Bipolar bozukluğu nedir? İki uçlu duygu durum bozukluğu veya manik depresif olarak adlandırılan bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığa sahip olan kişilerde sosyal aktiviteleri tamamlayamama, etkinliklere katılamama ve duygu durumlarında ani değişiklikler yaşanır. Bipolar bozukluk hastalığı genelde 20'li yaşların başında ortaya çıkan bir psikolojik rahatsızlıktır. Yaşam boyunca süren bu hastalık 15-24 yaş arası gençlerde görülmektedir. Kadın veya erkeklerde aynı sıklıkla görüldüğüne dair bilgiler bulunmaktadır. Sosyal hayatta yaşanan problemler sebebiyle kişiler içlerine kapanarak daha fazla duygu durum değişikliği yaşamaktadırlar. Hastalık tanısı koyulduktan sonra hastaların kontrol altında tutulması ve gereken zamanda tedaviye başlanması için bu konuda bilgi sahibi olunması önemlidir. Kriz anlarında erken müdahale çabuk iyileşmeyi sağlar.
Bipolar Bozukluğu Seyri Nedir ?
İki farklı seyirde kendini gösterebilir. Bunlara Bipolar I bozukluğu ve Bipolar II bozukluğu olarak tanımlama yapılmaktadır. Bipolar I bozukluğu; hastaların mani ve depresyonlarının çok belirgin olarak yaşandığı bir seyirdir. Bipolar II bozukluğu; hastalarda depresyon görülmesine rağmen mani ve hipomani daha az belirgin olmaktadır. Genel olarak hastalığın durumunu ve seyrini etkileyen şey depresyonların sıklığıdır. Mani atakları birçok hastada depresyona göre daha az belirgin olarak yaşanabilmektedir.
Hastalığın seyri değişkenlik gösterse de hastanın başka hastalıklarının bulunması, yaşı ve yaşadıkları da bipolar bozukluğu etkileyen faktörler arasında bulunmaktadır. Her hastanın hastalık seyri farklı olmaktadır. İntihar konusunda düşüncelerini belli eden hastalarla uygun bir dille konuşulması ve aynı zamanda doktoruyla görüştürülmesi önemli ve ihmal edilmemesi gereken bir konudur. Bipolar bozukluk sahibi hastaların çoğunluğu hayatları boyunca en az bir defa intihar teşebbüsünde bulunabilmektedir. Belirtilerin izlenmesi ve hasta yakınlarının yaşanacaklar konusunda bilgili olması alınacak önlemleri ve tedbirleri etkileyen bir konudur.
Bipolar Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?
Bipolar bozukluk nedir ve belirtileri nelerdir; belirtileri bir veya birkaç tane olabilmektedir. Kişinin yapısı ve hastalığın durumuna göre belirtiler farklı olabilmektedir. Ailesi ve çevresinde bulunan kişilerin hastalık konusunda bilinçlendirilmesi ve yapılması gerekenleri bilmeleri önemlidir. Hastanın da bu bilinçte olması ve çevresindekileri bu konuda bilgilendirmesi gerekmektedir. Bipolar bozukluğa sahip hastalarda görülen genel belirtiler arasında;
- Hastanın hızlı bir şekilde konuşması,
- Halüsinasyon görme durumu,
- Para harcamanın artması,
- Alkol ve uyuşturucu kullanmaya meyilli olması,
- Çok fazla huzursuzluk yaşanması ve bunun hareketlere yansıması,
- Hastanın yaşadıkları karşısında çok sabırsız davranışlar sergilemesi,
- Hastanın çevreyi rahatsız edecek davranışlarda bulunması,
- Hastanın kafasının çok karışık olduğu ve birçok düşüncesinin olduğunu belirtmesi,
- Normale göre daha yaratıcı faaliyetler içine girme isteği sayılabilir.
Ama genel belirtilerin dışında belirtiler iki farklı döneme göre incelenir. Mani dönemi ve depresif dönem olarak belirtiler hastalarda değişiklik gösterir.
