Çocuklarda Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları
Çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonları kış aylarında daha çok ortaya çıkmaktadır. Enfeksiyonlar da mikrobik hastalıkları oluşturmaktadır. Havanın soğumasıyla birlikte hava kirliliğinin daha çabuk artması, kalabalık ve toplu ortamlarda yaşanması, özellikle de küçük çocukların birbirlerine çok geçirdiği soğuk algınlığının sürekli bulaşmasıyla enfeksiyonlar ortaya çıkmaktadır.
Kış mevsimi geldiğinde çocuklarda boğaz enfeksiyonları, soğuk algınlığı, larenjit ve sinüzite benzer üst solunum yolları enfeksiyonlarının yanında zatürre ve bronşit gibi alt solunum yolları enfeksiyonlarında da artış meydana gelmektedir. Bu tür enfeksiyonlar havaların soğumasıyla birlikte hızlıca yayılmaya başlamaktadır. Bunun sebebi virüslerin cansız ortamlarda bile yaklaşık 2 ila 3 güne kadar canlılıklarını korumalarıdır. Virüslerin bulaşması direkt temasla da damlacık yoluyla da bulaşabilir. Ağzı peçete ile kapamadan hapşırmak, öksürmek hatta yalnız nefes alıp vermeyle bile damlacıklar havada asılı kalmaktadır. Her virüsün boyutu birbirinden farklıdır. Küçük boyutlara sahip virüsler alt solunum yollarına kolayca ulaşabilmektedir.Kış aylarında viral enfeksiyon hastalıklarını yaklaşık dört beş yaşındaki bir çocuk basit bir şekilde geçirebilirken, yeni doğmuş bir bebek bu hastalığı daha ileri seviye bronşit veya zatürre olarak geçirebilmektedir. Çünkü yeni doğmuş bebeklerin bağışıklık sistemi daha gelişmediği için onların dikkatli korunması gerekmektedir.
Bağışıklık problemi ve alerjisi olan hastalarda alt ve üst solunum yolu hastalıkları daha fazla risk altındadır. Alerjisi bulunan çocukların solunum yolları daha fazla tıkanmaktadır ve bu sayede hem bakteriyel hem de viral kolonizasyonlar daha çabuk yerleşmektedir. Çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonları yakından tanımak, antibiyotik ve ilaç kullanımı konusunda hassas olmak, gereksiz ilaç kullanımından kaçınmak, ateş düşürme ve ölçme tekniklerini öğrenmek bu dönemde hem çocuğun hem de ailesi için daha kolay ve bilinçli geçirilmesini sağlamaktadır.
En Sık Görülen Enfeksiyonlar ve Belirtileri
1- Grip
Grip "influenza virüs” adı verilen virüslere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Grip mikropları damlacık yoluyla bulaşmaktadır. Hapşırıkla ve öksürük ile yayılmaktadır. Grip belirtileri virüs çeşidine göre farklılık göstermektedir. Bazı durumlarda seyir biraz daha ağır ilerlemekte ve çocuk kendisini daha da bitkin hissetmektedir.
Belirtileri: Grip virüsünün yol açtığı enfeksiyon sebebiyle çocukta titreme, baş ağrısı, kas ağrıları ve yüksek ateş görülmektedir. Baş ağrısı, çocuğun göz hareketlerine bağlı olarak artış göstermektedir. Vücut ısısı yaklaşık 38.5 derecenin üstünde seyreden ateş üç güne yakın sürebilir. Hatta sekiz güne kadar da uzadığı görülmektedir. Gribe bağlı olarak çocuğun göğüsünde ağrı, mide bulantısı, kusma ve karın ağrısı gibi şikayetlerde ortaya çıkmaktadır.
2- Nezle (Rinit)
Hem nezle hem de soğuk algınlığı adı verilen rinit, çocuklarda üst solunum yollarını hatta daha çok burnu tıkayan bir hastalıktır. Okul çağındaki çocukların senede yaklaşık 4-5 kez bu hastalığa yakalanması normal kabul edilmektedir. Bu hastalığa virüsler neden olmaktadır. Nezle, damlacık yoluyla bulaşmaktadır. Yani hapşırma veya öksürme esnasında ortaya çıkan tükürük damlacıkları sebebiyle meydana gelmektedir. Bu damlacıklar hem bulunduğunuz ortama yayılmakta hem de ellerinize ve eşyalarınızın üzerine bulaşıp, temas edildiği takdirde herkese geçiş yapmaktadır.
