Nefes alıp verdiğimizde aldığımız havanın akciğere iletilmesini bronş adı verilen hava yolu sistemi sağlar. Astımlı hastaların havayolları normale göre daha duyarlı olup; çeşitli alerjenler, sigara dumanı, kokular, soğuk algınlığı, grip, üst solunum yolu hastalıkları gibi tetikleyici faktörlerle daralarak nefes almayı zorlaştırmaktadır.

Astım, kalıtsal faktörler etkin olmakla birlikte birçok çevresel faktörle de tetiklenebilmektedir. Alerjik astım, astım hastalarının yaklaşık yüzde 60’ını oluşturmaktadır. Çevresel faktörler sıklıkla bahar aylarında ortaya çıkan polenler, her türlü koku, toz, rutubet, mantar sporları ve küf gibi etkenlerdir. Bunların yanında, stres, hava kirliliği, sigara dumanı, parfüm gibi keskin kokular, klimaların üflediği hava da alerjik astımın tetikleyicileri arasında yer almaktadır. Alerjenler solunum yollarını, akciğeri, cildi ya da gözleri etkileyebilmektedir. Alerjik yapılı kişilerde alerjinin ortaya çıkacağı organ ve alerji türleri zamanla şekil de değiştirebilmektedir.

Hastalığın alerjik astım olduğu hastanın yakınmaları, alerji deri testleri ya da alerjene özgü kan testleri ile tespit edilmektedir.

Alerjik astımı tetikleyen durumlar #

Alerjik astım, birçok allerjen ve irritanlara bağlı olarak tetiklenebilir. Alerjen, vücuttaki kimyasal bazı mekanizmaları etkileyerek akciğerlerdeki hava kanallarının daralması ile sonuçlanabilecek bir dizi reaksiyonu başlatabilir. Alerjik astıma yol açan, en çok bilinen tetikleyiciler arasında toz, polen, hayvan tüyü, nem, küf, keskin koku ve bazı gıdalar başta gelmektedir. Bu tür alerjik astımı tetikleme potansiyeli olan maddelere karşı dikkatli olunmalı ve bu tür ortamlardan olabildiğince uzak durulmalıdır. Bütün bunların yanında kişinin duygu durumu ve aşırı stres de astım atağını tetikleyebilmektedir.

Toz: #

Ev tozu, akar alerjenleri her evde mevcuttur. Neredeyse evdeki bütün eşyalarda (halı, koltuk, perde, yastık, yorgan vb.) ev akarları vardır. Zararsız gibi görünen bu küçük böcekler, astıma bağlı nefes darlığı ve şiddetli öksürük ve hapşırık gibi rahatsız edici durumlara sebebiyet verir.

Polen: #

Ağaç ve bitkilerden havaya yayılan polenler alerjik astımı tetikler. Özellikle, bahar aylarında ortaya çıkan polenler, sıcak iklimlerde yıl boyunca havada bulunur. Bu yayılma dönemlerinde, astım hastalarının haftalar ve aylar boyunca şikayetleri artabilir.

Hayvan tüyü ve epiteli: #

Astım; hayvan idrarı, dışkısı, tükürüğü, saçı ya da tüyü tarafından tetiklenebilir. Bunlara sadece kendi evinizde bulunan evcil hayvan nedeniyle maruz kalmazsınız, ziyaret ettiğiniz yerlerde bir evcil hayvan varsa veya daha önce bir hayvan dolaştıysa aynı etkiyi gösterecektir.

Nem ve küf: #

Küflenme, nemli olan hemen her ortam-da görülür. Evlerde, ahşap kaplama, halı ve duvarda oluşabilen küfler havaya küçük sporların salınmasına sebep olur. Bu göze görünmeyen sporlar alerjik astımı tetikleyebilir. Su ve buhar ile çokça temas eden tuvalet, banyo gibi alanların da küften arındırılması için düzenli olarak temizlenmesi gereklidir.

Koku ve duman: #

Temizlik malzemeleri, kolonya, parfüm gibi pek çok keskin kokulu madde ve sigara dumanı astım atağını tetikleyerek, öksürük, nefes darlığı gibi astım belirtilerinin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Gıda: #

Alerjik astım krizlerinin birçoğu gıda alerjisi sebebiyle ortaya çıkar. Astıma yol açan gıdaların en çok bilinenleri kabuklu yemişler, kabuklu deniz hayvanları, süt ve süt ürünleridir. Bunlar dışında, kişiden kişiye değişiklik gösterebilen pek çok gıda da alerjik astıma neden olabilmektedir.

Astım belirtileri nelerdir? #

Astımdaki en önemli bulgulardan biri nefes alırken güçlük çekmektir. Alerjen veya irritana maruz kalma sonrasında başlayan nefes darlığı hissi ve hırıltılı solunum oluşur. Astımda en çok bilinen belirtilerden biri de öksürüktür. Bu kuru ve inatçı öksürük, özellikle geceleri ya da sabaha karşı ortaya çıkar ve hastayı uykudan uyandırır.

Astım ve tanısı: #

Astımın tanısı için hastanın şikayetlerinin yanı sıra bazı testler ve tetkikler yapılmalıdır. Akciğer grafisi, reversibiliteli solunum fonksiyon testi, bazı kan tetkikleri ve deri prick testi yapılması gereken tetkiklerdendir.

Astım atağını önlemek için neler yapılmalı? #

Astım krizlerini tetiklediği tespit edilen gıdalardan uzak durulmalı. Solunum yoluyla alınan alerjenlere karşı da bazı önlemler alınmalıdır. Ev içinde ev tozu akarı, rutubet, küf gibi etkenler alerjik astım hastalarının şikayetlerini artırabilmektedir. Küf ve rutubet içeren bölgeler varsa buralarda gerekli onarım önlemlerinin alınması, özellikle ev tozu alerjisi varsa yatak odasında olabildiğince az eşya bulundurulması, mümkünse antialerjik tekstil ürünlerinin kullanılması gereklidir. Polenlerin en yoğun olduğu sabah saat 05.00 ve 10.00 arasında açık havada uzun süre bulunulmamalı ve spor yapılmamalıdır. Aynı zamanda yine bu saatlerde evi havalandırmamak gerekir. Dışarıdan gelindiğinde duş alınmalı ve kıyafetler değiştirilmelidir. Klimaların periyodik bakımı yaptırılmalı, polen filtreleri konulmalıdır. Gözler de gözlükle korunmalıdır.