Mani Döneminde Hastalık Belirtileri
Olaylar karşısında aşırı özgüvenli davranma, aşırı neşeli olmak, hastalarda hareketliliğin uç noktalarda yaşanması, normal uyku düzeninin bozulması ve uykuya daha az ihtiyaç duyulması, cinsel dürtülerde normale oranla daha fazla artış hissedilmesi, bir işle uğraşıldığı sırada konsantrasyonda güçlük meydana gelmesi ve yaşanan olayların merkezine kendini koyarak benmerkezci bir tavır sergilemeye başlaması sayılmaktadır.
Depresif Dönemin Hastalık Belirtileri
Hastanın kendini çok yorgun hissetmesi, uyku düzenin değişmesi ve çok fazla uyuma isteği olması, hastanın kendini umutsuz hissetmesi, yemek yemek istenmemesi, cinsel dürtülerin çok azalması, hastanın hayal gördüğünü söylemesi, normal hayatta yapması gereken işleri yapamama, herkesten ve her şeyden kuşku duymak, hastanın intihara meyilli davranışlar sergilemesi, hastanın kendini yaşadığı tüm olayların sebebi olarak görmesi ve suçluluk duygusunun baskın olması sayılmaktadır.
Bunların dışında karma dönem olarak adlandırılan bir dönem de olmaktadır. Karma dönemde hasta çok iyi hissederken bir anda öfke krizine girebilmektedir. Tüm belirtilerin algılanması için hasta yakınlarının bu konuda bilgili olması gerekir. Ancak bu şekilde hastaya müdahale şansı artmaktadır.
Bipolar Bozukluk Nasıl Anlaşılır?
Bipolar bozukluk nedir ve nasıl anlaşılır? Farklı belirtileri bulunan ve dönemsel olarak belirtilerin değiştiği bir rahatsızlıktır. Bipolar bozukluk nedir, tanısını koymak için sadece belirtileri değerlendirmek yeterli değildir. Genelde bipolar bozukluk farklı rahatsızlıklarla karıştırılabilmektedir. Böyle bir durumla ilgili şüpheleriniz varsa bir psikiyatrist tarafından gerekli değerlendirilmelerin yapılması ve tanı koymak için araştırmaların tamamlanması gerekir. Psikiyatristin tanı koymasının ardından tedavi yöntemi belirlenerek hayatın normal seyrinde devam etmesi için önlemler alınabilmektedir.
Hastalar mani, depresif ve karma dönemler haricinde hayatlarına normal olarak devam edebilirler. Bu durumların hastalık teşhisi koyulduktan sonra takibi önemli olmaktadır. Hastalığın genetik olma durumu çok az hastada rastlanmış olan bir bulgudur. Ama genetik olma ihtimali de değerlendirilmesi gereken bir konudur. Dünya çapında yapılan araştırmalarda erkek veya kadın olmanın hastalığa bir etkisi olmadığı görülmüştür. Genel yaş ortalamasının 20-25 yaş olduğu bilinmektedir. Yaşanan stres ve ani travmaların hastalığın ortaya çıkışına katkısı olabileceği düşünülmektedir. Hastalarda teşhis koyulduktan sonra stres ve travmaların belirtilerin artmasını sağladığı tespit edilmiştir.
Bipolar Bozukluğun Mevsim Geçişlerinde Etkisi
Mevsimsel değişiklikler ruh halini etkileyen süreçler oluşturması sebebiyle psikolojik rahatsızlıklarda da ciddi etkileri gözlenmektedir. Bipolar bozukluk yaşayan kişilerde yaz ve ilk bahar mevsimlerinde umutlu, enerjik ve neşeli bir ruh hali oluşur. Kış ve son bahar mevsiminde ise hastalar yorgun, umutsuz ve agresif hissetmektedir. Hastaların tanısı konmuş teşhisleri varsa bu aylarda çevresindeki kişilerin hasta davranışlarını yakından incelemeleri önemlidir. Aileler, iş hayatı veya sosyal ortamlardaki tanıdıkların bu konuda bilgi sahibi olması ve hastalığın gizlenmemesi önemli bir konudur.
