Aşılar, insanları çeşitli hastalıklara ve virüslere karşı koruyabilmek adına son derece önemli. Doğru zamanda uygulanan aşıların hastalıkları engelleyebilme ya da çok hafif atlatılmasını sağlama ihtimali oldukça yüksek. Hangi aşının hangi dönemde uygulanması gerektiğine dair hem yerel hem de küresel sağlık otoriteleri tarafından belirlenmiş takvimler mevcut. Ancak bu takvimlerin dışında kalan ve aşılamada dikkat gerektiren bazı noktalar da var. Gebelik, normal aşılama takviminin geçerli olmadığı durumlar arasında ilk sırada. Bu dönemde yapılan aşılar hem annenin hem de bebeğin sağlığını doğrudan etkileyebileceği için, dikkatli olunması gerekli. Gebelik ve aşı konusunda kadın doğum uzmanlarının önerdiği takvime uymak, bebek ile anne sağlığının korunabilmesi adına son derece önemli. Normal dönemde yararlı olan bazı aşılar, gebelikte zararlı hale gelebilir ya da normal dönemde gereksinim duyulmayan aşıların gebelik döneminde yapılması gerekebilir.

Gebelikte Aşının Önemi #

Gebelik ve aşı gebelik döneminin hassas konuları arasında. Bu dönemde yapılacak aşılamanın iki temel amacı var. İlki, annenin yüksek risk altında olduğu bulaşıcı hastalıklara karşı korunmasını sağlamak. Gebelik döneminde annelerin bağışıklık sistemleri büyük ölçüde zayıflar ve hassas hale gelir. Bu da onların bulaşıcı hastalıklara karşı daha az dirençli olmaları anlamına gelir. Normal dönemde anneyi etkilemeyen bir grip enfeksiyonu, gebelik döneminde ağır bir hastalık geçirilmesine yol açabilir. Ayrıca bu dönemde geçirilen hastalıklar, bebeğin sağlığı üzerinde de olumsuz etki yapacağı için aşılama daha önemli hale gelir. Gebelikte aşılamanın diğer bir nedeni de bebeğin doğumdan sonraki birkaç ay boyunca hastalıklardan korunmasına yardımcı olmak. Annenin aşılanması durumunda oluşan antikorlar, plasentadan geçerek bebeğe ulaşır. Bu durumda bebek doğduğu zaman ilk birkaç ay boyunca bulaşıcı hastalıklardan korunmuş olur. Gebelik ve aşı hususunda kadın doğum uzmanı eşliğinde planlama yapılması gerekir. Bu dönemde bazı aşıların gebelik öncesinde, bazıların da gebelik esnasında yapılması lazım. Bu yüzden de çocuk yapma planı olan anne adaylarının, öncesinde aşı kontrollerini yaptırması ve gebelikten en az 1 ay önce önerilen aşıları yaptırması tavsiye edilir. Gebelik öncesi aşılarını yaptıran anne adaylarının 1 ay boyunca gebe kalmamaya dikkat etmeleri de önem arz eden hususlar arasında yer alır.

Gebelikte Uygulanması Önerilen Aşılar #

Gebelik döneminde uygulanması gereken aşılar; gebelik boyunca annenin, doğum sonrasında da hem annenin hem de bebeğin korunmasını sağlar. Normal dönemde kullanılabilen aşıların gebelik dönemindeki etkilerinin tespit edilebilmesi için uzun zamana gereksinim duyulmuştur. Gebelik ve aşı üzerine yapılan çalışmalar, bu dönemde kesinlikle uygulanması gereken aşıların bir listesinin hazırlanmasını olanaklı kılmıştır. Gebelik döneminde her anne adayının muhakkak uygulaması gereken aşılar şu şekilde sıralanabilir:

• İnfluenza: Grip aşısı olarak da bilinen bu aşı, mevsimsel griplere karşı koruma sağlamak için uygulanır. Hem gebelik döneminde hem de lohusalık evresinde uygulanması önerilen bu aşı, aynı zamanda doğan çocuğun da doğumdan sonra birkaç ay boyunca mevsimsel griplerden korunmasını sağlar. Influenza aşısının anlık halsizlik ya da ateş gibi yan etkileri dışında anne ve bebek için herhangi bir yan etkisi bulunmaz.
• Tetanos-Difteri-Boğmaca: Tetanos, difteri ve boğmaca hastalıklarına karşı uygulanan ve TDAP olarak adlandırılan aşı da gebelikte mutlaka uygulanması gereken aşılar arasında yer alır. Ancak gebeliğin ilk haftalarında değil; yirminci haftadan sonra bu aşıların yapılması önerilir. Yirmi yedinci hafta ila otuz altıncı hafta arasında yapılan TDAP aşıları, yeni doğan çocuğun da boğmacadan korunmasına yardımcı olur.
• Influenza LAIV: Gebelik ve aşı çalışmaları, bu aşının gebelik döneminden en az 1 ay öncesi uygulanması gerektiğini ortaya koymuştur. Nazal sprey şeklinde uygulanan bu aşı, 50 yaş üstü bireyler ile gebelere doğrudan uygulanmaz. Gebelik planlayan kişilerin, bu aşıyı bir ay önceden yaptırmaları önerilir. Aşıdan sonra en az 1 ay boyunca gebelik yaşanmaması önem arz eder.

