Meme Tomosentez (Tomosentez Mamografi)
Son yıllarda gelişen teknoloji özellikle tıp alanında farklı yöntemler geliştirmiştir. Teşhis ve tedavi aşamasında kullanılan her türlü yöntem insan hayatında pek çok riski ortadan kaldırmaktadır. Erken tanı konulan birçok hastalık için tedavi süresi daha başarılı geçmektedir. Bu nedenle özellikle insan hayatı için hastalıkları olabildiğince erken teşhis eden cihazlar, yöntemler fazlaca tercih edilir. Doktorların işini kolaylaştıran teknolojik cihazlar insan hayatının sağlıkla devam etmesini sağlar.
Tomosentez Nedir?
Tomosentez, özellikle kadınlar için meme kanseri erken teşhisinde kullanılan bir cihazdır. Dijital şekilde kullanılan mamagrofi cihazından üç boyutlu görüntüler elde edilerek daha sağlıklı izlemeler ortaya çıkar.
Meme dokusunun farklı açılardan ne kadar çok görüntüsü alınabilirse oluşabilecek her türlü risk de o kadar kolay görülebilir. Meme tomosentez ile 2 boyutlu cihazlara göre daha net 1 mmlik kesitler halinde görüntüler ortaya çıkar. Bu da erken dönemde her türlü kitleyi tespit etmeyi sağlar. Dijital Tomosentez Mamografi (DTM) olarak geçen sistemde hata payı en aza indirilerek hastalara tedavide kolaylık sağlar. Dünyada en yaygın kullanılan erkan tanı yöntemi olarak Dijital Tomosentez Mamografi kullanılır.
Meme Tomosentez Kullanmanın Avantajları Nelerdir?
Günümüze kadar farklı mamografi cihazları denenmiştir. Özellikle yaygın kullanılan cihazlarda memenin iki boyutlu ultrason grafiklerinde görüntüler üst üste geldiği için netlik sağlamak daha zordur. Daha karışık görüntüler içinden kitleleri tespit etmek çoğu zaman yanlış sonuçlar ortaya çıkarabilir. Üç boyutlu olarak görüntüler sunan meme tomosentez sayesinde alınan kayıtlar son derece açık ve nettir. Üstelik görüntüleri analiz etmek uzmanlar tarafından daha kolaydır.
Meme tomosentez kullanmanın meme kanserini teşhis aşamasında kullanmanın avantajlarını şöyle sıralayabiliriz:
- Meme dokusu yoğunluğunun fazla olduğu kadınlarda (menopoza girmemiş veya 40 yaşının altındaki kadınlar için) mamografi ile alınamayan ayrıntılı görüntülerin alınmasını sağlar. Tüm ayrıntıları ile izlenen çekimler sırasında meme dokusu içeriği daha net ortaya çıkar. Özellikle dokuların arkasında, süt bezelerinin altında kalan kitleler rahatlıkla görülebilir.
- Net görüntülerin alınması hastanın tekrar tekrar hastaneye çağırılıp mamografi çekilmesini de engeller. İki boyutlu çekimlerde hatalı bir teşhis konulmaması adına riskli durumlarda çekimler birden fazla kez yapılmaktadır. Yeni teknoloji tomosentez sayesinde tek seferde sağlıklı teşhisler konabilir. Böylece hem hasta daha az radyasyona maruz kalır hem de hastane çalışanları için iş ve zaman kaybı oluşmaz.
- Henüz oluşum aşamasında olan tümörler bile kolaylıkla tespit edilebilir. Çok küçük halde olan tümörler ilerleyen zamanlarda büyük kanser riski taşıyan kitleler olabilir. Erken aşamalarda tespit edilmeleri halinde müdahale edilmesi kolaylaşır.
- Mamografi cihazları ile yapılan işlemlerde riskli durum taşıyan hastalarda negatif durumlar konusunda netlik sağlanmadığında biyopsi ya da ameliyat işlemi uygulanır. Bu da hem hasta için tedirginlik yaratırken hekimlerin de ekstra işlem yapmasına neden olur. Meme kanseri çok fazla yanlış pozitiflik tanısı konan alanlardan biridir. Meme tomosentez ile alınan görüntüler ise tüm durumlarda kesinlik sağladığı için başka diğer işlemlerin yapılmasına gerek kalmaz. Sonuç daha hızlı bir şekilde doktor ve hastaya ulaşır.
