EMZİRMENİN FAYDALARI
1. Emzirmek anneyi meme kanserinden, yumurtalık kanserinden, rahim kanserinden korur.
2. Emziren annelerin rahmi doğumdan sonra daha çabuk toparlanır, kanama riskinden korur.
3. Emziren annelerin metabolizması daha hızlı çalışacağı için daha çabuk kilo verip, eski formlarına daha çabuk kavuşurlar.
4. Emzirmek anne ile bebeği duygusal açıdan tatmin eder, bütünleştirir, bebeğin özgüvenini geliştirir.
5. Emen bebekler daha huzurlu olup, daha kolay uykuya geçerler.
ANNE SÜTÜNÜ SAĞMA VE SAKLAMA
Annenin sütünü sağmaya gerek duyduğu durumlar;
-
Bebeğin emerek memeyi yeterince boşaltamadığında,
-
Bebek memeyi “areolayı“; dolu meme olmasından dolayı, kavramada zorlandığında,
-
Anne bebeğinden ayrı kalması gerektiğinde,
-
Anne dolu memeden dolayı ağrı, ateş hissettiğinde meme boşaltılmalıdır.
DOLU MEME BOŞALTILMADIĞINDA İSTENMEYEN TABLOLAR GELİŞEBİLİR!
Memeyi boşaltmayı elle ya da süt sağma pompaları ile yapabilirsiniz. (Elle süt sağma işleminin nasıl yapılacağını emzirme danışmanından öğrenebilirsiniz.) Sağmaya başlayacağınız memeye ılık kompres yapınız. Memeyi sağarak boşaltma süresi 10 dk ile 20 dk arasında değişmektedir.
Sağdığınız sütünüzü; 3 saat oda sıcaklığında, 3 gün buzdolabının rafında ve 6 ay derin dondurucuda ağzı kapalı bir kapta veya süt saklamak için özel üretilmiş ürünlerde saklayabilirsiniz. Sütünüzü ısıtırken (donmuş süt kendi halinde çözülmeli) benmari usulü; yani sıcak suya koyarak bekletme şeklinde, ısıtıp bebeğinize kaşıkla verebilirsiniz.
EK BESİNLERE GEÇİŞ DÖNEMİNDE BESLENME
İlk 6 ayda bebeğinizi anne sütü ile besleyebildiniz ise bebeğinizin sağlığına büyük katkı yapmış oldunuz. Belki anne sütünüzü herhangi bir nedenle veremediniz ve bebeğinizeilk 6 ay içinde anne sütüne ek olarak ya da tümüyle mama verdiniz. Hangi durum olursa olsun 6. aydan sonra ek besinlere başlamanız iyi olacaktır.
Bebeğinizin yiyeceklerini siz hazırlayın. Hazır çorbalar, katkı maddeleri eklenmiş hazır besinler, krakerler, çikolata gibi besin değeri düşük ya da alerji yapma ihtimali olan yiyecekler, çay şekeri gibi çok işlemden geçmiş besinler bebeklere uygun değildir. Çay da iki yaşından önce verilmemelidir.
Ek besinler kaşıkla verilse iyi olur. Bebek kaşığın üzerindeki bir yiyeceği ilk kez aldığında ne yapacağını bilemeyip dili ile dışarıya itebilir. Bu davranışı besini sevmediği biçiminde yorumlamayın. Zamanla alışacaktır. Siz yemek yerken onu da yanınıza alırsanız sizin yemek yemenizi ve çiğnemenizi izleyerek daha kolay öğrenir. Bazı bebekler elle verilen yiyecekleri daha kolay kabul edebilir. Böyle de yapabilirsiniz. Yeni bir besini bebek açken ve gündüz öğününde verin, gaz yaparsa geceye kadar iyileşir, gece uykusunu bozmaz. Bir öğünde yeni bir besini az miktarda ve tek başına başlayın, alerji olursa kolay gözlersiniz. Bebek severek alıyorsa giderek arttırın.