İlkbahar ve yaz döneminden sonra mevsim geçişleri sırasında hastaların duygu durumlarında ani değişimler, öfke patlamaları, saldırgan davranışlar, tepkisel davranışların artması, daha fazla para harcama isteği, intihara meyil daha yoğun olarak görülmektedir. Tüm mevsim geçişlerinde hastalarda gözlenen belirtilerin riskli bir durum oluşturmaması ve hastanın kendine zarar vermemesi için dikkatle izlenmesi gerekir. Özellikle bu dönemlerde hastaların kendilerine ve yakın çevrelerine istemeden zarar verdikleri gözlenmektedir. Bu durumlarda hastanın doktoruyla beklenmeden en kısa zamanda iletişime geçilmesi önem taşımaktadır.
Bipolar Bozukluk Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bipolar bozukluk tanısı konulmuş olan hastalarda ilaç tedavisine başlanır. Bu sayede süreçlerin daha hafif atlatılması sağlanmaktadır. Hastalık teşhis edildikten sonra ilk on yıl boyunca toplam dört defa atak dönemi yaşandığı tespit edilmiştir. Bu değer ortalama bir hasta baz alınarak hesaplanmıştır. Hastalığın seyri bazı kişilerde daha ağır veya hızlı olarak gelişebilmektedir. İlk on yılın sonunda hastalarda görülen atak sayısı ortalama olarak bir veya iki yılda bir olarak tespit edilmiştir. Bipolar bozukluk nedir ve tedavi yöntemleri nelerdir denildiğinde ilaçla tedavi yönteminin önemli olduğu bilinmektedir. Eğer ilaçla tedavi düzgün bir şekilde sağlanmazsa bipolar bozukluk hastalarda mani dönemi süresi birkaç ay, depresyon dönemi süresi ise altı ay civarı olarak sürmektedir.
Bipolar bozukluk tedavisi dönemlerinden sonra hastaların duygu durumlarının normale döndüğü ve hayatlarına devam edebildikleri gözlenmektedir. Bu hastalık herkese göre değiştiği için bazılarında daha yoğun bunalım dönemleri yaşanabilmektedir. Hastanın bireysel olarak incelenmesi ve tanı koyulduktan sonra doktorla beraber alınan kararlar neticesinde tedaviye başlanması gerekir. Tedavi aksatılmadan devam edilirse sonuç alınabilme ihtimali bulunmaktadır. Duyguların anlık olarak değiştiği bu hastalıkta, tanısı koyulmuş olan kişilerde hastalığın ilk yıllarında atak yaşama sıklığı daha uzun sürelerde gerçekleşirken ilerleyen yıllarda artarak devam edebilmektedir.
Hastaların hastalık teşhisini kabul etmeleri ve hayatlarını bu şekilde devam ettireceklerini bilmeleri önemli olmaktadır. Bipolar bozukluk için net bir tedavi yöntemi bulunmasa da ilaçlar, hastanın hayatının düzene sokulması ve uygun yaşam koşullarının oluşturulması ile normal bir düzende yaşamasına yardımcı olunabilmektedir. Bunun için hastaya ve yakınlarına çok fazla sorumluluk düşmektedir. İlaç tedavisi dönemlerin geçişinde kolaylık sunmaktadır. Hastalığın yeniden alevlenmemesi için koruyucu tedavi yöntemleri de uygulanmalıdır. Doktorlar hastanın durum değerlendirmesini yaparak çizilecek yol hakkında bilgi vermektedir.
Hastaların Günlük Hayatlarında Düzenlemesi Gereken Konular
Bipolar bozukluk nedir araştırması tamamlanıp tanı koyulduktan sonra ilaç tedavisinin yanında hastalara önerilen en önemli konu hayatında yapacağı değişimler olmaktadır. Bunlardan bazıları;
- Hastanın tanı koyulmasının ardından ailesine, eş, dost ve çevresinde bulunan kişilere bu konu hakkında bilgi vermelidir,
- Hastaların hayatlarına sportif faaliyetleri katmaları önemli olmaktadır,
- Beslenme biçimleri dönemlere göre değişiklik gösterdiği için bir düzen içinde olmalarını sağlayacak beslenme programına geçiş yapmaları tavsiye edilir,
- Hastaların varsa kötü alışkanlıklardan uzak durması mümkünse bırakması önerilmektedir,
- Daha az stressiz bir hayatın faydası olmaktadır,
- Uyku düzeninin oluşturulması ve günde en az sekiz saat gece uykusu tavsiye edilmektedir,
- Hastaların dönemlerde yaşadıkları krizlere faydası olması açısından nefes egzersizlerine başlanması önerilmektedir,
- Öfke kontrolü için çeşitli egzersizler ve başa çıkma yöntemleri öğrenilmesi tavsiye edilmektedir,
- Depresyona karşı sosyal hayatın içinde sevdikleriyle vakit geçirmek veya evde evcil hayvan beslemekte neşe ve pozitif enerji vermesi sebebiyle tavsiye edilen hayatla başa çıkma yöntemleri arasında hastalara önerilmektedir.