- Normal meme çekimlerinde netlik sağlamak adına yapılanlardan biri de meme dokusunun alet içine tamamen sıkıştırılmasıdır. Her alanın taranabilmesi için meme ekstra baskıya maruz kalmaktadır. Bu da hasta için fazlaca acı veren bir uygulama haline gelir. Yeni teknoloji meme tomosentez ile bu acı daha az sıkıştırmadan dolayı çok hissedilmez.
- Yapılan çekimlerin görüntüleri dijital olarak uzun yıllar saklanabileceğinden doktor sürekliliği izleyebilmektedir. Arka arakaya farklı zamanlarda alınan görüntülerin karşılaştırılması bu sayede mümkündür.
- Bilgisayar ortamında incelenen görüntülerde kontrast ayarlamaları yapılabilir. Tüm çekimler istenilen boyutlarda büyütülüp küçültülebileceğinden her ayrıntıyı izlemek mümkündür.
- Aynı zamanda bu teknoloji daha az etkili x-ray ışını saçtığından hastalar daha az radyasyona maruz kalırlar. Hastanın ilerleyen zamanlarda bu etkiyi olabildiğince az hissetmesi sağlanır.
Meme Tomosentez Nasıl Yapılır?
İlk olarak hastalık şüphesi taşıyan kadınlar hekim tarafından görülmelidir. Uzman doktorlar tarafından tespit edilen riskli durumlarda teşhis için meme tomosentez uygun görülmesi halinde hastaya randevu verilir. Hasta kendisine verilen saatte hastanede bulunarak görüntülemenin yapılacağı odaya alınır. Bu aşamada uzmanlar, hastaların gelmeden önce deodorant, pudra gibi ürünlerin kullanılmaması gerektiğini söylüyor. Bu ürünler içeriklerindeki maddeler dolayısıyla görüntülemede küçük beyaz noktalar halinde görülüp yanlış anlaşılmalara neden olabilir. Dolayısıyla koltuk altı ve meme etrafı temiz bir bezle silinip gelinmesi yeterlidir. Çekim esnasında hastanın belden yukarısının çıplak olması gerekir. Daha rahat kıyafetler ile gelinmesi hasta için kolaylık sağlar.
Meme Tomosentez Uygulaması Kim Tarafından Yapılır?
Uygulama radyologlar tarafından yapılır. Hastanın meme dokusu düzleştirilerek cihazın içine yerleştirilir. Tam görüntü alındığı sırasında hareketsiz kalmak gerekir. Her memeden standart iki açıdan dört görüntü alınır. Fakat tanı amaçlı ya da tarama amaçlı yapılan görüntülemeler farklılık gösterebilir. Çünkü riskli durumlar taşıyıp bazı belirtiler ile tanı için yapılan işlemlerde daha fazla görüntü alarak kesin olarak sonuca ulaşmak hedeflenir.
Meme Tomosentez Uygulamasında İlaç Kullanılır Mı?
Ortalama 15-20 dakikalık bir zamanda işlem tamamlanır. Meme tomosentez işleminde hastalara herhangi bir ilaç verilmez, iğne yapılmaz. Uygulama sırasında genellikle kadınlar çok fazla acı duymadıklarını belirtmişlerdir. Bazı kadınlarda adet dönemi öncesinde ve sırasında daha fazla acı hissedilebilir. Elbette işlem sırasında stressiz ve tedirginlik yaşamamak önemlidir. Olabildiğince gerginlikten uzak bir psikoloji ile sakinlik gerekir. Görüntülemede ne kadar rahat olursanız hissedilen acı da bir o kadar az olacaktır. Bununla birlikte eğer canınız fazlasıyla yanarsa görüntülemeyi yapan teknisyene bunu bildirmeniz yeterlidir.
Alınan görüntüler kesik kesik bir halden birleştirilerek seri bir görüntü ortaya çıkarılır. Sonuçlar çıktıktan sonra doktorunuz sonucu değerlendirerek size iletir. Yapılan işlemlerden sağlıklı sonuçlar alabilmek için elbette donanımlı hastaneler tarafından yapılması önemlidir. Bu işin ciddiyetle ve hassasiyetle yapılıp sonuçlarının çok iyi değerlendirilmesi gerekir.
