Boyun Fıtığı İle Nasıl Baş Edelim?

Boyun Fıtığı İle Nasıl Baş Edelim?

Boyun fıtığı, özellikle bilgisayar kökenli ve masa başı işlerinin arttığı günümüzde önemli bir sorun haline gelmiştir. Boyun fıtığı ameliyatlarının daha hassas ve riskli oluşu nedeniyle de hastaların karar verme süreçleri de uzadığı için kronikleşerek hayat kalitesini düşüren bir sorundur.

Boyun Omurgası, Omuriliği ve Sinirleri Neden Önemlidir?

Boyun omurgasında 7 adet omur kemiği bulunur. Kemiklerin arasında disk dediğimiz eklemler vardır. Boyun omurgası, kafamızın ağırlığını taşır, boyun hareketleri yapmamızı sağlar ve beyin sapından sonra başlayan omuriliğin ilk ve en önemli bölümünü içerir. Ayrıca beyine, beyin sapına ve beyinciğe giden ana şah damarlar boyun omurgası içinden geçerler. Omurların arka kollarının arasındaki kemik kanalının içinden omurilik ve sinirler geçer. Boyun omuriliği, omurilik soğanı da denilen ve dolaşım solunum merkezleri gibi hayati fonksiyonları içeren beyin sapına çok yakındır. Bu nedenle boynun üst bölümündeki hasarlanmalar ve fıtıklar hayati tehlike oluşturabilirler. Boynun diğer bölümlerindeki fıtıklar da yerine göre kol-bacak felçleri gibi aktif hayatla bağdaşmayan fonksiyon kayıplarına yol açabilirler. Özetle boyun omurgası, omuriliği ve sinirleri tüm omuriliğin en hassas bölümüdür. 

Boyun Fıtığı Nedir?

Boyun omurgasındaki omur kemikleri arasındaki diskin aşınması, bozulması, çatlaması sonrası diskin merkezindeki “nucleus pulposus” denilen daha yumuşak jelatinimsi bir özün disk dışına taşmasına fıtıklaşma denir. Taşan doku parçaları omuriliğe ve sinirlere bası yaparak boyun fıtığı şikayetlerine sebep olurlar.

Boyun Fıtığı Neden Olur?

Boyuna yük binmesine sebep olan ağır kaldırmalar, ani ters hareketler, zorlanmalar, düşme, çarpma, trafik kazası, yüksekten atlama gibi travmalar, aşırı kilo, uzun yıllar masa başı işi yapmak gibi durumlarda boyun eklemlerindeki diskler aşınır ve yıpranmaya uğrar. Yanısıra, insanın doğal yaşlanması bile boyun omurgasının aşınması ve fıtığa eğilimin artması için yeterlidir. Ailesinde boyun fıtığı olan bireylerde de boyun fıtığı görülme olasılığı artar. 

Boyun Fıtığı Hangi Yaşlarda Daha Sık Görülür?

Boyun fıtığı 30-50 yaş arasında daha sık görülür. Kadınlarda erkeklere göre bir kat daha fazladır.

Boyun Fıtığı Boynun Neresinde Daha Çok Gelişir?

Boyunda 7 kemik ve kemikler arasında da disk denilen yumuşak eklemlerin olduğunu söylemiştik. Boyun fıtığı boynun en çok 5.-6. Kemikleri arasından gelişir. Çünkü bu eklem boynun en hareketli bölümüdür. İkinci sıklıkla da boynun 6.-7. Kemikleri arasından fıtık gelişimi olur.  

Boyun Fıtığında Hangi Belirtiler Ortaya Çıkar?

Boyun fıtığının en sık izlenen belirtisi boyun ağrısıdır. Boyun ağrısı, sadece boyunda olabileceği gibi, omuzlara, kollara, boyun köküne, kürek kemiğine, kafaya ve sırta da yayılabilir. Beraberinde kollarda kuvvet kaybı, kavrama güçlüğü, uyuşma, karıncalanma, keçeleşme gelişebilir. Fıtığın uzun süre omurilik ve sinirlere bastığı durumlarda da kollarda incelme ve kaslarda erime ortaya çıkabilir.   

Boyun Fıtığı Nasıl Teşhis Edilir?

