İnmemiş Testis Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Yazı İçeriği

İnmemiş Testis Nedir?
İnmemiş Testis Neden Olur?
İnmemiş Testis Tanısı Nasıl Konur?
İnmemiş Testis Hangi Sorunları Yaratır?
İnmemiş Testisin Ameliyatı Nasıl Olur?
İnmemiş Testis Tedavisi Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
İnmemiş Testisin Hormonal Tedavisi Nasıl Olur?

Testisler erkeklik hormonu olarak nitelendirilen testesteron hormonu ve sperm üretimini sağlamakta ve skrotum adı verilen torbaların içinde bulunmaktadır. İnmemiş testis bebeklerde görülen ve tedavisi mümkün olan bir rahatsızlıktır.

İnmemiş Testis Nedir? #

Kriptorşidizm yani inmemiş testis, erkek çocuklarda görülen, testislerin skrotumun içine inmemiş olması durumudur. “Gizli testis” olarak da adlandırılmaktadır. Skrotumun yani torbaların içinin boş kalması olarak da nitelendirilebilir.

Testislerin inmemesi ve skrotum içine yerleşmemesi sebepleri şunlardır;

Testisler gelişmemiş olabilir,
Kasıkta kalmış olabilir,
Karın içinde kalmış olabilir,
Geri çekilen (Retraktil) testis olabilir.

Bebeklerin %4’ünde doğum sonrasında testisler yerinde olmaz. Prematüre bebeklerde ise görülme oranı ise %45 seviyesindedir. Prematüre bebeklerde sık karşılaşılan bir durumdur. Bu bebeklerin %75’inde 3 ay dolmadan testisler yerine inmiş olur. Çocukların %0.8’inde ise bir yaşına geldiklerinde testis olması gereken yere inmemiştir.

İnmemiş testis vakalarında tek testisin veya her iki testisin inmemiş olması durumu söz konusu olabilmektedir. Her iki testisin inmemiş olması toplam vakaların %10’unda görülmektedir.

İnmemiş testis vakalarında, testis ya anne karnındaki dönemde hiç oluşmamış olabilir. Bazı vakalarda testis oluşmuş ancak damarsal tıkanıklıklar nedeniyle kaybolmuştur. Toplam vakaların %5’inde testis bulunamamaktadır. Testisin hiç bulunmaması “Atrofik testis” olarak adlandırılmaktadır. Testisin hiç olmaması durumu da tek taraflı veya çift taraflı olabilmektedir. Tek taraflı testis yokluğu genellikle aynı taraftaki böbrek yokluğu ile birlikte görülür. Testisin hiç olmadığı vakalarda psikolojik etkisini azaltmak için testis benzeri silikon protezlerin skrotuma yerleştirilmesi ile testis protezi takılması operasyonu yapılabilmektedir.

Eğer çocukta her iki testisin de yokluğu söz konusu ise doktoru tarafından bir endokrinoloğa yönlendirilecektir. Endokrinolog hormon eksiklikleri dolayısı ile çocuğa nasıl tedaviler uygulanacağı, ergenlik döneminde neler yapılması gerektiği ve çocuğun fiziksel gelişiminin hangi desteklerle sağlanabileceği konusunda yardımcı olacaktır.

Geri çekilen veya retraktil testis, testisin bazen skrotuma inmesi bazen de yukarı kaçması durumudur. Retraktil testis aynı zamanda “Utangaç testis” olarak da adlandırılmaktadır. Eğer testis daha çok skrotumun dışında kalıyorsa bu durum inmemiş testis olarak değerlendirilir. Eğer çoğunlukla skrotumun içinde kalıyorsa, bunun retraktil testis olduğu düşünülmektedir. Retraktil testis tedavi gerektirmeyen normal bir durum olarak kabul edilmektedir. Çocuk büyüdükçe düzelecektir.