Yukarıda bahsedilen aşılar, gebelik dönemindeki her kadının uygulaması gereken aşılar olarak kabul edilir. Bununla birlikte, anne adayının özel durumuna bağlı olarak farklı aşılar da kadın doğum uzmanı tarafından önerilebilir. Özellikle riskli bulaşıcı hastalıkların olduğu bölgelere seyahat planlaması yapıldığı zaman, o bölgedeki hastalıklara karşı da önlem alınması gerekir. Anne adayının bazı riskli hastalıklar tarafından doğrudan tehdit altında olması da farklı aşı uygulamalarını gerekli kılabilir. Hepatit A bu doğrultuda yapılan aşılar arasında ilk sırada yer alır. Risk altında olmayan anneler için bu aşının yapılması gerekmez. Ancak risk durumunda, hastalığın vereceği zararlar da göz önünde bulundurularak aşının yapılması önerilir. Gelişmekte olan fetüs için bu aşı herhangi bir risk teşkil etmez. Bununla birlikte seyahat edilecek ülkelere bağlı olarak polio, pnömokok, meningokok, sarıhumma, şarbon, Japon ensefaliti, kuduz ve tifo aşılarının yapılması da gerekebilir.

Gebelikte Uygulanması Önerilmeyen Aşılar #

Bazı aşılar, içerikleri ve nitelikleri nedeniyle gebelik dönemi için uygun görülmez. Gebelik ve aşı hususunda sorun yaşanmaması adına bazı aşılardan uzak durulması gerekir. Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak aşıları canlı aşı niteliğinde olduğu için bu aşıların gebelik döneminde uygulanması önerilmez. Ancak bu hastalıklardan herhangi birinin anne adayında görülmesi, özellikle gebeliğin ilk aylarında düşüğe neden olabilir. Bu yüzden de kızamık, kızamıkçık ve kabakulak aşılarının gebelikten en az 1 ay önce yaptırılması gerekir. Gebelik planlayan anne adaylarının önceden bu aşılarını yaptırmaları ve aşıdan sonra da en az 1 ay gebe kalmamaya dikkat etmeleri tavsiye edilir. Gebelik öncesi yapılan bu aşılar, gebelik süresince ve sonrasında annenin korunmasına yardımcı olur. Suçiçeği aşısı da gebelik döneminde önerilmeyen aşılar arasında yer alır. Bu hastalığın gebelik döneminde annede görülmesi düşüğe ve fetüste anomali durumlarına yol açabilir. Ayrıca anneden pnömoni gelişmesine de neden olabilir. Bu yüzden suçiçeği aşısının da gebelikten en az 1 ay önce yaptırılması önerilir. Bu aşıdan sonra da 1 ay boyunca gebe kalınmaması önem arz eder. HPV aşısı üzerine gebelik ve aşı çalışmalarının az olması, bu aşının ne tür etkiler yaratabileceğinin yeterince bilinmemesi anlamına gelir. Bu yüzden risk altında olmayanlar için HPV aşısı da gebelik süresinde önerilmez.

Gebelikte Aşıların Yan Etkileri #

Aşılar, zaman zaman insanlarda yan etkilerin görülmesine yol açabilir. Söz konusu gebe kadınlar olduğu zaman, aşıların yan etkileri üzerinde daha fazla durulması gerekir. Gebelik ve aşı üzerine yapılan incelemeler, bu yan etkilerin ortaya konulmasına olanak tanımıştır. Gebelik döneminde her anne adayına yaptırılması önerilen aşıların önemli bir yan etkisi bulunmaz. Bu aşılar nedeniyle ortaya çıkan yan etkiler, genellikle bir ya da birkaç günde ortadan kalkar. Aşı yerinde kızarıklık ve şişlik olması, aşı uygulanan bölgede kaşıntı yaşanması, halsizlik, ağrı, ateş ve zaman zaman da mide bulantısı gibi yan etkiler görülebilir. Bunların hepsi normal görülebilecek yan etkiler arasında yer alır ve genellikle birkaç günde geçer. Durumun aksi yönde seyretmesi halinde kadın doğum uzmanına başvurulması gerekir. Gebelik döneminde önerilmeyen aşılarda ise bebeğin kaybına ya da ciddi rahatsızlıklar yaşanmasına yol açabilecek yan etkiler görülebilir. Özellikle canlı aşılarda bu durum daha da önemli bir hal alır.