Bipolar Bozukluk Tedavisi Hayat Boyu Sürer mi?
Bipolar bozukluk nedir ve tedavi yöntemleri belirlendikten sonra hastanın hayat boyu doktorunun verdiği ilaçları kullanması gerekmektedir. Bu sayede duygu durum değişimlerini en az hasarla atlatması sağlanabilmektedir. Genelde bipolar bozukluk teşhisi koyulan hastalar ilaç kullanmaya başladıktan belirli bir süre sonra iyileştiklerini hissederler. Bu durum ilacı bırakma düşüncesine sahip olmalarına ve bazı hastaların ilacı bırakmasına sebep olmaktadır. Bipolar hastalık tanısı koyulmuş olan kişilerin kullandıkları ilaçlar duygu durumlarını bastıran özellikte olduğu için kullanıldığı sürece olumlu etkiler gözlenir. Ama ilaç bırakıldığında yine dönemlere girişler gözlenmektedir. Bu süreçte hasta yakınlarının hastaya ilaç kullanımını bırakmaması konusunda telkinde bulunmaları çok önemlidir. Hastanın çevresindeki kişilerin bu bilinçte olması ve hastayı kontrol altında tutması tedaviye faydası olan bir durumdur.
Bipolar hastalarının doktorlarıyla düzenli olarak görüşmeleri ve ilaçlarını kendilerini iyi hissetseler de bırakmamalarının önemini algılamış olmaları önemlidir. Hastalık tedavisinde hasta, doktor ve aile üçgeninde istikrar sağlandığında tedavi kolay olarak yapılmaktadır. Bu sebepten aile, eş ve arkadaş çevresinin bilinçli ve bilgili olması şarttır. Ancak bu şekilde hastanın durumu anlaşılarak erken müdahale yapılması mümkün olur. Hasta yakınları belirtileri anladıkları ilk anda doktorla iletişime geçmelidir. Bipolar bozukluk tedavisi sırasında olabileceklerin ve yapılabileceklerin hastanın yakınları tarafından anlaşılması önemlidir.
Bipolar Bozukluk Atakları
Bipolar bozukluk nedir ve atakları nelerdir; Bipolar bozukluk atakları her hastanın ruh haline göre farklı şekillerde yaşanmaktadır. Manik depresif ruh hali içinde olan hastalar kendilerini çok iyi hissederken bir anda umutsuzluk içine düşerek öfke krizlerine girebilir. Duyguları ani olarak değişiklik gösterir. Yaşanan olaylardan bağımsız olarak bir anda depresifken manik hale geçebilirler. Depresyon veya mani dönemi hastanın durumuna göre farklı şekillerde ortaya çıkar. Bipolar hastalarının bazıları depresifliğe daha yatkın olabilir. Bazıları ise manik hale çabuk geçer. Her iki duygu durumunu yaşayan karma hastalarda bulunmaktadır. Doktorlar hastalığı ve hastaların seyrine göre aile ve yakınlarına durumla ilgili bilgi verebilirler. Bu sayede ne yapılması konusunda fikir sahibi olunabilmektedir.
Mani, hipomani ve depresyon dönemleri bipolar bozukluk atakları arasında sayılmaktadır. Mani durumu duygulanım bozukluğu olarak tanımlanır. Bu durum bazen hızlı bazen de hipomani olarak adlandırılan hafif taşkınlık haliyle atlatılabilir. Eğer tedavi edilmezse ilerleyerek depresif bir seviyeye ulaşır.