Retraktil veya utangaç testis bebekler heyecanlandıklarında, korktuklarında veya üşüdüklerinde testislerin skrotumdan çekilmesi ile oluşmaktadır. Yani aslında kendilerini koruma amaçlıdır. Yaşanan durumun retraktil veya inmemiş testis olduğunun ayrımının doğru yapılması önemlidir, retraktil testisler genellikle muayene sırasında doktorun muayenesi sırasında skrotuma inmektedir. Çocuk banyo yaparken, ılık suda da testisler skrotuma inerler.

İnmemiş Testis Neden Olur? #

İnmemiş testis sorunlarının kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik, anneye bağlı ve bebeğin hamilelik sürecindeki gelişimin engelleyen bir dizi faktör oluşumunda etkili olabilmektedir.

İnmemiş testis riskini artırabilecek faktörler arasında şunlar sayılabilir;

Prematüre doğum ve bebeğin anne karnındaki gelişimini tamamlayamadan doğumun gerçekleşmiş olması testislerin skrotuma inmemesi ile sonuçlanabilir.
Bebeğin doğum ağırlığının düşük olması ve anne karnında gelişimini tamamlayamamış olması yani fetal büyümenin tamamlanmamış olması da inmemiş testise yol açmaktadır.
Ailesel genetik yatkınlık kaynaklı olabilmektedir. İnmemiş testis riski, kardeşlerde olması durumunda 3,5 kat, babada olması durumunda 2,3 kat, bebeğin ikizinde olması 10,1 kat artmaktadır.
Annenin hamilelikte sigara, alkol veya uyuşturucu madde kullanımı yine bebeğin gelişimini olumsuz etkileyecek ve inmemiş testis sorununa ve elbette başka pek çok soruna yol açabilecektir.
Anne veya babanın pestisitlere ve kimyasallara maruz kalmış olması da bebeğin gelişimini etkilemekte ve inmemiş testis sorununa yol açabilmektedir.

Testisler bebeklerde karında gelişmekte, hamileliğin 28. haftası itibariyle yavaş yavaş yerine inmeye başlamaktadır. Hamileliğin 32 ila 36. haftaları arasında skrotuma inmeleri tamamlanır. Bebek 6 aylık olduğunda skrotumdaki son yerlerine ulaşırlar. Testislerin bu süreçte torbaya doğru inmemeleri, karında, kasıklarda veya torbanın üst kısmında kalmaları durumunda inmemiş testis sorunu yaşanır.

Doğumda herhangi bir sorun olmamakla birlikte, yani doğumda testisler yerinde olmasına rağmen, çocukların ilerleyen yaşlarında testisleri karınla birleştiren bağın yeterince hızlı büyümemesi sebebi ile testisler skrotumun yukarısında kalabilmektedir. Bu nedenle erkek çocukların testisleri ebeveynleri tarafından ilkokul dönemi bitene kadar takip edilmelidir.

İnmemiş Testis Tanısı Nasıl Konur? #

İnmemiş testis tanısı fiziksel muayene ile kolaylıkla koyulabilmektedir. Skrotumun içerisinde testis olmadığı skrotuma dokunulduğunda anlaşılmaktadır.

İnmemiş testis, doğumdan hemen sonra yapılan yenidoğanın ilk muayenesinde görülmektedir. Sonraki yaşlarda görülen inmemiş testis vakaları ise anne ve babanın kontrolleri ile anlaşılmaktadır. Bu nedenle anne ve babanın çocuklarının testislerini kontrol etmeleri oldukça önemlidir.

Testislerin doğumdan sonra yerlerinde olması ancak sonradan, daha çok ilkokul çağında, kasıklara doğru geri çekilmesine “Ascending testis” ya da “Yükselen Testis” adı verilmektedir.

İnmemiş testis durumunun belirlenmesinden sonra, testisin oluşup oluşmadığı veya karından skrotuma inerken bir bölgede kalıp kalmadığının belirlenmesi gerekir. İnmemiş testis vakalarının %70’i elle muayenede tespit edilebilmektedir.