Boyun ağrınızın boyun fıtığından kaynaklanıp kaynaklanmadığını netleştirmek en önemli aşamadır. Çünkü boyun ağrısının, kas spazmı, tansiyon yüksekliği, beyin sapı ve omurilik tümörleri, yutak borusu enfeksiyonları gibi başka sebepleri de olabilir. Bu nedenle, bir beyin ve sinir cerrahisi uzmanının muayenesi ve değerlendirmesi şarttır. Nörolojik muayenede kollarda kuvvet kaybı, duyu kaybı, refleks kaybı ve kas incelmesi tespit edilmişse ileri tetkik yapılabilir. Boyun omurgasının radyolojik değerlendirmesinde MRI, altın standarttır. Bazen koldaki sinir hasarının değerlendirilmesi için EMG dediğimiz elektrofizyolojik sinir ölçümü de yapılabilir.

Boyun Fıtığında Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Boyun ağrılarının çoğu zorlanma, uzun süre aynı pozisyonda kalma, kötü uyku pozisyonu ve yorgunluk ile ortaya çıkan kas spazmı kaynaklı ağrılardır. Bu tipteki ağrılar sıklıkla boyunda lokalizedir ve yayılım göstermezler. Sertleşmiş kas dokunmakla ele gelir. Bu tip kas kaynaklı ağrılarda dinlenmek, ilaç tedavisi kullanmak, yeni başlangıçlı ağrılarda hafif ılık masajlar yapmak yeterli olabilir. Günlük hayatı engelleyen şiddetli spazmlarda daha ileri fizik tedavi metodları, uzmanı tarafından size önerilebilir. Ağrı ile birlikte kollarda kuvvet, refleks, duyu kaybı olan durumlarda, radyolojik olarak da ağır düzeyde fıtık tespit edilmişse cerrahi seçenekler ön plana çıkar.

Boyun Fıtığı Ameliyatları Acil midir?

Boyun omuriliği ve sinirlerinin oldukça hassas olduğundan ve önemli fonksiyonlarımızı yönettiğinden bahsetmiştir. Bu endenle boyun fıtığı tespit edildiğinde beyin cerrahları daha hassas kararlar verirler. Amaç gecikerek kalıcı sinir ve fonksiyon kayıplarının oluşumunu önlemektir. Ameliyatlar, klinik durumun ve fıtığın ciddiyetine göre planlanarak yapılabilir. Ancak bazen, fıtığınızın boyutu ve klinik bulguların şiddetine göre doktorunuz zaman kaybetmemek için tüm tedavi basamaklarını  atlayarak direkt ve acilen ameliyat diyebilir. Bu kararın sizin ve sinir sisteminizin yararına olduğunu doktorunuzla iyice konuşmalısınız.

Boyun Fıtığı Ameliyatları Nelerdir?

Boyun fıtığı ameliyatları, fıtıklaşmanın yeri ve derecesine göre boynun önünden veya arkasından yapılır. Boynun ön tarafından mikrocerrahi ile yapılan ameliyatlar en sık ve en başarılı sonuç veren yöntemlerdir. Fıtığın çıkarımı sonrası oluşan boşluğa, vücuda uyumlu karbon alaşımlarından yapılan kafes sistemleri veya yapay disk dediğimiz protez uygulamaları yapılabilir. Bu ameliyatların cerrahi mikroskop altında ve mikrocerrahi yöntemlerle yapılması oluşabilecek omurilik, sinir ve damar yaralanmalarını en aza indirmektedir. Bazı seçilmiş vakalarda boynun arka tarafından da fıtık çıkarımı yapılsa da sayıları ve uygulandığı vakalar daha azdır. Boynun arka tarafından uygulamalar fıtık ile birlikte kanal darlığı olan hastalarda daha uygundur.

Boyun Fıtığı Ameliyatları Neden Daha Zordur?

Boyun fıtığı ameliyatları, genellikle boynun ön tarafından yapılır. Boynun arka tarafından boyun omurga ve omuriliğine ulaşmak daha kolay olsa da, ancak fıtığın kısıtlı bir bölümüne ulaşılabilir ve tümü çıkarılamaz. Boynun arka tarafından yapılan ameliyatlar fıtığın tümünün temizlenmesinden ziyade boyun omurga kanalının darlığına yönelik laminektomi ve/veya laminoplasti cerrahi yöntemleridir.

