Çocuklarda Yüksek Ateş

Çocuklarda yüksek ateş anne babaların en çok korktuğu rahatsızlıklardan biridir. Aslında ateşin sık sık vücuda giren bakteri ve virüslere karşı kendini korumak için oluşturduğu normal bir uyarı olduğu bilinmektedir. Ateşin dikkatli şekilde kontrol edilmesi faydalı bir savunma mekanizması oluşturmaktadır. Rektal ateş ölçümlerinde 38,2 C'ye kadar normal değer kabul edilmektedir. Uzmanlar rektal ya da koltuk altı tüm ateş ölçümlerinde cam termometre kullanmayı bırakmışlar ve diğer termometrelere yönelmişlerdir. Bunun başlıca nedeni cam termometrenin steril bölgelerin ateşi ölçülürken kırılması durumunda civanın toksik etkilerinin kişilere zarar vermesidir. Steril bölgeler arasında yer alan koltuk altı ölçümlerinde 37,2 C'ye kadar, kulaktan ölçümlerde 37,8 C'ye kadar ve rektal ölçümlerde 38,2 C'ye kadar değerler normal kabul edilmektedir.

Çocuklarda yüksek ateş olup olmadığının kontrolü yapılır iken ortam sıcaklığına ve çocukların üzerindeki kalın kıyafetlere kesinlikle dikkat edilmelidir. Ortamın fazla sıcak olması ya da yünlü kalın kıyafetler çocukta fazla ateşi varmış gibi bir tablo ortaya çıkarabilmektedir. Koltuk altı ölçümü sırasında ise çocukların cildinin kuru olmasına ve termometrede yer alan derecenin koltuk altına yeterli süre kadar temas etmesine dikkat edilmelidir. Nemli koltuk altından alınan ölçüm yanlış ve düşük sonuç verebilmektedir.

Çocuklarda Yüksek Ateş Neden Olur?

3 gün ya da 5 gün süren kısa süreli ateşin en sık nedenleri arasında; mide bağırsak sistemindeki bozulmalardan kaynaklanan ishal ve kusma ardından oluşan enfeksiyonlar, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, sıklıkla kız çocuklarında görülen idrar yolu enfeksiyonları yer almaktadır. Bunların yanı sıra orta kulak iltihabı, menenjit, zatürre, romatizmal hastalıklar ve malig hastalıklar da çocuklarda yüksek ateş oluşturabilmektedir. Bazen ise aşılardan sonra ya da bebeklerde diş çıkarma döneminde yüksek ateş görüldüğü saptanmıştır.

İnsanlardaki vücut ısısını beyinde yer alan hipotalamus ayarlamaktadır. Hipotalamusun vücut ısısı ayar noktasını bir termostat gibi yükseltmesi durumunda yüksek ateş ortaya çıkmaktadır. Bu sürecin başında birey üşüme duygusu hissetmekte ve kat kat giyinme ihtiyacı hissetmektedir. Bunun yanı sıra vücut üşüdüğünü düşünerek titremeye başlamakta ve immun sistemini devreye sokmaktadır. Bu süreç sonucunda bireyin vücut ısısı yükselmektedir. Normal vücut ısısı değerinin gün içinde sürekli değiştiği gözlemlenmiştir. Bu değer sabah saatlerinde düşük iken akşama doğru yükselmektedir. Normal şartlar altında ise vücut sıcaklığının 36.1 dereceden 37,2 derece arasında değiştiği görülmektedir.

Çocuklarda yüksek ateş görülmesinin pek çok nedeni vardır. Bu nedenler aşağıda ifade edilmiştir.

• Bakteriyel enfeksiyonlar
• Bir virüs çeşidinin yüksek ateşe neden olması
• Difteri
• Asüler boğmaca
• COVID-19
• Tetanoz
• Pnömokok aşısı
• Romatoid artrit
• Asüler boğmaca
• Kötü huylu tümör
• Vücutta ortaya çıkan bazı iltihaplı durumlar
• Kullanılan çeşitli antibiyotikler ve ilaçlar
• Yüksek tansiyon ve nöbet durumları

Bazı vakalarda ise ateşin nedeni tam olarak tespit edilememektedir. Üç haftadan fazla süredir devam eden ateşli hastalar için, doktor bazı testler uygulamakta ve kapsamlı bir değerlendirme yapmaktadır. Tüm bu işlemlerin ardından hastanın ateşinin nedeni belirlenemez ise, tanı nedeni bilinmeyen ateş kapsamına girmektedir.

