Meme kanserinde hormon tedavisi, vücutta kendine yer edinmek ve ilerlemek için hormonları kullanan kanserin ilerlemesini ve büyümesini yavaşlatan bir tür kanser tedavisidir. Meme kanseri için uygulanan hormon tedavisi ‘’endokrin tedavisi’’ olarak da bilinir. Meme kanserinde hormon tedavisi önemlidir ve hastalar için öncelikli olarak değerlendirilir.
Hastanın yaşadığı kanser türüne göre nasıl uygulanması gerektiğine karar verilen ve kanser türlerine göre de farklılık gösteren hormon tedavileri, kanserin geri gelmesini engelleme, operasyonlardan önce tümörün boyutunu küçültme gibi bize önemli avantajlar sunabilir. Genellikle diğer kanser tedavilerine destek olarak önerilen endokrin yani hormon tedavisi, kanser semptomlarını hafifletmek amacıyla da kullanılabilir.
Meme Kanserinde HangiHormon Tedavisi Uygulanır?
Meme kanserini doğrudan etkileyen hormonlar östrojen ve progesteron hormonlarıdır. Meme kanseri için uygulanan hormon tedavisi, bu iki hormonun meme kanseri hücrelerine ulaşmasını önleyerek etki eder.
Meme kanserini tedavi etmek için birden fazla hormon tedavisi bulunur. Meme kanseri için uygulanan hormon tedavisinde kullanılan ilaçlar da 4 farklı kategoride listelenebilir:
* Seçici östrojen reseptör düzenleyici: Tamoksifen
Tamoksifen, östrojen reseptörlerini bloke etmeye odaklı olarak çalışan ve en yaygın şekilde kullanılan bir ilaçtır. Östrojenin kanser hücrelerinin büyümesine neden olmasını engeller. Adet görmeye devam eden menopoz öncesi ve adetten kesilen menopoza girmiş kadınlar için uygun olarak görülen bir hormon tedavisidir. Özellikle yüksek meme kanseri riskine sahip kadınlar için tercih edilen Tamoksifen, her hasta için uygun olmaz. Mutlaka kanserin türü ve hasta bütünsel olarak değerlendirilmelidir.
* Yumurtalık fonksiyonları baskılamak için LHRH agonistleri: Goserelin, Leuprolid
Yumurtalık fonksiyonlarını baskılamaya odaklı kullanılan bu tedavi, menopoz dönemi öncesindeki kadınlarda daha çok tercih edilir. Burada yumurtalık fonksiyonları değerlendirilmeli ve hormonal değerler yakından izlenmelidir.
- Seçici östrojen down regülatörü: Fulvestrant
Seçici östrojen reseptörü azaltan bu tedavi, östrojen reseptörüne bağlanarak östrojen reseptörünün bozulmasına ve dolayısıyla azalmasına neden olan bir ilaç türüdür. Seçici östrojen reseptör indirgeyiciler östrojen reseptörüne ya da progesteron reseptörüne duyarlı olan meme kanseri hastaları için tercih edilen hormon tedavisidir. Hormonlar düzenli olarak izlenmelidir.
- Aromataz inhibitörleri: Anastrozol, Letrozol, Eksemestan
Aromataz inhibitörleri, menopoz sonrası dönemde olan kadınlarda östrojen üretimini durdurur. Vücutta androjen hormonunu az miktarda östrojene dönüştüren aromataz enzimini bloke ederek çalışırlar. Hormon reseptörü pozitif olan kadınlarda meme kanseri hücrelerinin büyümesini desteklemek için daha az östrojenin var olduğu anlamına gelir.
Hormon Tedavisini Kimler Kullanabilir?
Hormon tedavisi, vücutta büyümek ve ilerlemek için hormonları kullanan prostat, meme, rahim ve nöroendokrin kanserlerini tedavi etmek amacıyla kullanılır. Hormon tedavisi diğer kanser tedavileriyle birlikte kullanılır. Yine de hormon tedavisi kararı diğer uygulanan tedavi türleri, mevcut kanserin türü, yayılıp yayılmadığına ve ne kadar alana yayıldığına, büyümek için hormonları kullanıp kullanmadığına ve başka takip eden sağlık sorunlarının olup olmadığına bağlı olarak değerlendirilir.
Meme Kanseri için Hormon Tedavisi Avantajları Nelerdir?
- Kanser hücrelerinin geri dönmesini ve de büyümelerini önler
- Diğer memede kanser oluşma ve gelişme riskini en aza indirir
- Eğer kanser hücrelerinde yayılma varsa büyümesini yavaşlatır ya da bazı durumlarda durdurur
- Eğer cerrahi bir operasyon düşünülüyorsa, mevcut kanserli kitlenin hacmini küçültür
Bu avantajlar her meme kanseri vakasında yaşanır ya da yaşanmaz diye bir garanti bulunmaz. Doktorunuz sizin yaşadığınız türle ilgili size detaylı bilgi verecektir.
Meme Kanseri Hangi Evresinde Hormon Tedavisi Uygulanır?