Bipolar Bozukluk Tedavisinde Psikoeğitim
Psikoeğitim uygulamaları ile ilaçların desteklenmesi ve tedavinin etkinliğinin arttırılması amaçlanmaktadır. Psikoeğitimin kapsamında bipolar bozukluk nedir? Hastanın durumunu kabullenmesi, ailesinin sürecin farkında olmalarını sağlamak, çevrenin bilinçlenmesine katkıda bulunmak, atak dönemlerinde neler yapılacağını öğretmek, baş etmeyi kolaylaştıracak teknikler hakkında bilgi vermek, her atak döneminde farklı şeyler yaşanabileceğinin bilincine varılması, hayatın normale dönmesi için yapılması gerekenler, ilaç tedavisinin bırakılmamasının önemi ve hastanın yaşam kalitesini arttırmak için yapılacaklar hakkında bilgi vermek gibi konular yer almaktadır.
Bipolar Bozuklukta Aile ve Çevrenin Desteği
Bipolar bozukluk nedir, teşhisi gerçekleştikten sonra ailenin desteği sayesinde tedavinin daha başarılı geçtiği gözlenmiştir. Bu sebepten hastalık teşhisi koyulur koyulmaz aile ve çevrenin bilgilendirilmesi önemlidir. Hasta yakınlarının atakların belirtilerini bilmeleri olumsuz sonuçlara karşı önlem niteliğindedir. Bipolar hastalar ruh hallerindeki değişimi bazen fark etmezler ama çevresindeki kişiler bilgili ve bilinçli ise fark ederek gereken önlemlerin alınmasını sağlayabilir.
Öfke krizleri, ani patlamalar, ağlama krizleri, aşırı alkol tüketimi isteği, aşırı dürtüsel davranma, kendine ve çevreye zarar verecek davranışlar sergilemek, normalden daha fazla para harcamak gibi belirtiler gözlendiğinde durdurmak için doktoruna danışılması gerekir. Psikoeğitimlerinde alınan bilgiler doğrultusunda da davranış sergilenebilir. Bu sayede kendine zarar vermesine engel olunur, araba anahtarları alınarak saklanabilir, kredi kartı farklı bir yere koyulabilir, alkol tüketimi engellenebilir veya ağlama krizleri için destek olunabilir. Bu süreçler yaşanırken hastanın yalnız bırakılmaması ve mutlaka yanında bulunulması gerekmektedir. Bipolar hasta bireylerin aile ve eşleri zorlu bir hayata adım attıklarının bilincinde olmalıdır. Ve ihtiyaç duyduklarında bir psikiyatristten destek alarak kendilerini güçlendirmelidirler.
Bipolar Bozukluk Geçer mi?
Bipolar bozukluk nedir ve tanısı nedir süreçlerinden sonra en çok merak edilen konu bipolar bozukluk geçer mi sorusu olmaktadır. Bipolar bozukluk bir psikolojik rahatsızlıktır. Tam olarak net bir sebebi olmamakla birlikte bazı kişilerde genetik bir yatkınlık olduğu ortaya çıkmıştır. Gençlikte başladığı süreden sonra tedavi edilmezse artarak devam eden ataklarla yaşanması gereken zorlu bir süreç halini almaktadır. Tedavisi yapıldığı sürece daha hafif olarak atak yaşanması mümkün olmaktadır. Ama ataklar maalesef yaşanmaya devam etmektedir. Bipolar bozukluk tedavisinden en önemli konu ilaçların düzenli olarak kullanılmasıdır. Bu durum hastanın kendini iyi hissetmesine ve atakları daha hafif olarak atlatmasına sebep olmaktadır. Bu bilincin oluşması hem hastanın hem de ailesinin yaşam kalitesi için önemlidir.
Bipolar bozukluk nedir, bu hastalık multifonksiyonel olarak tanımlanır. Hastalığın geçer gibi algılanması ve yanılgıya düşülmesi tedaviyi olumsuz etkiler. Hastaya gereksiz bir umut yaşatmasına sebep olur. Zaten ruh hali her an değişken olan hastalarda bu durum daha ciddi atakların yaşanmasını tetikler. İlk günden itibaren hastanın doktorunun dediklerini yapması ve bipolar bozukluğun hayat boyu tedavi edilmesi gereken bir psikolojik rahatsızlık olduğunu kabullenmesi gerekir. Hayat boyu sürecek olan tedavinin bilincinde olmak hastanın ilaçlarını da düzenli olarak kullanmasını sağlayan bir etkendir.