Doğum kontrol yöntemleri, gebeliği önlemek amacıyla kullanılan farklı teknik ve araçları kapsar. Her yöntemin avantajları, dezavantajları ve uygunluk kriterleri farklıdır. Ankara Koru Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Prof. Dr. Aydan Biri ile tüm doğum kontrol yöntemlerini ayrıntılı olarak inceledik.

Hormonal Yöntemler #

Doğum kontrol hapları: Günlük olarak alınan bu haplar, yumurtlamayı durdurarak gebeliği önler. Düzenli kullanıldığında yüksek koruma sağlar. Ancak unutulan dozlar etkinliği azaltır.

Hormonlu spiral: Rahim içine yerleştirilen ve progesteron hormonu salgılayan bu yöntem, hem gebeliği önler hem de adet kanamasını azaltabilir. 5 yıl boyunca koruma sağlar.

Deri altı implant: Kola cilt altına yerleştirilen küçük bir çubuk şeklindedir. Sürekli düşük dozda hormon salgılar ve yaklaşık 3 yıl koruma sağlar.

Doğum kontrol iğneleri: 1-3 ayda bir yapılan hormon enjeksiyonlarıdır. Yumurtlamayı durdurarak gebeliği engeller.

Rahim İçi Araçlar (RİA) #

Bakır spiral: Rahim içine yerleştirilen, bakır kaplı küçük bir araçtır. Bakır, spermleri etkisiz hale getirerek gebeliği önler. Hormonsuzdur ve 5-10 yıl koruma sağlar.

Gynefix spiral: Bakır zincir formundadır. Küçük ve esnek yapısı rahme uyum sağlar. Hormonsuz olması nedeniyle hormonal yan etkilerden kaçınmak isteyenler için uygundur.

Bariyer Yöntemleri #

Prezervatif (erkek/kadın): Spermlerin rahme ulaşmasını fiziksel olarak engeller. Aynı zamanda cinsel yolla bulaşan hastalıklardan koruyan tek yöntemdir.

Diyafram ve servikal kapak: Rahim ağzını kapatarak spermlerin geçişini önler. Kullanımdan önce spermisit ile birlikte kullanılması etkinliği artırır.

Doğal Yöntemler #

Takvim yöntemi: Kadının adet döngüsünü takip ederek yumurtlama döneminde ilişkiden kaçınma esasına dayanır. Düzensiz adet döngüsü olanlarda güvenilirliği düşer.

Bazal vücut ısısı takibi: Yumurtlama sonrası vücut ısısındaki hafif artış takip edilir. Düzenli ve dikkatli ölçüm gerektirir.

Cerrahi Yöntemler #

Tüp ligasyonu ( KadındaTüplerin Bağlanması ): Kadınlarda fallop tüplerinin cerrahi olarak bağlanmasıdır. Kalıcı ve geri dönüşsüzdür.

Vazektomi: Erkeklerde sperm kanallarının bağlanması işlemidir. Kalıcı bir korunma sağlar.

Acil Korunma Yöntemleri #

Ertesi gün hapı: Korunmasız ilişkiden sonra 72 saat içinde alındığında gebelik riskini azaltır. Düzenli kullanım için uygun değildir.

Acil spiral uygulaması: Korunmasız ilişkiden sonraki 5 gün içinde takıldığında yüksek oranda koruma sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS) #

Hangi doğum kontrol yöntemi en etkilidir? Hormonal yöntemler ve RİA’lar, doğru kullanıldığında en yüksek koruma oranına sahiptir.

Hormonal yöntemler kilo aldırır mı? Bazı kadınlarda kilo değişiklikleri olabilir ancak bu herkes için geçerli değildir.

Spiral takılması ağrılı mıdır? Çoğunlukla hafif ağrı ile kısa sürede tamamlanır.

Doğum kontrol hapı uzun süre kullanılırsa zararlı mı? Doktor kontrolünde uzun süre güvenle kullanılabilir.

Prezervatif gebelikten korumada ne kadar etkilidir? Doğru ve düzenli kullanıldığında %98 etkilidir.

Emzirme döneminde hangi yöntemler kullanılabilir? Hormonsuz spiral, prezervatif ve bazı mini haplar (sadece progesteron içeren doğum kontrol hapları) güvenle kullanılabilir.

Acil korunma hapı sık kullanılabilir mi? Hayır, düzenli doğum kontrol yöntemi yerine geçmez. Sürekli kullanılacak bir yöntem değildir. Bir ayda 1 kereden fazla kullanımı önerilmez.

Hangi yöntem cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korur? Prezervatif hem gebelikten hem de hastalıklardan korur.

Doğum kontrol yöntemini değiştirmek mümkün mü? Evet, doktorunuzla görüşerek yöntem değişikliği yapılabilir.

Doğru yöntemi nasıl seçebilirim? Yaş, kilo, sağlık durumu (eşlik eden sistemik hastalıklar) daha önce doğum yapıp yapmama durumu, yaşam tarzı ( özellikle sigara, alkol vb alışkanlıklar) ve korunma süresi dikkate alınarak doktorla birlikte karar verilmelidir.

Doğru doğum kontrol yöntemi seçimi, hem fiziksel sağlık hem de yaşam planlaması açısından önemlidir. Ankara Koru Hastanesi ve Prof. Dr. Aydan Biri, kişiye özel doğum kontrol danışmanlığı ile en uygun yöntemi belirlemenize yardımcı olmaktadır.