Belirtileri: Nezle virüsün vücuda girmesinden yaklaşık bir gün sonra belirtiler ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler burun akıntısı, burun tıkanıklığı, boğazda yanma hissi, sıkça hapşırma, kuru öksürük, baş ve boğaz ağrısı, hafif ateş ve halsizlik olarak sıralanmaktadır. Bunun yanısıra gözlerde yaşarma, yanma ve kızarıklık da görülebilir.
3- Orta Kulak İltihabı (Otit)
Üst solunum yolu rahatsızlıkları ile birlikte, burundaki tıkanıklık ileride kulağı da etkilemektedir. Bu nedenle genellikle orta kulakta iltihap oluşmaktadır. Orta kulak iltihabı ağrı ve ateşe neden olmaktadır. Çocukluk döneminde grip ve nezleden sonra en sık görülen hastalık grubudur. Çocukların üç yaşına kadar üçte ikisi en az bir defa orta kulak iltihabı geçirmektedir. 10 yaşından sonra enfeksiyon riski azalmaktadır. Orta kulak iltihabı geçiren bir çocuğun okula devamsızlığının en önemli nedenlerinden biridir. Orta kulak iltihabının işitme kaybına yol açma tehlikesi olduğu için bu rahatsızlığı oldukça önemsemek gerekir. Daha çok grip ve nezle enfeksiyonları sebebiyle meydana gelen orta kulak iltihabı, kişinin geniz etinin büyük olmasından, östaki borusunun daha kısa olmasından, hatta geniş ve düz olmasından da kaynaklanabilmektedir.
Belirtileri: Otit mikrobun neden olduğu ödem, kulakta sıvı birikimine aynı zamanda ağrıya neden olmaktadır. Kulak içinde ağrıya ve akıntıya sebep olduğu gibi ateşle birlikte geçici işitme kaybınada yol açabilmektedir.
4- Sinüzit
Üst çene kemiği, alın kemiği ve burun çevresindeki kemiklerin içerisindeki hava boşluklarının iltihaba dönüşmesine sinüzit adı verilir. Üç yaşına kadar çocukların yaklaşık yüzde 14’ünün sinüzit geçirdiği bilinmektedir. Çocuklar üst solunum yolu hastalığı geçirip direncinin düşmesiyle bu enfeksiyonlar ağız içindeki havalanmayı sağlayan boşlukların giden kanalcıklarını tıkamaktadır. Burun akıntısı, bademciklerin şişmesi, burun tıkanıklığı, faranjit geçirilmesi sinüslerin havalanmasını engellemektedir. Bu nedenle kapalı olan alanlarda enfeksiyon daha da fazla gelişmektedir.
Belirtileri: Sinüsler bulundukları ortama göre farklı rahatsızlıklara yol açmaktadır. Ancak en temel belirtisi burun kenarlarında, göz üzerinde ve gözlerin altında ağrı hissi oluşturmasıdır. Aynı zamanda baş ağrısına, ses tonunda değişikliğe, öksürüğe, ateşe ve geniz akıntısına yol açmaktadır.
5- Faranjit
Faranjit, kışın en çok görülen enfeksiyonlardan birisidir. Genellikle viral kökenlidir fakat bakteriyel de olabilmektedir. Çocuğun vücudunun direnci soğuk algınlığının üzerinden gelemediğinde ortaya çıkmaktadır.
Belirtileri: Boğaz ağrısı, kuru öksürük, boğazda yanma hissi ve ateş yapmaktadır. Üç günden sonra çocuğun şikayetleri hala devam ediyorsa bir hekime başvurulması gerekmektedir.