Meme kanserinde hem erken evrede hem de metastatik, yani ilerleyen evrede hormon tedavileri kullanılabilir. Meme kanseri erken evrede tedavi süresi hastanın yaşadığı risk faktörlerine ve menopoz durumuna göre belirlenir. Metastatik evrede ise hasta tedaviden fayda görüyorsa ve ciddi yan etki yaşamıyorsa hormon tedavisinin süresi olmaksızın uygulamaya devam edilebilir. Eğer bu tedavi yapılırken kanser hala ilerliyorsa, farklı bir hormon tedaviye geçmek de mümkün olabilir. Bu sürecin çok yakından izlenmesi ve hemen harekete geçilmesi önemlidir.
Hormon Tedavisinde Yan Etki Var Mıdır?
Hormon tedavisi sonuç olarak vücudun hormon üretme yeteneğini engelleyen bir tedavidir. Hormonlar bu tedavi sürecinde nasıl davranacağını karıştırır ve bazı durumlarda yan etkiler de yaratır. Bahsedilen bu yan etkiler, hormon tedavisinin türüne ve hastanın vücudunun buna nasıl tepki verdiğine göre değişiklikler gösterir. Her hastanın metabolizması, yaşadığı kanser türü ve safhası farklı olduğu için tedaviye vereceği tepkiler de farklı olacaktır. Bu nedenle herkeste aynı yan etkiler görülmeyebilir. Yaşanan yan etkiler izlenmeli ve hasta bütünsel olarak değerlendirilmelidir.
Meme kanseri hormon tedavisi alan kadınlarda izlenen yan etkiler şöyle sıralanabilir:
- Ateş basması
- Vajinada kuruluk
- Menopoza girmemiş olanlarda regl döneminde değişiklik
- Cinsel isteksizlik
- Mide bulantısı
- Duygu durum değişiklikleri
- Yorgunluk ve halsizlik
- İştahsızlık
Hepsi birlikte ya da herkeste aynı bulgular da görülmeyebilir.
Meme Kanserinde Hormon Tedavisi Nasıl Verilir?
Meme kanserinde hormon tedavisi farklı şekillerde verilebilir.
- Oral uygulama:Bu tedavi türünde hormon yutulabilen hap şeklinde verilir. Ağızdan tedavi olarak da tanımlanır.
- Enjeksiyon ile uygulama: Hormon tedavisi kol, uyluk veya kalçada kastan veya kol, bacak ya da karın bölgesinde yağlı kısımda derinin hemen altından yapılan iğne olarak verilir.
- Ameliyat ile uygulama: Hormon üreten organların ameliyat ile alınması şeklindedir. Bu ameliyatta kadınlarda yumurtalıklar alınır.
Meme Kanserinde Hormon Tedavisi İşe Yarar Mı?
Hastada kanserli tümörü izlemek için öncelikle gerekli olan laboratuvar testleri yapılır ve kitleyi izlemek için görüntüleme teknikleri istenir. Göğüs kanseri olan hastalara tanı konması için yapılması gerekli olan mamogram, meme ultrasonları ya da gerekiyorsa daha ileri tetkik olan meme MRG'leri istenir. Tedavinin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek için kandaki hormon seviyeleri düzenli olarak izlenir. Tedavi sürecinde kandaki hormon seviyeleri yükselirse ya da tümör hala büyümeye devam ederse, doktorunuz hormon tedavisinin işe yaramadığını görecektir. Bu süreçte doktorunuzla sürekli iletişim halinde olmanız gerekir.
Hormon Tedavisinde Yaşanan Yan Etkiler Kalıcı Mıdır?
Meme kanseri teşhisi ile hormon tedavisi gören kadınlarda, tedaviye bağlı olarak yaşanan menopoz durumu geçici olabilir. Bazı kadınlar için özellikle hormon tedavisi başladığında eğer doğal olarak menopoz zamanları yaklaşmışsa ya da yumurtalıklar cerrahi operasyonla alınmışsa, yumurtalıklar radyasyon tedavisi görmüşse tedaviye bağlı olarak gelen menopoz kalıcı olabilir.
Meme Kanserinde Hormon Tedavisi Kısırlığa Neden Olur mu?
Hormon tedavisi gören tüm kanser hastalarında doğurganlık sorunları yaşanması mümkündür. Eğer yumurtalıklar cerrahi operasyon ile çıkarılmışsa ya da yumurtalıklar radyasyon tedavisi görmüşse, doğurganlık maalesef olumsuz şekilde etkilenir ve kısırlık oluşur. Kanser tedavisine başlanmadan önce yumurta dondurma işlemleri ile ilgili bilgi almanız daha uygun olacaktır. Bu şekilde yumurtaların sağlıklı şekilde saklanması sağlanır ve çocuk sahibi olmak istediğinizde tüp bebek yöntemi ile değerlendirilebilir.
Meme Kanser için Hormon Tedavisi Ne Kadar Etkilidir?
Meme kanserinde uygulanan hormon tedavisi, hormon reseptör pozitif tümörlü hastalarda yıl bazında tekrarlama oranlarını % 40-50 oranında azaltıyor. Bu önemli bir orandır.
Hem sistemik hem lokal yaşanan kanser gelişimi tekrarları, hem de hasta olmayan diğer memeyi koruyucu etkileri bulunan hormon tedavileri aynı zamanda yaşam süresini de artırıyor.