Yaşamın ilk yılında besinleri günlük, taze hazırlarsanız daha iyi olur. Özellikle ıspanak, pazı gibi sebzeler tekrar ısıtılıp verilmemelidir. Başlangıçta az verdiğiniz yeni yiyecek onu doyurmaz, bebek miktarı arttırana kadar üzerine anne sütü ya da anne sütü yoksa mama vermelisiniz. Ek besinler giderek artınca tek başlarına bir öğünü karşılayabilirler.
Hiçbir yiyeceği zorla vermemelisiniz. Yemesi için aşırı ısrar etmemelisiniz. Israrla reddettiği bir yiyeceği yemesi için zorlamamalısınız. Ülkemizde çok çeşitli ve birbirinin yerine geçebilecek yiyecekler vardır. Birini sevmezse ya da dokunursa, diğerini verebilirsiniz.
Bebeğinizi asla dikkatini başka yöne toplayarak; örneğin televizyona baktırarak, beslemeyin. Bebek yemek yediğinin farkında olmalı.
HANGİ YİYECEKLE BAŞLANMALI ?
Bebeğe verilecek yiyeceklerin, başlanma ve verilme sırasında bazı hekimlere göre değişiklikler olabilir. Burada bizim yaklaşımlarımıza göre öneriler verilmiştir.
Meyve püresi ile başlayabilirsiniz. Mevsimine göre ilk meyveler elma, armut ya da şeftali olabilir. Bebeğin kabızlık sorunu olabileceğinden başlangıç için muz uygun olmaz. Meyve suyu değil de meyve püresi daha iyi olur. Kabuğu soyulan meyveler küçük bir bebek için daha uygundur. Yıkanıp soyulmuş meyveyi cam rendede rendeleyip başlangıçta 2-3 kaşık verin. Bebeğin beğenmesine göre hergün 1-2 kaşık arttırın.
Dört beş gün sonra meyve pürelerine devam ederken yine gün içerisinde başka bir öğünde yoğurt ile başlayın. Yoğurdu evde yapabilirseniz daha iyi olur. İlk verişte 1-2 tatlı kaşığı verin, bebeğin beslenmesine göre arttırın. Yoğurda şeker eklemeniz gerekmez. Zamanla bebek iki besini de tanıyınca yoğurdu meyve püresiyle karıştırarak da verebilirsiniz. Meyve ve yoğurt bebeğin bir öğünü olacak kadar artınca, yaklaşık 4-5 gün sonra sebze pürelerine başlayabilirsiniz. Bir ya da iki sebzeyi az suda haşlayın. İyice ezin. Başlangıçta kısa bir süre blender kullansanız bile kısa zamanda çatalla ezmeye geçin ki bebek pütürlü yiyeceklere alışsın. Bu durum bebeğin çiğnemesini geliştirmesine yardımcı olacaktır. Havuç ve patates haşlaması ile başlayabilirsiniz. Ezdiğiniz sebzeye, siz yiyecek olsanız ne kadar yağ ekliyorsanız o kadar yağ koyun. Zeytinyağı ya da tereyağı kullanabilirsiniz, margarin ve tuz kullanmayın. Sebze pürelerini de iki tatlı kaşığı başlayıp zamanla arttırın. Mevsiminde bol bulunan sebzeleri kullanın. Giderek püre içine daha değişik sebzeler de koyabilirsiniz. Ispanak kabak vb. gibi. Birkaç gün sonra sebze püresine pirinç ya da bulgur ekleyin. Pirinçli ya da bulgurlu sebze yemeği bizim geleneksel yemek alışkanlığımıza da uyduğundan kendiniz için pişirdiğiniz tahıllı sebze yemeklerini tuz koymadan yaparsanız bebeğe de verebilirsiniz. Sofrada sizinle benzer yemeği yemek hoşuna gidecektir.
Meyve püresi, yoğurt, çeşitli sebze ve tahıllarla yaptığınız sebze pürelerini yiyebilen bebek bu arada 7. ayına da gelmiş olacaktır. Şimdi sebzeli yemeğine iki kere çekilmiş dana kıyması da katabilirsiniz.