Çocuklarda Yüksek Ateş Nasıl Önlenir?

Bulaşıcı hastalıklara karşı uygulanan önlemler aynı zamanda çocuklarda yüksek ateş riskini de büyük ölçüde azaltabilmektedir. Bunun için uygulanması gereken önlemlerin başında el yıkamak vardır. Eller sık sık yıkanmalıdır. Aynı zamanda çocuklara; yemekten hemen önce, tuvaleti kullandıktan hemen sonra, kalabalık içinde, hasta birinin yanından ayrıldıktan hemen sonra, hayvanlara dokunduktan ve sevdikten hemen sonra, uzun süreli seyahatlerin ardından ve toplu taşımadan indikten sonra ellerin yıkanması gerektiği anlatılmalıdır. El yıkama işlemi sırasında ellerin hem önü hem de arkası sabun ile iyice fırçalanmalıdır. El yıkama işlemi 20 saniye ile 30 saniye arasında sürmelidir. Eller yıkanırken elde bulunan bilezik ve yüzük gibi aksesuarlar çıkarılmalıdır. Bunun nedeni bu ürünlere temas eden kısımların iyice temizlenebilmesidir.

Çocuklarda yüksek ateş görülmemesi için el yıkama kuralları iyi bilinmeli ve çocuklara anlatılmalıdır. Eller, elle açılıp kapanan bir musluk altında yıkanıyor ise köpüklü halinde iken musluk da köpükle yıkanmalı ve steril olması sağlanmalıdır. Ardından yeniden yıkanan eller ile musluk kapatılmalıdır. El yıkama işlemi tamamlandıktan sonra kesinlikle normal havlu kullanılmamalı, kâğıt havlular tercih edilmelidir. El yıkamada kullanılan sabun ise sıvı olmamalıdır. Sıvı sabunlar içerisinde çok fazla zararlı mikroorganizma bulundurmakta ve bu nedenle ele zarar verebilmektedir. Sabuna ve suya erişim olmayan noktalarda ise el dezenfektanı ile temizlik işlemi yapılmalıdır. Bireyler başkaları ile aynı bardak, çatal, bıçak ve su şişesi gibi eşyaları kullanmaktan kaçınmalı ve çocuklar bu yönde eğitilmelidir.

Çocuklarda Yüksek Ateş Nasıl Düşürülür?

Çocuklarda yüksek ateş sık görülen bir durumdur. Ateş sırasında çocuklar titremekte ve kalın kıyafetler giymeye çalışmaktadır. Giyilen kalın giysiler ve sarılan battaniyeler çocuğun ateşinin daha fazla yükselmesine neden olmaktadır. Bu nedenle bahsedilen uygulamalar yapılmamalıdır. Aksine çocuk 21 derece ile 22 derece arasında bir oda sıcaklığında tutulmalı ve ateşinin düşmesi hedeflenmelidir. Terlemeyi ve soluk alık vermeyi artıran ateş, sıvı kaybına da neden olmaktadır. Bu nedenle diyarede olduğu gibi çocuğa bol miktarda sıvı desteği sağlanmalıdır. Ateşin çok yüksek olduğu durumlarda çocuğa ılık su ile pansuman yapılabilmektedir. Ayrıca çocuklar ılık suya sokularak da ateşi düşürülebilmektedir. Ancak direk soğuk suya sokmak iyi gelmemekte ve homeostazisin bozulmasına neden olmaktadır.

Çocuklarda yüksek ateş sırasında anne ve babaların sıklıkla yaptığı uygulamalardan biri de çocuklara hemen aspirin vermektir. Ateş düşürücü olarak aspirinin çocuklarda kullanılması uzmanlar tarafından önerilmemektedir. Çok yüksek ateşte ya da aşırı düşük ateşte çocukları doktora götürmek gerekmektedir. Doktor, bazı hastalara ibuprofen ya da asetaminofen ateş düşürücü ilaçları önermektedir. Bu ilaçların kullanımında ilaçların kullanım kılavuzuna göre hareket etmek ve doktorun dediklerine uymak son derece önemlidir. Özellikle ilaçların çok fazla alınmasından kaçınmak gerekmektedir. İlaçların fazla alınması karaciğerin gereksiz yere fazladan çalışmasına neden olmakta ve kalıcı böbrek hasarı meydana gelebilmektedir. Daha ileri boyutlarda ise ölüm görülebilmektedir.

