Anafilaksi Nedir? Tüm Detaylar
Alerjik bir bünyeye sahip olanların en çok merak ettiği soruların başında anafilaksi nedir sorusu gelmektedir. Çünkü alerjik bünyeye sahip olan kişilerde ciddi alerjik durumların oluşmasıyla birlikte alerjiye neden olan maddeye maruz kaldıktan sonra anafilaksi adı verilen durum ortaya çıkabilmektedir. Anafilaksi oluşumunda anında uygun müdahale edilmemesi durumu, kişinin hayatını tehdit edici boyutlara ulaştırabileceği için de oldukça merak konusudur. Yazımızda ise anafilaksi nedir başta olmak üzere anafilaksi hakkında en çok merak edilen sorular hakkında detaylı bilgiler vermeye çalışacağız.
Anafilaksiyi daha iyi anlayabilmek için öncelikle alerji nedir sorusuna cevap vermek gerekir. Alerji en basit tanımı ile vücudumuzda bulunan antikorların, aslında başkaları için herhangi bir tehlikesi bulunmayan bazı maddeleri tehlikeli olarak algılaması üzerine savaş açması ve vücudun reaksiyon göstermesi olarak tanımlanabilir. Alerjik bünyeye sahip olan kişiler çeşitli besin maddelerine, toza, solunum yolu ile alınan bazı maddelere, polenlere, akarlara ya da bazı hayvan cinslerinin tüyüne karşı alerjik reaksiyon geliştirebilirler. Alerji her cinsiyette ya da her yaş grubunda görülebilen bir durumdur. Çoğu zaman alerji oluşumunun genetik olduğu düşünülse de çevresel risk faktörleri de kişinin alerjik reaksiyona girmesine neden olabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre son zamanlarda alerji sahibi olan kişi sayısında artış gözlenmektedir. Bunun en önemli nedeninin ise çevre kirliliği başta olmak üzere sigara kullanımı olduğu düşünülmektedir.
Vücudun tehlikeli olarak algıladığı maddelere karşı meydana gelen reaksiyonlar kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Alerji belirtileri olarak da tanımlanan bu reaksiyonların ayrıca şiddeti de farklılık gösterebilmektedir. Anafilaksi ise alerjik bünyelerde oldukça sık karşılaşılan ve alerji sonucunda vücudun reaksiyona girmesi ile yüksek şiddette yaşanan belirtilerden dolayı oluşan oldukça ciddi ve acil bir tıbbi durumdur. Vücut alerjik reaksiyona neden olan madde ile temas etmesi halinde anafilaksi durumu söz konusu olursa vücut oldukça hızlı bir şekilde reaksiyona girer ve belirtiler yine hızlı bir şekilde vücutta yayılarak vücutta bulunan birçok sistemi etkisi altına alır. Anafilaksi reaksiyonları görülmeye başladığı anda acil ve uygun tedavinin sağlanması oluşabilecek hayati tehlikeyi önlemek açısından son derece önemlidir.
Anafilaksi kimlerde görülür?
Anafilaksinin oldukça ani gelişen ve oluşan reaksiyonlar sonucunda kişinin hayatını tehdit edebilecek boyutlara gelebilen bir durum olması anafilaksi kimlerde görülür sorusunun merak edilmesine yol açmaktadır. Anafilaksi, kişide alerji durumu olmasına bağlı olarak gelişen bir durumdur. Bu yüzden genellikle her cinsiyette ve her yaş grubunda alerjene maruz kalınması sonucunda anafilaksi durumu söz konusu olabilir. Ayrıca sadece alerjik bünyelerin değil alerjik olmayanlarda da anafilaksi görülme riski bulunmaktadır. Alerjik bünyelerde anafilaksi görülme oranı çok daha yüksektir. Çünkü alerjisi olan bir bireyin alerjen maddeye karşı reaksiyon oluşturma ihtimali çok daha yüksektir. Ancak daha önce hiçbir alerji öyküsü olmayan herhangi bir maddeye karşı alerjisi olmadığı bilinen kişilerde de anafilaksi görülebilir. Kişi alerjik bir bünyeye sahip değildir ama örneğin kullandığı bir ilaca karşı vücut reaksiyona girerek anafilaksi durumuna neden olabilir. Bu durum özellikle ilaç enjeksiyonlarında görülebilmektedir. Hatta bu yüzden aslında her ilaç enjeksiyonun herhangi bir reaksiyon durumunda acilen müdahale edilebilecek bir ortamda gerçekleştirilmesi tavsiye edilmektedir.