Boynun ön tarafı, hassas pek çok anatomik yapıyı birarada bulundurur. Bunların arasında boyun şah damarları, boyun ana toplar damarı, ses teli, nefes borusu, yemek borusu, tiroid bezi, akciğerin tepesi sayılabilir. Bütün bu dokular arasında ince bir koridordan ilerlenerek boyun omurgasının önüne ulaşılır. Cerrah boynun bu önemli dokularına aşina değilse, zedelenmeler olabilir; bu da ameliyat esnasında veya sonrasında ses kısıklığı, akciğer sönmesi, kanama, beyine giden kan akımının azalması ve inme geçirme, nefes alamama, tiroid bezinin hasarlanması, yemek ve soluk borusu arası fistüller gibi dramatik komplikasyonlara yol açar.

Boyun omurgasına, boynun ön tarafından ulaşımın zor oluşundan dolayı, boyun fıtığı ameliyatları bel fıtığı ameliyatlarına oranla daha az sıklıkta ve mikrocerrahi açısından daha donanımlı merkezlerde yapılır. İyi bir mikrocerrahi teknikle yapılmayan ameliyatlarda boyun omuriliği ve sinirleri hasarlanırsa, kol ve bacaklarda felç gelişimi, solunum güçlüğü gibi ağır sorunlar ortaya çıkabilir. Hasta, yoğun bakımda kalabilir.
 
Boyun fıtığı ameliyatlarının bir başka zorluğu ise çok hareketli bir vücut bölgesi olması nedeniyle ameliyatta takılan materyallerin kaynaşma zorluğudur. Boyun fıtığı çıkarıldıktan sonra disk mesafesine konulan kafes veya protez sistemlerinde gerekli hesaplamalar dikkatle yapılmazsa ve uygun materyaller kullanılmazsa, takılan sistemler ameliyattan sonra kayabilir, yerinden çıkabilir. Bu esnada da yemek borusuna basarak şiddetli yutma güçlüğü, soluk borusuna basarak nefes alma zorluğu ve ses kısıklığı gelişebilir. Şah damarı yaralanmaları olabilir.  Ameliyattan sonra da takiplerin yakın ve titiz yapılması önemlidir.

Boyun Fıtığı Ameliyatlarından Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?

Boyun fıtığı ameliyatından sonra hastanın ağrıları hemen geçer. Sadece ameliyat yerinde ağrı hissedebilir. Kuvvet kayıplarının da süreye bağlı olarak en kısa sürede düzelmesi beklenir. Uzun süredir kuvvet kaybı olan ihmal edilmiş vakalarda kuvvet kaybının ve uyuşukluğun düzelmesi 6 ay-1 yılı da bulabilir ve bu esnada fizik tedavi uygulanması gerekebilir. O nedenle özellikle uyuşma ve kuvvet kaybı birlikte ise ve doktorunun ameliya olmanızı ısrarla söylüyorsa kalıcı hasar olmaması için zaman kaybetmemeniz gereklidir. Hastalar 1-2 gün içinde hastaneden taburcu olur ve günlük yaşamına başlar.  Bu esnada genellikle boyunluk kullanmak gerekir. Ağır kaldırmaktan kaçınarak tüm yaşam aktivitelerine yavaş yavaş başlanır. Ameliyat sonrası içerideki dokunun iyileşmesi ve konan materyalin kaynaşması için 1-2 aylık süre gereklidir. Bu süreç içinde boynu zorlayıcı sporlardan kaçınarak düz yürüyüşler ve izometrik egzersizler yapmak yeterlidir. Yüzme ve daha ileri sporlar için doktorunuzla görüşmelisiniz. Ameliyat öncesi kilo alımı olan hastalar ameliyatın iyileşme periyodu sonrası kilo verme programlarına başlamalıdır. Durağan ve masa başı işlerde çalışan ameliyat hastalarının da doktorunuzun önereceği ergonomik uyarıları iş yerinde ve sosyal yaşamlarında hayata geçirmeleri gerekir.