İnmemiş testisin yerinin elle muayene ile tespit edilemediği durumlarda, testisin yerinin belirlenmesi için ultrasonografi, laparoskopi, MR ve bilgisayarlı tomografi kullanılabilmektedir. Ultrasonografi, testisin yerini belirlemek, diğer testise göre boyutlarını karşılaştırmak için kullanılmaktadır. Laparoskopi hem bir tanı hem de operasyon yöntemi olup hem testisin yerini belirlemek hem de skrotuma inmesine müdahale etmek için kullanılır. MR ve bilgisayarlı tomografi bebeklerde anestezi gerektireceği için mecbur kalınmaması durumunda fazla tercih edilmemektedir.

İnmemiş Testis Hangi Sorunları Yaratır? #

Testislerin skrotuma inmemiş olması durumunda hacimleri küçülebilmekte ve sperm kalitesinde düşüş olabilmektedir.

İnmemiş testis tedavisi yapılmazsa oluşabilecek rahatsızlıklar şunlardır;

Bozulan hormon ve sperm üretimi kısırlığa sebep olabilir.
Testis kanseri görülme riski artar.
İnmemiş testisler bulundukları yerde zarar görebilir, testis torsiyonu oluşabilir.
Kasık fıtığına neden olabilir.
Çocuk büyüdüğünde testisin torbada olmamasından kaynaklı psikolojik sorunlar yaşanabilir.

İnmemiş Testisin Ameliyatı Nasıl Olur? #

Doğumda inmemiş testis problemi olan bebeklerde ilk 6 ay bebek takip edilerek testislerin skrotuma kendiliğinden inmesi beklenir. Bebek 4 aylık olduğunda testisler skrotuma inmemiş ise bu problemin kendiliğinden geçmeyeceği anlamına gelir ve inmemiş testis tedavisi gerektirir.

Bir yaşına gelmiş bebeklerde halen testislerin inmemiş olması söz konusu ile ameliyat ile tedavi edilmesi gerekecektir. Ameliyatın bebek 12. ayını geçmeden yapılması tavsiye edilmektedir. Genellikle ameliyatlar 6 ila 12. Ay arasında yapılmaktadır.

İnmemiş testis tedavisi ile bir yaşının üzerindeki çocuklarda herhangi bir iyileşmeyi bekleme süresi olmadan hemen cerrahi müdahale ile düzeltilmesi sağlanır.

Operasyonun 12. aydan önce yapılmasının tercih edilmesinin bazı sebepleri vardır;

Skrotum içindeki ısı vücut ısısına göre 2-4 derece daha düşüktür. Skrotumun ısısının vücut ısısından daha düşük olması testislerin gelişmesi ve sperm üretimi için zorunludur. Uzun süre skrotuma inmemiş testislerin, vücut içinde maruz kaldıkları daha yüksek ısı nedeni ile yeteri kadar gelişmeme sorunu ortaya çıkacak, sperm üretimi azalacak bu durum da kısırlık ve kanser gibi sorunlara yol açabilecektir. Sperm üretiminin azalması kısırlığa, spermlerin yapı değiştirerek kontrolsüz büyümesi kansere yol açabilmektedir. Testisler 2 yıl gibi bir süreyle skrotumun dışında kaldığında kısırlık riski artmaktadır.
Vücut içinde kalan testislerde “Testis dönmesi” diğer adıyla “Testis Torsiyonu” sorunu yaşanabilme ihtimali vardır. Testis dönmesi, testisin bağlı olduğu damar ve sinir dokularına dolanmasıdır. Acil müdahale gerektiren bu durum testisin vücutta kaldığı süre boyunca yaşanabilecek bir sorundur. Hızla müdahale edilmediğinde testisin kaybedilme ihtimali vardır.

Bu nedenlerle inmemiş testis operasyonunun geciktirmeden yapılarak komplikasyonların engellenmesi amaçlanmaktadır.

İnmemiş testisler için cerrahi operasyonların yapılabilmesi için öncelikle testisin nerede bulunduğunun tespiti gerekir. Elle muayenede yeri tespit edilemeyen inmemiş bir testis, karın içinde veya kanalda, genital organların üstünde, böbreğin yanında, rektum ve mesane arasında olabilmektedir.

