktadır.
Amerikan Psikiyatri Derneği tarafından 2000 yılında yayınlanmış Ruhsal Bozukluklar Tanı ve İstatistik El Kitabı’na göre Asperger Sendromu tanısı konulabilmesi için gerekli görülen şartlar iki bölüme ayrılmıştır. Buna göre şu maddelerde şartlara göre tanı konulabilmektedir. İlk bölümde şu maddelerden en az ikisine sahip ise:
- Sosyal etkileşimlerde bulunurken bakışı, yüz ifadelerini ve vücut dilini normal bir şekilde kullanmakta zorlanmak.
- Başkaları ile zevkleri, başarıları ya da çıkarları paylaşma konusunda kendiliğinde ortaya çıkan arzunun bulunmaması.
- Akran temasını uygun kişiler ile sağlayamama.
- Çevresindeki insanlara ya da durumlara, sosyal ve duygusal olarak karşılık verememe.
İkinci olarak ise şu maddelerinden en az birine sahip ise:
- Herhangi bir ilgi alanı ile anormal derecede meşgul olmak.
- Tekrarlayan ve kalıplaşmış davranışlar.
- Eşyaların parçaları ile gereksiz yere meşgul olmak.
- Aslında anlamsız olan belirli rutinlere ısrarcı olma durumu.
Asperger Sendromu tanısı konduktan sonra ise tedavi süreci gelişimde sorunların görüldüğü iletişim, sosyal ve duygusal beceriler dikkate alınarak planlanmaktadır. Bu becerilerin gelişimi için herhangi bir ilaç söz konusu değildir. Konusunda uzman bir psikolog veya psikiyatristten konu ile ilgili mutlaka destek alınmalıdır.
Asperger sendromu sınıflandırılması
Asperger Sendromu kendi içerisinde herhangi bir sınıflandırmaya sahip değildir. Çünkü zaten kendisi otizm spektrum bozukluğu grupları arasında yer almaktadır. Ancak belirtilerin şiddetine göre hafif veya şiddetli olarak değerlendirme yapılabilmektedir.
Koru sağlık ekibi olarak sizin için hazırladığımız bu yazımızda Asperger Sendromu ile ilgili en çok merak edilen sorulardan Asperger Sendromu nedir, belirtileri nelerdir sorularının yanı sıra Asperger Sendromu tanı, tedavi süreci ve sınıflandırması konuları hakkında detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Asperger Sendromu ile ilgili daha fazla bilgi alabilmek ya da muayene olabilmek için sitemiz üzerinden randevu alarak konusunda uzman ve deneyimli doktorlarımız ile iletişime geçebilirsiniz.