Kendinize yaptığınız pirinçli, kıymalı sebze yemeğinizi tuz koymadan pişirirseniz bebeğinizle paylaşabilirsiniz. Bebekler kıymayı en kolay dolma içi gibi pirinç ya da bulgurla birlikte pişirince tüketebilirler. Bebeğinize ara sıra et yerine karaciğer de verebilirsiniz. Ancak beyin vermeyin.
Bu dönemde bebeğinize çorbalar da hazırlayabilirsiniz. Tarhana çorbası ya da yayla çorbası gibi. Zaten daha önce yoğurt ve tahılları tatmış olan bebeğiniz çorbaları daha kolay kabul edecektir. Çorbaları acısız ve biraz koyu hazırlayın, içine ekmek de ufalayabilirsiniz. Çorba yaparken kemik suyu da kullanılabilir.
Anne sütünü yeterli alan bir bebeğe ek süt vermeyeceğiniz için sütle yapılmış tatlı vermek gerekli değildir; ama, ek bir süt vermeniz gerekiyorsa muhallebi de verebilirsiniz. Yaparken şeker eklemeyin. Sonradan meyve ya da pekmezle tatlandırılabilir.
Bebeğiniz 7. ayında kahvaltıya da başlayabilir. Kahvaltıda yiyeceklerini tek tek ya da karışım olarak verebilirsiniz. Birçok anne, anne sütü ya da mama içine karıştırılmış, yumurta, tuzsuz peynir, pekmez, bisküvi ya da ekmek karışımlarını bebeklerine vermeyi seviyor. Tatlı ve tuzlu yiyeceklerin birbirine karıştığı bu tür bir besini bebeğiniz sevdiyse verebilirsiniz, ancak karışım olmasının özel bir değeri yoktur. Bunları tek tek de verebilirsiniz. “Karışım olunca bebeğin ne kadar yediğini daha iyi anlıyorum“ diye karışım yapmanıza gerek yoktur. Bebek her gün aynı besinden aynı miktarda tüketmek zorunda değildir. Onun neyi sevdiğini neyi istemediğini anlamalı ve tercihlerine saygı duymalısınız.
Yumurtanın önce sarısını verin. Haşlanmış katı yumurta bebekler için daha uygundur. Sarısını 1/8 miktarda başlayıp bebek sevdiyse her gün arttırın.Yumurtayı sebzelerle karıştırıp verebilirsiniz. Peyniri bir gece suda bekletip tuzunu çıkarmalısınız. Taze peyniri ise vermeyin. Bebeğiniz sekizinci aya geldiğinde tavuk, balık gibi beyaz etler ve yumurtanın beyazı da verilebilir. Tavuk ve balık etleri sebzelerle karıştırılabilir ya da ezilip verilebilir. Küçük balıklar daha yararlıdır. Kılçığını iyice ayıklamış olmaya dikkat etmelisiniz. Yine bu ayda ceviz ya da fındığı ezerek kahvaltısına ya da yemeğine eklyebebilirsiniz. Makarnayı ufalayarak verirlen, içine kıyma, peynir ya da ceviz de eklenebilir. Pilav ve makarna, yoğurt konularak da verilebilir. Kuru fasulye, nohut gaz yapmadıysa bebeklere bu dönemde verilebilir.
Dokuzuncu ayda bebeğiniz aile sofrasındaki, tuzsuz, acısız, ve baharatsız tüm yemeklerinizi yiyebilir. Bu aylarda önüne konulan ufak parçacıkları eliyle alıp ağzına götürebilir. Onu yemek yerken asla yalnız bırakmayın. Sizin öğünlerinizde mümkünse bir mama sandalyesinde sofraya oturmalıdır.
Anne sütüne devam ediyorsanız bir yaşına dek diğer sütlerden vermenize gerek yoktur, anne sütü yoksa bir yaşına dek devam sütleri daha uygun olacaktır. Bal da bir yaşından önce verilmemelidir. Kepek ekmeği de bir yaşından önce verilmemelidir.