Ayrıca anafilaksi durumu oluşan kişiler ile yapılan araştırmalara göre en sık görülen tetikleyici faktörler arasında çeşitli ilaçlar, böcek sokmaları ve gıda maddeleri yer almaktadır. Son yıllarda en sık karşılaşılan neden ise gıda alerjisi olduğu gözlenmiştir. Özellikle süt ve süt ürünleri, balık, kabuklu deniz ürünleri ve fıstık alerjik bünyelerde tüketilmesi halinde ani anafilaksi gelişimine neden olabilecek besinler arasında yer almaktadır. Anafilaksi görülmesine neden olabilecek diğer risk faktörleri araştırmalarında her ne kadar belirli maddeler ön plana çıksa da aslında tam anlamıyla etkili faktörleri belirlenememiştir. Bu yüzden alerjik bir bünyeye sahip olan kişiler, anafilaksi görülmesi riskine karşı dikkatli olmalıdırlar. Özellikle de daha önce yaşanmış bir anafilaksi söz konusu ise görülebilecek reaksiyonlar çok daha şiddetli olabilmektedir. Bu yüzden bu kişilerin daha dikkatli olması gerekmektedir.
Anafilaksi nasıl teşhis edilir?
Anafilaksi ani gelişen bir durum olduğu için gözlemlenen klinik belirtilere göre teşhis edilir. Teşhis konurken herhangi bir teste veya görüntülemeye ihtiyaç duyulmaz. Söz konusu anafilaksi belirtileri ise kişi alerjik maddeye maruz kaldığı anda belirgin bir şekilde ortaya çıkmaya başlar. Orta şiddetli alerjilerde ise bu süre 1-2 saati bulabilir. Bu 1-2 saatlik süreçte görülen belirtiler erken dönem belirtileri arasında yer alır. Erken dönem belirtilerini ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Öksürük,
- Nefes darlığı,
- Göğüs bölgesinde sıkışma hissi,
- Karın ağrısı
- Bulantı ve kusma,
- İshal,
- Yutkunurken zorlanma,
- Konuşurken dil dolanması,
- Sersemleme,
- Kaşıntı,
Erken dönem belirtileri olarak gözlemlenen bu belirtiler müdahale edilmemesi halinde şiddetini arttıracaktır. Gerekli tedavi sağlanmadığı takdirde görülebilecek şiddetli belirtileri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Bilinç kaybı,
- Halsizlik,
- Tansiyon düşüklüğü,
- Solunum yollarında tıkanma,
- Düzensiz kalp ritmi,
- Hızlı nabız,
- Ciltte kaşıntılı lezyon oluşumu,
- Yüz ve göz bölgesi başta olmak üzere vücudun farklı bölgelerinde yoğun ödem oluşmasına bağlı olarak görülen şişlikler,
- Solunum sisteminin fonksiyonlarını kaybetmesi,
- Nefes alıp verirken hırıltı oluşması,
- Şok,
- Kalbin durması,
Belirtilerden de anlaşılacağı üzere anafilaksi erken dönem belirtileri görüldüğü anda müdahale edilmelidir. Vakaların çoğunda meydana gelen ölümler, genellikle erken dönem belirtileri başladıktan sonra 1-2 saat içerisinde gerçekleşmektedir. Bu yüzden özellikle ilk 1-2 saat içerisinde teşhis konarak gerekli acil müdahalenin yapılması hayati önem taşımaktadır.
Anafilaksi durumunda ne yapılır?
Maruz kalınan alerjen maddenin şiddetine veya maruz kalma süresine göre anafilaksi farklı şiddetlerde görülebilir. Ancak anafilaksinin belirtileri ya da şiddeti ne olursa olsun acil tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Bu yüzden anafilaksi doktorlar ve hastaneler tarafından tıbbi acil durum olarak kabul edilmektedir. Anafilaksi durumunda öncelikle kişide reaksiyona yol açan maddenin tespit edilmesi mümkün ise kişi hemen o ortamdan uzaklaştırılmalıdır ve acil olarak hastaneye götürülmeli veyahut acil yardım numaralarından destek istenmelidir. Anafilaksi görülen kişide meydana gelebilecek bayılma veya bilinç kaybına karşı kişi arkasına yaslanabileceği veya uzanabileceği bir alana alınmalıdır. Kişinin bilinci açık ise daha önce böyle bir durum ile karşılaşıp karşılaşmadığı ve nelere alerjisi olduğu öğrenilmelidir. Bu süreçte ayrıca hastanın kullandığı herhangi bir alerji ilacı bulunuyor ise bu ilaçları kullanması sağlanmalıdır ve her ne olursa olsun acil tıbbı destek sağlanana kadar anafilaksi geçiren kişi yalnız bırakılmamalıdır.
Koru sağlık ekibi olarak sizin için hazırladığımız bu yazımızda anafilaksi ile ilgili en çok merak edilen sorulardan olan anafilaksi nedir, kimlerde görülür, nasıl teşhis edilir ve anafilaksi durumunda ne yapılır soruları hakkında detaylı cevaplar vermeye çalıştık. Anafilaksi ile ilgili daha fazla bilgi almak ya da muayene olmak için sitemiz üzerinden randevu alarak konusunda uzman ve deneyimli doktorlarımız ile iletişime geçebilirsiniz.