Eğer testisin kasık kanalında olduğu tespit edilmişse testisler için laporoskopik (kapalı) ameliyat yapılarak testislerin skrotuma inmesi sağlanmaktadır. Bu operasyona “orkidopeksi” adı verilmektedir. İnmemiş testis operasyonlarının başarı oranı %100 olup, vakanın tamamen tedavi edilmesi ile sonuçlanmaktadır.

Karın içindeki inmemiş testis elle muayene ile tespit edilemez. İnmemiş testis vakalarının %5 ila 10’unda testisin karın içinde bulunması söz konusu olmaktadır. Testisin karın içinde olduğu düşünülüyorsa testisin yerinin tespiti için radyolojik yöntemler kullanılabilir. Karın içinde bulunan inmemiş testisin tespiti için laporoskopik yöntemler ve endoskopik kamera kullanılarak ile karın içi incelenebilir ve teşhis sırasında operasyon da tamamlanarak testis skrotuma indirilmeye çalışılır.

İnmemiş testisle birlikte kasık fıtığı da yüksek oranda görülebilmektedir. Bu durumda, inmemiş testis tedavisi yapılırken kasık fıtığına da müdahale edilerek iki operasyon birlikte yapılmaktadır.

İnmemiş Testis Tedavisi Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir? #

İnmemiş testistedavisi için gerçekleştirilen ameliyat 30 dakika kadar sürmekte ve hastanede yatmayı gerektirmemektedir. Operasyon olan çocuklar aynı gün eve gidebilirler. Operasyondan sonra çocukların birkaç gün dinlendirilmesi önerilmektedir. Çocuklar 2-3 gün sonra hareketli hallerine dönebilirler.

Ameliyat sonrasında skrotumda şişlik oluşması normaldir. Birkaç hafta sonra şişlik kendiliğinden iner. Ameliyattan 2-3 gün sonra pansuman için doktora gidilmesi gerekir ve bu süre içerisinde banyo yapılmaması gereklidir.

Ameliyattan sonra çocuğun kabız olmaması gerekir. Kabızlık durumunda ameliyat bölgesinde zorlanma artacağından çocuğun beslenmesine dikkat edilerek kabız olmaması sağlanmalı. Eğer kabız olursa fitil vb ilaçlarla müdahale edilmelidir. Kabızlık durumu söz konusu olursa doktoruna danışılması tavsiye edilmektedir.

Cerrahi operasyonla skrotuma indirilmiş olan testisler gelişimlerine skrotum içinde devam ederler. Testis indirme operasyonu olan çocukların operasyondan sonraki 2. haftada ve 6. ayda doktor tarafından kontrol edilmesi gerekmektedir.

Ameliyat sonrası yapılan kontrollerde elle muayene yapılır, skrotumun ultrasonla muayenesi yapılır ve hormon seviyelerine bakılır. Testisin skrotum içinde gelişmeye devam edip etmediği ve skrotumun içinde olması gereken yerde durup durmadığı kontrol edilir.

Kızarıklık ve şişliğin çok olması durumunda, kan gelmesi söz konusuysa, çocukta bulantı, kusma, karın ağrısı şikayetleri varsa mutlaka doktora danışılmalıdır.

İnmemiş Testisin Hormonal Tedavisi Nasıl Olur? #

Testislerin skrotuma çok yakın bir yerde bulunması durumunda hormon tedavisi de uygulanabilmektedir. Hormon tedavisinde hCG hormonu, HCG, LHRH hormonu veya buserelin uygulanmaktadır. Hormon tedavisi bazı vakalarda bir ölçüde fayda sağlamasına rağmen belirgin bir başarısı yoktur. Hormonlar dolayısı ile penis büyümesi ve kıllanma sorunu gibi yan etkileri olduğu için hormon tedavisi tercih edilmemektedir. Uzun dönemde testis sağlığı için zararlarının olduğu düşünülmektedir. Hormon tedavisi denenerek başarı sağlanamamış örneklerde ikincil olarak cerrahi tedavi yöntemleri uygulanmıştır.