6- Akut Faranjit (Tonsilit)
Akut farenjit bademciklerin iltihaplanması demektir ve damlacık yoluyla bulaşmaktadır. Burun akıntısı, öksürük, yüksek ateş ve halsizlik ile başlamaktadır. Şikayetler artarak ilerler ve çocuğun genel durumu bozmaktadır. Doğru ve zamanında tedavi edilmez ise bademciğe bağlı orta kulak iltihabına yol açmaktadır. Bunun yanında bulaşıcı ve bademcikte bulunan mikrop türü olan streptekoklara bağlı olan kalp romatizmasına neden olmaktadır.
Belirtileri: Sıklıkla yüksek ateş, vücudun üşümesi, titremesi, boğaz ağrısı, kulak ağrısı ve yutkunmada zorlanma görülmektedir. Bunların yanında halsizlik, vücutta eklem ağrıları, iştahsızlık, seste değişiklik, mide bulantısı, kusma ve karın ağrısı da eşlik etmektedir.
7- Larenjit
Çocuklarda üst solunum enfeksiyonlarından biriside larenjittir. Halk arasında daha çok kuşpalazı hastalığı olarak bilinmektedir.
Belirtileri: Çocukta aniden ortaya çıkan boğuk ve çatallı öksürük, seste kısıklık ve kalın ses en belirgin belirtisidir.
8- Bronşit
Üst solunum yolu enfeksiyonuna sebep olan ve çocuklarda sıkça görülen bu hastalık virüslerin ana bronşlara yer etmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle basit solunum yolu enfeksiyonu bile olsa bu durum ilerledikçe bronşite dönüşebilmektedir.
Belirtileri: 6-7 yaş ve üzeri çocuklarda koyu balgam, sık solunum ve öksürük nöbetlerine yol açmaktadır. Tanı ise çocuğun röntgen filmi sonucu ortaya çıkmaktadır.
9- Bronşiyolit
Bronşit enfeksiyonu çeşidinden birisi de bronşiyolittir. Genellikle 6 ay ve 2 yaş arası çocuklarda görülmektedir.
Belirtileri: Solunumda daralma ve solunum esnasında hırıltılı ses çıkarılması, öksürüğün giderek artması ve burun tıkanıklığı belirtiler arasındadır.
10- Zatürre (Pnömoni)
Zatürre, akciğerdeki hava keseciklerinin iltihaplı sıvıyla dolmasıdır. Genellikle kalp hastalığı olan, daha önceden akciğer hastalığı geçiren çocuklarda ve erken doğum ile meydana gelen çocuklarda görülmektedir. Virüs ya da bakteri yoluyla bulaşan bir hastalıktır. Pnömoni geçiren bir çocuk ciddi derecede solunum sıkıntısı çekmektedir. Bu hastalığa bakteriler neden olsa da doktor gözetiminde antibiyotik kullanımı gerekmektedir.
Belirtileri: Yüksek ateş, baş ağrısı, öksürük, titreme, halsizlik ve karın ağrısı sıkça görülmektedir.
Çocuklarda Üst Solunum Yolu Hastalıklarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
1- Taze sıkılmış meyve suları, bitki çayları ve bolca sıvı tüketilmesi gerekmektedir.
2- Çocuğun gün içinde ılık banyo yaptırılarak rahatlatılması önerilmektedir.
3- İştahı olmayan çocuğun yemek yemesi için zorlanmaması tavsiye edilmektedir.
4- Çocuğun olduğu ortam mümkün olduğunca havalandırılmalıdır. Ortam serin tutulmalıdır ve açık havada çocuğa kısa yürüyüşler yaptırılmalıdır. Yapılan uygulamalar iyileşme süreci hızlandıracaktır.
5- Hasta olan çocuk okula gönderilmemeli evde gözetim altında tutulmalıdır.
6- Çocuğun bulunduğu evde sigara içilmemelidir. Ebeveynler çocuğun bulunmadığı ortamda içse bile üzerine sinen sigara koku çocuğu rahatsız edecektir.
7- Viral enfeksiyon geçiren çocuklar yaklaşık bir hafta içerisinde iyileşmeye başlayacaktır. İyileşme söz konusu değilse mutlaka bir hekime başvurulmalıdır.