Çocuklarda yüksek ateş durumunda kullanılan ilaçlar, tavsiye edilen dozda alınmasına rağmen çocuğun ateşi yüksek gitmeye devam eder ise çocuğa ilaç vermek derhal bırakılmalı ve hemen bir acil servise başvurulmalıdır. Doktorun kapsamlı muayenesinin ardından zatürre ya da boğaz ağrısı gibi bir bakteriyel enfeksiyon tespit edilir ise antibiyotik tedavisine geçilmektedir. Antibiyotiklerin geneli viral enfeksiyonları tedavi etmemekte yalnızca bunun için özel olarak üretilen birtakım antiviral ilaçlar bulunmaktadır. Doktorun verdiği antiviral ilaçlar kullanılır iken hastanın kendini yormamasına ve bol miktarda sıvı tüketmesine de dikkat edilmelidir. 28 günlük ve daha küçük bebeklerin yüksek ateş tedavisinde ise damar içinden uygulanan intravenöz ilaçlar kullanılmaktadır.

Yüksek Ateş Süresince Evde Bakım Nasıl Yapılır?

Çocuklarda yüksek ateş sırasında hastayı daha rahat ettirmek için yapılması gereken birkaç uygulama bulunmaktadır. Bu uygulamalardan ilki yüksek ateşe sahip bireyin fazla sıvı tüketmesini sağlamaktır. Vücutta aşırı derece sıvı kaybına neden olan yüksek ateş, dehidrasyona neden olmaktadır. Dehidrasyonun ortadan kaldırılabilmesi için kişilerin su, meyve suyu ya da ev suyu içmesi önerilmektedir. İçilen bu sıvılar, vücudun ateş sırasında kaybettiği vitaminlerin ve minerallerin tekrar vücuda kazandırılmasına yardımcı olacaktır. 1 yaştan daha küçük çocuklarda bakım sırasında oral rehidrasyon solüsyonu faydalı olabilmektedir. Oral solüsyonlar çocukların kaybettikleri elektrolitleri geri kazanmasını ve vücut dengesini sağlamaktadır. Ayrıca bakım sırasında hastanın iyice dinlenmesine, gereksiz aktiviteler ile kendini yormamasına, çok kalın giysilerden uzak durmasına, oda sıcaklığının çok yüksek olmamasına ve kalın battaniyeler ile uyumamasına da dikkat edilmelidir.

Çocuklarda Ateşli Havale Nedir?

Çocuklarda yüksek ateş sonrasında ortaya çıkan febril konvulziyon ya da diğer adı ile ateşli havale, sıklıkla 6 ay ile 5 yaş arası çocuklarda görülmektedir. Ateşli havale sırasında ateş genellikle 38 derecenin üzerinde seyretmektedir. Ateşli havale sırasında aileler çok korksa da bu durumun çocuğa zarar vermediği kanıtlanmıştır. Ateşli havale halk arasında saraya yol açması ile bilinse de böyle bir durum söz konusu değildir. Ayrıca bu hastalık sonucu çocuklar ölmemekte ya da sakat kalmamaktadır.

Ateşli havale geçiren çocukta kasılmalar ve sıçramalar oluşabilmekte aynı zamanda gözlerde morarmalar ve bilinç kaybı gibi durumlar gelişebilmektedir. Böyle durumlarda ilk olarak sakin olmak gerekmektedir. Bu durumların tamamı geçicidir ve çocukta kalıcı bir hasar meydana getirmemektedir. Anne babaların bu hastalık sırasında yapması gereken en önemli şey çocuğunun sağa sola çarparak düşüp kendisine zarar vermesini engellemektir. Ateş sırasında çocuk kucağa alınmalı, sırtı anneye dönük ve başı yan olarak tutulmalıdır. Çocukların hava yolu açık tutulmalı ve en kısa sürede acil servise başvurulmalıdır. Havalelerin büyük çoğunluğunun 10 dakika içerisinde yok olduğu görülmektedir.