Kimler Meme Tomosentez Yaptırmalıdır?
Meme tomosentez uygulaması erken dönem meme kanseri teşhisi için önemli tetkiklerden biridir. Tedavinin başarılı geçme oranı meme kanserinin olabildiğince erken teşhisine bağlıdır. Meme dokusu içinde oluşabilen kitlelerin el ile tespit edilecek boyuta gelmeleri için ortalama 6-8 yıl geçmesi gerekebilir. Bu da oluşan tümörlerin olağanca fazla zarar vermesi için yeterli bir süredir. Hastalar da gereksiz yapılacak pek çok tetkik yerine teknolojik cihazlardan yararlanarak bir an evvel tedaviye başlayarak olumlu sonuçlar almaya başlarlar.
Meme Tomosentez Hangi Aralıklarla Yapılmalıdır?
Ülkemizde 40 ile 70 yaş arasındaki kadınların erken tanıdan yararlanabilmeleri için her yıl düzenli olarak tomosentez yaptırması gerektiği doktorlar, uzamanlar tarafından tavsiye edilir. Yıllık rutin kontrollerde doktor yönlendirmesi ile tarama amaçlı görüntülemeler yapılır.
Birinci derece yakınları arasında meme kanseri teşhisi konan hastalar ise akrabasında meme kanseri tespit edilen yaşın 10 yıl öncesinde taramalara başlaması gerekir. Örneğin annesi 48 yaşında meme kanserine yakalan bir hasta, 38 yaşından itibaren dijital görüntüleme ile kontrollere başlamalıdır. Hatta yüksek risk grubundaki hastalar için meme tomosentez yanı sıra MR görüntüleme de yapılmaktadır.
Silikon implantı bulunanlar için de dijital görüntülemede herhangi bir sakınca yoktur. Silikon ile de teşhis, tanı amaçla tomosentez uygulanır. Cihazın içinde memenin sıkıştırılmasında silikon implantın bir etkisi olmaz. Sadece görüntülemeyi yapan teknisyene bu durum hakkında bilgi vermek yeterlidir.
Meme Tomosentez Uygulamasını Yaygınlaştırmak İçin Neler Yapılmalıdır?
Farkındalık ve bilinç seviyesi yüksek bireyler ile bu teşhis yöntemleri daha sıklıkla uygulanabilir. Erken tanı ile belirlenen her hastalık ile mücadele etmek insanlara kolaylık sağlar. Hastalığın seyri yavaşlatılarak sağlığa kavuşmak hızlanırken gereksiz yere cerrahi işlemler yapılmaz. Böylece hem madden maliyetli işlemler yapılmasına gerek kalmaz hem de hastaların psikolojik olarak daha az olumsuz etkilenmesi sağlanır.
Kadınlara meme tomosentez gibi uygulamalardaki olumlu sonuçlar sıklıkla anlatılmalıdır. Gerek görsel gerek yazılı gerekse sosyal medya üzerinden alanında uzman hekimler tarafından anlaşılır bilgiler sunulmalıdır. Bu mecralar vasıtasıyla fazlaca sayıda kişiye oldukça kolay ulaşılabilir.
Bu hastalık ile savaşmış ve kazanmış kadınların görüşleri de erken teşhis yöntemleri için farkındalık oluşturabilir. Gerçek yaşanmış hikayeler ve mücadeleler insanları derinden etkileyebilir. Olabildiğince çok kadına ulaşarak bu tip yöntemlerin bireysel olduğu kadar toplumsal sağlık açısından da önemi vurgulanabilir.
Aile hekimleri gibi herkesin çok daha kolay ulaşabileceği uzmanlar da meme tomosentez hakkında kadınlara gerekli bilgileri verebilir. Bilimsel verilerin eşliğinde pek çok kadına bu bilgileri aktarmak sağlık problemlerinin önüne geçer.
Bu teknolojiyi cihaz sayısında artırarak her yere ulaştırmak da bu konudaki bilinç seviyesinin artmasına yardımcı olur. Merkezden çok uzak noktalarda bile her türlü yerleşim alanında kadınlar bu sağlık hizmetlerinden kolayca faydalanmalıdır.