Brakiterapi, kanser tedavisinde kullanılan ve radyoaktif kaynakların tümör içine veya yakınına yerleştirilerek hedeflenen alana yüksek dozda radyasyon verilmesini sağlayan bir terapidir. Bu şekilde, sağlıklı dokulara zarar vermeden tümör yok edilmeye çalışılır.
Brakiterapi, farklı kanser türlerinde uygulanabilir. Örneğin, jinekolojik kanserlerde, prostat kanserinde, cilt kanserinde, akciğer kanserinde ve baş-boyun kanserlerinde kullanılabilir. Brakiterapi, tek başına veya diğer tedavi yöntemleriyle beraber kullanılabilir.
Brakiterapi, geçici veya kalıcı olabilir. Geçici brakiterapi, radyoaktif kaynakların belli bir süre vücut içinde tutulduktan sonra çıkarılmasıdır. Kalıcı brakiterapi, radyoaktif kaynakların vücut içinde bırakılmasıdır. Bu kaynaklar zamanla aktivitelerini yitirirler.
Brakiterapi, bazı yan etkilere neden olabilir. Bunlar arasında enfeksiyon, kanama, iltihap, ağrı, şişlik, yara iyileşmesinde gecikme, idrar veya dışkılama sorunları, cinsel işlev bozuklukları sayılabilir. Yan etkiler, brakiterapi uygulanan bölgeye, radyasyon dozuna ve diğer tedavilere bağlı olarak değişebilir.
Brakiterapi Nedir?
Brakiterapi, vücuttaki kanserli tümörleri tedavi etmek için kullanılan bir tür radyasyon tedavisidir.
Brakiterapi, tümöre küçük radyoaktif tohumlar yerleştirerek çalışır. Bu tohumlar, uzun bir süre boyunca düşük seviyelerde radyasyon yayar. Bu, çevredeki sağlıklı dokuya verilen zararı en aza indirirken, doğrudan tümöre daha yüksek dozda radyasyon vermelerini sağlar.
Brakiterapi Nasıl Çalışır?
Brakiterapi, kanserli hücreleri yok etmek için radyoaktif kaynakların doğrudan tümör bölgesine yerleştirildiği bir radyasyon tedavisi yöntemidir. Bu yöntem, radyasyonun sağlıklı dokulara zarar vermeden tümöre daha yüksek bir doz verilmesine olanak tanır. Brakiterapi, rahim, rahim ağzı, vajina, akciğer ve cilt kanserleri gibi çeşitli kanser türlerinin tedavisinde kullanılabilir.
Brakiterapi uygulaması, tümörün konumuna ve büyüklüğüne bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda, radyoaktif kaynaklar vücut boşluklarına veya yüzeylerine yerleştirilir. Bu, kaynakların geçici olarak veya kalıcı olarak tutulduğu bir aplikatör veya kapsül kullanılarak yapılabilir. Bazı durumlarda, radyoaktif kaynaklar tümörün içine veya yakınına yerleştirilir. Bu, iğneler, teller veya kateterler kullanılarak yapılabilir. Brakiterapi, genellikle genel anestezi veya sakinleştirici ilaçlar altında yapılır.
Brakiterapi, radyasyon onkolojisi uzmanları tarafından planlanır ve uygulanır. Tedavi süresi ve sıklığı, radyoaktif kaynakların tipine, aktivitesine ve yerleştirilme şekline bağlıdır.
Brakiterapinin Tedavi Dozu Nasıl Verilir?
Brakiterapinin tedavi dozu, kullanılan tekniğe, tümörün tipine ve yerine, hastanın durumuna ve doktorun kararına bağlı olarak değişebilir.
Brakiterapinin uygulama dozu başlıca iki farklı şekilde verilebilir: Geçici brakiterapi ve kalıcı brakiterapi.
Geçici brakiterapide, radyoaktif kaynak hastada bırakılmaz, sadece tedavi süresince tümörün içine veya yakınına yerleştirilir. Bu şekilde, tümöre yüksek dozda radyasyon verilirken, çevredeki sağlıklı dokulara daha az zarar verilir. Geçici brakiterapinin doz hızı, yüksek doz hızlı (HDR) veya düşük doz hızlı (LDR) olmak üzere iki ana başlıkta toplanır.
HDR brakiterapisinde radyasyon dozu daha hızlı verilir. Bu nedenle, tedavi süresi daha kısadır (genellikle birkaç dakika). HDR brakiterapisi genellikle haftada bir veya iki kez uygulanır ve hastanın hastanede yatmasına gerek kalmaz.
LDR brakiterapisi ile radyasyon dozu daha yavaş oranda verilir. Bu nedenle, tedavi süresi daha uzundur (genellikle birkaç saat veya gün). LDR brakiterapisi sırasında hasta hastanede kalır ve radyasyon kaynağı çıkarılıncaya kadar hareket etmemesi gerekir.
