Fibromiyalji Nedir?
Vücutta yaygın kas-eklem ağrısı, belli bölgelerde hassasiyet, yorgunluk, uyku bozukluğu ve psikolojik yakınmalarla seyreden, nedeni bilinmeyen bir kronik ağrı sendromudur. Oldukça sık görülen, özellikle de kadınların muzdarip olduğu, birçok hekim dolaşmasına rağmen tanı aşamasında sıkıntılar yaşanabilen ve tanısı bazen konulamayarak psikolojik diye atıflandırılabilen bir hastalıktır. Özellikle sırt, boyun, omuzlar ve kalçalarda belirgin olmak üzere yaygın ağrının oldu kas-iskelet sistemi hastalığıdır. Fibromiyalji veya fibromiyalji sendromu olarak da bilinir, bazen de yumuşak doku veya kas romatizması diye de isimlendirilebilir. Kas-iskelet sistemi hastalıkları nedeniyle başvuranlar arasında ilk üç sırada yer alır.
Fibromiyalji Kimlerde Ve Neden Görülür?
Fibromiyalji toplumun yaklaşık yüzde 2’sinin yaşadığı bir sağlık sorunudur. Yaş ve cinsiyet farkı gözetmeyen bu hastalık, en sık 25 – 60 yaş aralığında görülmektedir. Ayrıca erkeklere nazaran kadınlarda daha fazla fibromiyaljiye rastlanır. Her 10 kadına karşılık yalnızca 1 erkekte fibromiyalji gözlemlenir.
Öncelik olarak orta ve yüksek sosyoekonomik düzey hastalarda görülürken her kesimden ve özellikle hassas, mükemmeliyetçi kişilerin hastalığıdır. Eklemlerde hareket kısıtlılığına yol açmayan ancak kişinin yaşam kalitesini bozan kronik bir hastalıktır. Hiçbir egzersiz yapmadan ve hatta herhangi bir nedeni olmadan, kaslarda ağrı ve yorgunluk hissederler. Subjektif şişlik hissi, uyuşmalar, dinlendirici olmayan uyku, sabah yorgunluğu, ruh hali rahatsızlıkları ve depresyon deneyimleyebilirler. İş verimleri kısa zamanda çok düşer ve yakın çevreleri ile iletişimleri bozulabilir.
Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir?
Fibromiyalji belirtileri vücudun belirli noktalarında hassasiyet ve ağrı olarak kendini gösterir. Daha çok bel ve boyunda oluşan ağrının yanı sıra omuz, dirsek, diz ve ellerde de ağrı oluşabilir. Hastalarda ayrıca gerilim tipi baş ağrısı da görülebilir. Normal baş ağrılarına göre bu ağrının daha şiddetli hissedilmesi söz konusudur. Bu bakımdan fibromiyalji, hastalara oldukça rahatsızlık veren ve hayat kalitesinde negatif etkiler oluşturan bir durumdur.
Bu belirtilere ek olarak yorgunluk, uykuya dalmada zorlanma, çok uyumaya rağmen dinlenememe, yorgun uyanma, yataktan kalkmada zorluk gibi uyku problemleri ortaya çıkabilir.
Diğer belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir:
Depresif ruh hali ve kaygı
Odaklanma güçlüğü ve dikkat eksiklikleri
Egzersizlerde çabuk yorulma ve halsizlik
Kulak çınlaması
Ağrı algısının artmasıyla herhangi bir ağrıyı normalden daha fazla hissetme
Çeşitli uyarıcıları ağrı gibi hissetme
Çarpıntı
Ödem
Sindirim şikâyetleri (kabızlık, ishal gaz vs.)
Fibromiyalji Tedavisi
Tedavide multidisipliner yaklaşım ve kişiselleştirilmiş tedavi planı önemlidir. Bunun nedeni de tedavi cevabının çok değişken olmasıdır. Uzun süren bir hastalık olduğu için zaman içinde belirtilerde dalgalanmalar, artmalar ve azalmalar olabilir. Tedavi sırasında birçok bölüm, öncelikle fizik tedavi, psikiyatri ve gerekli görüldüğünde diğer bölümler ortak hareket etmelidir. Günümüzde tedavi protokolleri tam bir iyileşme sağlayamazlar.
Fibromiyalji tedavinin hedefi ağrıyı azaltarak, ağrı kontrolünü sağlamak, uykuyu düzenlemek, yorgunluk ve depresyon gibi duygu durum bozukluklarını ortadan kaldırmaktır. Hastalar tüm problemlerine rağmen hayattan elini eteğini çekmemeli ve katılımlı bir yaşam sürmelidir. Hastalara başta ağrı ve diğer sorunlarla baş edebilme stratejilerinin etaplar halinde öğretilmesi temel amaç olmalıdır. Fibromiyalji tedavisinde hekim hasta işbirliği son derece önemlidir. O halde tedavinin ilk basamağı hastanın ve yakınlarının eğitimidir. En iyi sonuçlar ilaç tedavisi ve ilaç dışı tedavilerin bir arada kullanılmasıyla elde edilir. Her birinin etki mekanizması farklı olduğundan gerektiğinde beraber kullanılabilirler. Steroid yapıda olmayan antiinflamatuvar ilaçların fibromiyalji ağrısı tedavisinde etkili olmadıkları saptanmıştır.
İlaç dışı tedavilerin başında, hasta eğitimi, fizik tedavi uygulamaları, güçlendirici kondüsyon ve aerobik egzersiz ve bilişsel davranışsal tedavisi (psikoterapi) yer alır. Ağrıyı azaltmak için lokal sıcak ve fizik tedavi uygulamalarının yanı sıra elektriksel akımlardan oluşan fizik tedavi yaklaşımları ve masaj gibi çeşitli yöntemlere başvurulmaktadır. Hastaların bu hastalığın kronik, hayatı tehdit etmeyen bir problem olduğunu ve tedavinin amacının doktor ve sağlık personeliyle çalışarak yaşam kalitesini iyileştirmek olduğunu kavramaları gereklidir.
Fibromiyalji hastalarında gözlem altında aerobik egzersizlerin öngörülen düzeylerde uygulanması fiziksel fonksiyonlarda iyileşme ve kişinin kendisini iyi hissetmesini sağladığı gözlemlenmiştir. Ancak bu hastalarda egzersize uyumun düşük olduğu gözlenmiştir. Aşırı yapılan ve çok zorlu egzersizler sonucunda ağrı, yorgunluk, uyumsuzluk gelişebilir ve bu nedenle kişiselleştirilmiş, yavaşça arttırılan aerobik egzersiz planları sıklıkla ağrıyı ve yorgunluğu azaltarak kendini iyi hissetmeyi ve uyumun artırılmasını sağlar.
Alternatif tedaviler fibromiyalji belirtileriyle başa çıkmada kullanılabilirler. Gevşeme terapileri, derin kas relaksasyonu veya derin nefes egzersizleri fibromiyalji belirtilerini tetikleyen ilave stresi azaltmaya yardımcı olabilir.