Aşağıda değişik yaşlardaki bebekler için örnek yemek listeleri verilmiştir. Yukardaki bilgilere dayanarak siz de kendi bebeğinizin zevkine göre yemek listeleri hazırlayabilirsiniz. Öğünlerin zamanlarını da kendi bebeğinize göre düzenlemelisiniz. Aralarda bebek istediği zaman anne sütü vermeye devam edin.
6-12 AYLAR İÇİN GÜNLÜK YEMEK LİSTESİ
Sabah Uyanınca : Anne Sütü (yoksa devam sütü)
1-2 Saat Sonra Acıkınca : Yumurta sarısı, peynir, ekmek, meyve püresinden biri ya da birkaçı
Öğle Yemeği : Tahıllı ve / ya da kıymalı sevze yemeği, bazen değişik çorbalar.
2-3 Saat Sonra Acıkınca : Yoğurt (sade ya da seviyorsa içine meyve ezilebilir)
Akşam : Pirinç ya da yulaflı muhallebi (süt yerine devam sütü ile hazırlayın). Sebzeli, kıymalı, tahıllı bir yemek ya da çorba da olabilir.
BİRKAÇ BESİNİN YAPILIŞI
MEYVELER: Çiğ verilmelidir. Meyve suyu yerine püresi daha uygundur. Kabızlığı olan bebeklere kuru kayısı ve kuru erikten komposto ya da şekersiz marmelat yapıp verebilirsiniz.
YOĞURT: 100 ml ılık süt ya da devam mamasına 1 çay kaşığı yoğurt koyup kabınızı kapatın. Ilık bir yerden 3-4 saat mayalanmaya bırakın. Ufak kaplarda yaparsanız her verişinizde taze olur.
MUHALLEBİ: İnek, keçi sütü ya da 6-9 ay arasında devam sütü ile yapılabilir. Bebeğinizin kabızlığı varsa yulaf unu ya da irmikle hazırlanabilir. Bir su bardağı soğuk süte bir yemek kaşığı bu unlardan birini koyup karıştırın. Sonra kısık ateşte sürekli karıştırarak pişirin. Koyulaşıp, göz göz kabarmaya başlayınca ateşten alın. Pekmez ile tatlandırabilirsiniz.
SEBZE PÜRELERİ: Bir ya da daha çok sebzeyi az suda benmari usulü ya da düdüklü tencerede pişirin. Ateşten alıp ılıyınca ezin. Sebzenin miktarına göre uygun miktarda zeytinyağı ya da tereyağı ekleyip karıştırın. Bebeğiniz buna alışınca sebze haşlanırken içine pirinç ya da bulgur koyarak birlikte haşlayıp ezersiniz. Daha sonra da haşlarken iki kere çekilmiş dana kıymasını ekleyip hepsini birlikte pişirip sonra ezersiniz.
BALIK: Yıkanmış, iyice ayıklanmış balıkları (tercihen küçük balıklar) ızgarada ya da buğulama olarak pişirin. Bebeğin tercihine göre balık etlerini ayıklayıp sebzeli de yapabilirsiniz.
ETLER: Çorba ve sebze yemeklerini pişirirken kıyma olarak katabilirsiniz. 9. aydan sonra köfteleri de yiyebileceğinden içine ekmek, soğan, maydanoz koyarak baharatsız köfteler yapabilirsiniz. Köfteyi suda pişmiş ya da ızgara olarak verin. Yaparken içine sebzeler ya da peynir de konabilir. Kıymayı dolma içi gibi de pişirebilirsiniz.
KURU BAKLAGİLLER: 9. aydan başlayarak pişirirken çorbalarına mercimek katın. Kuru fasulye ya da nohutu akşamdan suya koyup, haşlayıp suyunu dökerek pişirebilir, ezerek verebilirsiniz. Verirken pirinç ya da makarna ile de karıştırabilirsiniz.