Kalıcı brakiterapide, radyoaktif tohumlar tümörün içine veya yakınına yerleştirilir ve burada kalıcı olarak bırakılır. Radyoaktif tohumlar zamanla zayıflar ve radyasyon yaymayı durdurur. Kalıcı brakiterapi, genellikle prostat kanseri gibi küçük ve yavaş büyüyen tümörlerin tedavisinde kullanılır.
Brakiterapinin tedavi dozu nasıl verileceğine karar vermek için, doktorunuzun sizinle birlikte tüm seçenekleri değerlendirmesi ve size en uygun olanı seçmesi gerekir.
Brakiterapinin Uygulama Şekilleri Nelerdir?
Brakiterapinin iki temel uygulama şekli vardır:
- Boşluklara uygulanan (İntrakaviter) Brakiterapi: Radyoaktif kaynak, tümörün yakınındaki anatomik boşluklara yerleştirilir. En sık rahim, rahim ağzı, vajen ve akciğer kanserlerinde kullanılır.
- Dokulara uygulanan (İnterstisyel) Brakiterapi: Radyoaktif kaynak, ilgili doku içerisine yerleştirilir. En sık prostat, meme, cilt, baş-boyun ve yumuşak doku kanserlerinde kullanılır.
Brakiterapinin avantajı, kanserli hücrelere yüksek dozda radyasyon verirken, sağlıklı dokuları koruyabilmesidir. Tedavinin yan etkileri ve riskleri, tedavi edilen kanserin türüne, tedavinin nasıl yapıldığına ve tedavi edilen bölgeye bağlı olarak değişebilir.
Brakiterapi Hangi Kanserlerde Kullanılabilir?
Bu yöntem, çeşitli kanser türlerinde kullanılabilir, özellikle prostat, serviks, rahim, meme ve cilt kanserlerinde etkili olabilir.
Brakiterapi kullanılan başlıca kanser türleri şu şekildedir:
- Serviks Kanseri (Rahim ağzı)
- Endometrium (Rahmin iç bölümü) Kanseri
- Prostat Kanseri
- Meme Kanseri
- Vajinal kanser
- Yumuşak doku kanserleri
Brakiterapi, kanserli dokuya yüksek dozda radyasyon verirken, sağlıklı dokulara daha az radyasyon vererek yan etkileri azaltabilir. Brakiterapi, genellikle cerrahi, kemoterapi veya eksternal radyoterapi ile birlikte uygulanır.
Brakiterapinin Faydaları Nelerdir?
Brakiterapinin faydaları şunlardır:
- Sağlıklı dokulara zarar vermeden kanserli bölgeye yüksek dozda radyasyon uygulayabilmek, tedavinin etkinliğini ve başarı ihtimalini artırırken, yan etkileri azaltır.
- Tedavinin kısa sürede ve genellikle yatış gerektirmeden yapılması, hastaların yaşam kalitesini korumasına yardımcı olur.
- Diğer tedavi yöntemleriyle (cerrahi, kemoterapi, radyoterapi) beraber kullanılabilmesi, hastalar için daha iyi sonuçlar elde edilmesini sağlar.
- Bazı kanser türlerinde, örneğin prostat kanserinde, cerrahiye bir alternatif oluşturmasıdır.
Brakiterapi Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?
Brakiterapi tedavisinin yan etkileri, uygulanan bölgeye, doza, tümörün büyüklüğüne ve diğer tedavilere bağlı olarak değişebilir. Bazı yaygın yan etkiler şunlardır:
Brakiterapi tedavisi sırasında görülebilecek yan etkiler:
- Sık idrara çıkma
- İdrar yaparken yanma hissi
- İdrar yollarında tahriş
- Nadiren idrarda kanama
- Dışkılama sırasında ağrı, seyrek de olsa kanama
Brakiterapi tedavisi sonrasında görülebilecek yan etkiler:
- Vajinada darlık,
- Mesanede tahriş ve hasar
- İnce barsak ve kalın barsakta hasar
- Dışkılama sırasında kanama
- Çok nadir olarak görülse de uygulama bölgesi yakın çevresinde doku çatlakları (fistül) oluşumu
Brakiterapi tedavisinin yan etkileri genellikle geçicidir ve tedavi sona erdikten sonra azalır veya kaybolur. Ancak bazı durumlarda, yan etkiler kalıcı olabilir veya tedaviden aylar veya yıllar sonra ortaya çıkabilir. Bu nedenle, tedavi öncesi ve sonrası doktorunuzla düzenli olarak görüşmeniz ve olası yan etkileri ve bunları önlemek veya azaltmak için alabileceğiniz önlemleri konuşmanız önemlidir